Η λειψυδρία απειλεί περιοχές με μεγάλη ζήτηση για διακοπές οδηγώντας τους κατοίκους εκτός ορίων και δοκιμάζοντας τις υποδομές.
Ένα παρατεταμένο κύμα καύσωνα έκαψε την Ελλάδα στα μέσα Ιουνίου με θερμοκρασίες που άγγιξαν ή ξεπέρασαν τους 40 βαθμούς Κελσίου. Οι κάτοικοι της Σίφνου, ενός μικρού νησιού στις δυτικές Κυκλάδες, ήρθαν αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που περίμεναν και φοβόντουσαν εδώ και καιρό: Οι βρύσες τους στέρεψαν, η λειψυδρία «χτύπησε».
Οι New York Times, καθώς η κλιματική αλλαγή φέρνει λειψυδρία σε περιοχές με μεγάλη ζήτηση για διακοπές, φέρνουν στο προσκήνιο το μέγα θέμα που αντιμετωπίζουν τα νησιά της Ελλάδας… Την αδυναμία να εξυπηρετήσουν χιλιάδες τουρίστες με τα λιγοστά αποθέματα νερού που διαθέτουν εξαιτίας των ελλείψεων σε υποδομές.
Χωρίς νερό για δέκα ημέρες
Μετά από μήνες πρακτικά μηδενικών βροχοπτώσεων και καύσωνα ρεκόρ το νησί της Σίφνου αναγκάστηκε να βασιστεί σε μονάδες αφαλάτωσης για να μετατρέψει το θαλασσινό νερό σε γλυκό για τους 2.600 κατοίκους του και τους χιλιάδες τουρίστες, γράφουν οι NYT. Όμως, τα προβλήματα δεν άργησαν να έρθουν καθώς μία από τις τέσσερις μονάδες χάλασε τον Ιούνιο, η παροχή νερού δεν μπόρεσε να καλύψει τη ζήτηση, αφήνοντας ορισμένα σπίτια και ενοικιαζόμενα δωμάτια διακοπών με στεγνές βρύσες για δέκα ημέρες.
«Ήταν μια καταστροφή», θυμάται η Ρούλα Κατσέλου, 50 ετών, κάτοικος των Εξαμπέλων, ενός από τα μεγαλύτερα χωριά του νησιού. «Δεν μπορούσαμε να κάνουμε ντους, να μαγειρέψουμε ή να καθαρίσουμε. Έπρεπε να κουβαλάμε κουβάδες με νερό από τους γείτονές μας που είχαν δεξαμενές και να αγοράζουμε εμφιαλωμένο νερό για να πλυθούμε».
Ο Νίκος Γαλατάς, 37 ετών, νοίκιαζε το εξοχικό των γονιών του σε ένα ζευγάρι Ιταλών όταν κόπηκε το νερό. Αφού τελείωσαν τα αποθέματα στη δεξαμενή νερού, το ζευγάρι μετακόμισε σε άλλο μέρος του νησιού. «Έχασα πολλά χρήματα επειδή είχαν κλείσει το σπίτι για 12 ημέρες», λέει ο κ. Γαλατάς στους NYT. «Ήταν πολύ αγχωτικό να βρω μια κατάλληλη εναλλακτική λύση όταν τόσα πολλά καταλύματα είχαν ενοικιαστεί», συμπληρώνει.
Απόγνωση: «Δεν μπορούσαμε να κάνουμε ντους, να μαγειρέψουμε ή να καθαρίσουμε»
Ακόμη και μετά την επιδιόρθωση της δυσλειτουργικής μονάδας αφαλάτωσης, οι περικοπές νερού συνεχίστηκαν καθώς ο αριθμός των επισκεπτών αυξήθηκε κατακόρυφα, φτάνοντας σχεδόν τις 40.000 αφίξεις μόνο τον Αύγουστο.
Παγκόσμιο φαινόμενο
Η λειψυδρία απειλεί παγκοσμίως και γίνεται το επόμενο πεδίο μάχης καθώς οι κάτοικοι σε μέρη όπως η Βαρκελώνη, η Καζαμπλάνκα, η Πόλη του Μεξικού και η Σικελία, παλεύουν με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και ανταγωνίζονται με τους τουρίστες για να πάρουν το μερίδιό τους από το μειωμένο απόθεμα νερού.
Αντιμέτωπες με την πτώση της τουριστικής κίνησης οι κυβερνήσεις διστάζουν να επιβάλλουν περιορισμούς στα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια. Στη Σικελία, για παράδειγμα, οι τοπικές αρχές έχουν παραδεχτεί ότι δίνουν προτεραιότητα στην παροχή νερού στα ξενοδοχεία, και νωρίτερα φέτος στη Βαρκελώνη, μόνο οι κάτοικοι, όχι οι τουρίστες, αντιμετώπισαν περιορισμούς στο νερό.
