Οι εκατοντάδες θάνατοι στο φετινό προσκύνημα των μουσουλμάνων στη Μέκκα κατέστησε σαφές ότι η ζέστη απειλεί τα πλήθη.
Θεατές αθλητικών διοργανώσεων ιδρώνουν ημίγυμνοι κάτω από τον ήλιο. Πρόσκοποι λιποθυμούν από τη ζέστη στη διάρκεια παιχνιδιών. Πιστοί φτάνουν στα όρια θερμοπληξίας.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις μαζικές συναθροίσεις έχουν πλέον αρχίσει να γίνονται αισθητές, γράφουν οι New York Times με αφορμή την τραγωδία στο φετινό Χάτζ, το ετήσιο προσκύνημα των μουσουλμάνων στη Μέκκα, στο οποίο τουλάχιστον 1.300 προσκυνητές έχασαν τη ζωή τους λόγω του καύσωνα.
Δεν ήταν όμως η πρώτη φορά. Στη διάρκεια των φετινών εκλογών στην Ινδία, δεκάδες εκλογικοί αντιπρόσωποι πέθαναν εν ώρα εργασίας.
Πέρυσι, εκατοντάδες πρόσκοποι εμφάνισαν συμπτώματα θερμικής εξάντλησης στη διάρκεια παγκόσμιας διοργάνωσης στη Νότια Κορέα.
Παρόλο που οι καύσωνες προκαλούν σήμερα περισσότερους θανάτους από κάθε άλλο ακραίο καιρικό φαινόμενο, οι διοργανωτές και οι θεατές τέτοιων μεγάλων διοργανώσεων δεν δείχνουν να έχουν αντιληφθεί τον κίνδυνο.
Οι υπεύθυνοι σχεδιασμού υποδομών, οι ομάδες διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων, οι διοργανωτές αλλά και οι απλοί πολίτες «πρέπει πραγματικά να αναγνωρίσουν αυτή τη νέα πραγματικότητα» σχολίασε ο Μπένζαμιν Ζάιτσεκ του Πανεπιστημίου «Τζονς Χόπκινς», ο οποίος μελετά τις επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής στην ανθρώπινη υγεία.
Η αντιμετώπιση των κινδύνων δεν απαιτεί πάντα λύσεις υψηλής τεχνολογίας. Η σκιά, οι σταθμοί νερού, τα οδοστρώματα με λευκή μπογιά που ανακλά την ακτινοβολία και οι ομάδες ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρουσμάτων ηλίασης μπορούν να φέρουν αποτέλεσμα.
Ορισμένες ζεστές αλλά προηγμένες χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, ήδη φροντίζουν να συνδυάσουν τους εσωτερικούς και ανοιχτούς χώρους. Κλιματιστικά μηχανήματα έχουν εγκατασταθεί σε σημεία όπου ο κόσμος περιμένει, για παράδειγμα στις στάσεις των λεωφορείων.
Η πιο δύσκολη αποστολή είναι φαινομενικά η πιο απλή: η εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους της ζέστης, ακόμα και σε χώρες που έχουν συνηθίσει τον ζεστό καιρό.
Πολλοί δεν αντιλαμβάνονται ότι οι υψηλές θερμοκρασίες απειλούν όσους πάσχουν από χρόνια νοσήματα όπως η υπέρταση και η νεφροπάθεια. Ακόμα και ορισμένα φάρμακα, όπως τα αντιχολινεργικά που χορηγούνται για το άσθμα ή τις αλλεργίες, μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά προβλήματα καθώς μειώνουν την εφίδρωση.
«Η ζέστη είναι ένας περίπλοκος και ύπουλος δολοφόνος» είπε ο Τάρικ Μπενμάρνια, επιδημιολόγος του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο. «Είναι σιωπηλή» είπε.
Τα θρησκευτικά προσκυνήματα είναι συχνά οι πιο επικίνδυνες συναθροίσεις. Πιστοί κάθε θρησκεύματος -χριστιανοί στις Φιλιππίνες, ινδουιστές στην Ινδία, μουσουλμάνοι στη Σαουδική Αραβία, έχουν χάσει τη ζωή τους στη διάρκεια θρησκευτικών οργανώσεων τα τελευταία χρόνια.
Το Χατζ όμως είναι πιθανότατα το πιο επικίνδυνο.
Η κλιματική αλλαγή ανεβάζει τις νυχτερινές θερμοκρασίες στην Αραβική Χερσόνησο και στερεί από τον πληθυσμό τις δροσερές ώρες που προσφέρουν ανακούφιση.
Επιπλέον, το Χατζ προγραμματίζεται με βάσει τον σεληνιακό κύκλο, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να έρθει σε ιδιαίτερα θερμές περιόδους, όπως συνέβη φέτος.
Το υπουργείο Υγείας της Σαουδικής Αραβίας είχε υλοποιήσει ενημερωτικές εκστρατείες ζητώντας από τον κόσμο να πίνει άφθονα υγρά και να κρατά ομπρέλα. Σταθμοί νερού και νοσοκομεία πεδίου ετοιμάστηκαν στη Μέκκα και χιλιάδες νοσοκόμοι βγήκαν προληπτικά στους δρόμους.
Τα μέτρα όμως δεν ήταν αρκετά για τους εκατομμύρια ανθρώπους που συνέρρευσαν στην ιερή πόλοι, πολλοί από τους οποίους είχαν υπερβεί τα εθνικά όρια για το μέγεθος του πλήθους.
Ως αποτέλεσμα η Σαουδική Αραβία βρέθηκε στο στόχαστρο για τους χειρισμούς της.
Ακόμα και σε χώρες συνηθισμένες στη ζέστη, όπως η Ινδία, φαίνεται πως απαιτείται καλύτερη ενημέρωση του κοινού, όπως κατέστησαν σαφές οι πρόσφατες εκλογές.
Τον Ιούνιο, σχεδόν 100 άνθρωποι πέθαναν σε διάστημα 72 ωρών στο κρατίδιο της Ορίσα, με τη θερμοπληξία να θεωρείται η πιθανότερη αιτία θανάτου.
Οι αθλητικές διοργανώσεις έχουν αρχίσει να προσαρμόζονται στους κινδύνους της ακραίας ζέστης. Διαλείμματα για νερό καθιερώθηκαν στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2014 στη Βραζιλία, όπου η θερμοκρασίες άνω των 32 βαθμών συνδυάστηκαν με υψηλή υγρασία.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο του Κατάρ το 2022 μετατέθηκε από τους καλοκαιρινούς μήνες τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο, όταν οι θερμοκρασίες είναι πιο ήπιες.
Αλλαγές προγραμματίζονται και στους φετινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Παρισιού, όπου ο μαραθώνιος και κάποια άλλα αγωνίσματα θα πραγματοποιηθούν νωρίτερα το πρωί.
«Οι μεγάλες διοργανώσεις όπως οι Ολυμπιακοί και το Παγκόσμιο Κύπελλο της FIFA έχουν χρέος να φροντίζουν όλους όσοι παρακολουθούν» δήλωσε η Μαντλέν Ορ, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου και συγγραφέας βιβλίου για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στις αθλητικές διοργανώσεις.
«Αναφέρομαι σε διαλείμματα ενυδάτωσης και δροσιάς, πρόσβαση των αθλητών και των αξιωματούχων σε πύργους δροσιάς και ανεμιστήρες υδρονέφωσης, ιατρικό προσωπικό σε ετοιμότητα».
Για την ώρα, τα μέτρα αυτά μπορεί να είναι αρκετά. Πολλοί ειδικοί προβλέπουν ωστόσο ότι στο μέλλον θα απαιτηθούν πιο δραστικές αλλαγές. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες ίσως χρειαστεί να μετατεθούν το φθινόπωρο, όπως θα μπορούσε να αποφασιστεί και για τα τουρνουά τένις ή τις εκλογές στην Ινδία.
Ακόμα και οι σχολικές διακοπές ίσως χρειαστεί να αλλάζουν ημερομηνία ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.
Ο Ντέιβιντ Μπάουμαν, κλιματολόγος στην Τασμανία που ζήτησε κατάργηση των θερινών διακοπών στα σχολεία μετά τις σαρωτικές πυρκαγιές στην Αυστραλία το 2020, δήλωσε ότι ο κόσμος έχει ήδη αρχίσει να προσαρμόζονται. Οι ομπρέλες ήλιου γίνονται της μόδας, τα κοντά παντελόνια είναι πιο αποδεκτά στους επαγγελματικούς χώρους και κάποιες εργασίες αναβάλλονται για το βράδυ.
Η κλιματική αλλαγή απαιτεί ανάλογα μέσα προσαρμογής και στις μεγάλες συναθροίσεις, δήλωσε ο Μπάουμαν.
«Όλες αυτές οι καταστροφές είναι σαν συναγερμός για το πολιτιστικό κόστος της κλιματικής αλλαγής» είπε.
«Σίγουρα, μπορούμε να είμαστε ξεροκέφαλοι και να συνεχίσουμε όπως σήμερα ανεξάρτητα της κλιματικής αλλαγής».
«Στο τέλος, όμως, είναι η κλιματική αλλαγή που θα νικήσει».