Τώρα η Ελλάδα αντιμετωπίζει το ίδιο δίλημμα, καθώς οι αρχές προσπαθούν να θεσπίσουν μέτρα για να αποτρέψουν μελλοντικές διαταραχές.
«Φτάσαμε στα όριά μας»
Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική στα ελληνικά νησιά, πολλά από τα οποία δεν διαθέτουν τις υποδομές για να απορροφήσουν δεκάδες χιλιάδες τουρίστες. Φέτος, η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά 35 εκατομμυρίων επισκεπτών, μια αύξηση 7% από το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Ορισμένα νησιά αισθάνονται την ασφυκτική πίεση. Από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους, η Σίφνος, για παράδειγμα, δέχθηκε περισσότερους από 100.000 τουρίστες, από 67.000 το 2014.
Κηρύχθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης αυτό το καλοκαίρι, αφού τα πηγάδια και οι δεξαμενές στέρεψαν, με αποτέλεσμα οι κάτοικοι να εξαρτώνται από τις μονάδες αφαλάτωσης, οι οποίες είναι ακριβές στην απόκτηση και τη λειτουργία τους. Ορισμένοι κάτοικοι της Σίφνου ανησύχησαν τόσο πολύ που αποθήκευσαν νερό από το δημοτικό δίκτυο γεμίζοντας δεξαμενές που είχαν σχεδιαστεί για να συλλέγουν τη βροχή.
«Έχουμε φτάσει στα όριά μας», δήλωσε ο Μανώλης Φουτουλάκης, αντιδήμαρχος αρμόδιος για την ύδρευση στη Σίφνο. «Κατά τη διάρκεια της τουριστικής αιχμής τον Αύγουστο, έβλεπα τη στάθμη του νερού να κατεβαίνει και να κατεβαίνει και υπέμενα μαρτυρικά, προσευχόμενος να τα καταφέρουμε».
Ο κ. Φουτουλάκης είπε ότι το νησί δεν θα έχει αρκετό νερό αν υπάρξει νέα ξηρασία το επόμενο καλοκαίρι και ο αριθμός των τουριστών αυξηθεί κατακόρυφα. Έχει ζητήσει άλλη μια μονάδα αφαλάτωσης από την κυβέρνηση, αλλά μπορεί να χρειαστούν έως και δύο χρόνια για να ολοκληρωθούν τα έργα. «Καλωσορίζουμε τους τουρίστες, αλλά αν δεν έχουμε νερό, δεν θα έχουμε άλλη επιλογή από το να τους διώξουμε», δήλωσε.
Μέτρα με καθυστέρηση
Προετοιμαζόμενη για παρατεταμένες ελλείψεις, η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε μέτρα για την αντιμετώπιση του ζητήματος, συμπεριλαμβανομένων γεωτρήσεων για υπόγεια ύδατα, αφαλάτωσης και επισκευής των δικτύων ύδρευσης. Ο Θεόδωρος Σκυλακάκης, υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, προειδοποίησε ότι μπορεί να εισαχθούν όρια στην κατανάλωση, αλλά μέχρι τότε, ανεξάρτητα από τη διαθεσιμότητα, οι άνθρωποι θα πρέπει να χρησιμοποιούν το νερό με φειδώ.
Το καλοκαίρι του 2024 ήταν το θερμότερο στην καταγεγραμμένη ιστορία της Ελλάδας, σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Φέτος, μετά από έναν θερμό χειμώνα με περιορισμένες βροχοπτώσεις, οι θερμοκρασίες άρχισαν να ανεβαίνουν στα ύψη ήδη από τον Μάρτιο.
SOS και για την Αττική
«Η ποσότητα του νερού που καταναλώνει κανείς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη θερμοκρασία της χώρας», δήλωσε ο διευθυντής Εργαστηρίου Ανάλυσης και Διαχείρισης Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών Δημήτριος Εμμανουλούδης. «Χρειάζεσαι λιγότερο νερό όταν έχει 27 βαθμούς από ό,τι όταν έχει 40 βαθμούς». Στη συνέχεια, προσθέστε την αύξηση της ζήτησης που φέρνουν οι τουρίστες. «Πρόκειται για ένα εκρηκτικό κοκτέιλ που οδήγησε την κατάσταση σε έξαρση».
Πέρα από τα νησιά, οι ταμιευτήρες που τροφοδοτούν με νερό την Αθήνα έχουν πληγεί σκληρά από την κλιματική αλλαγή, με τη λίμνη του Μόρνου, τον μεγαλύτερο ταμιευτήρα, να βρίσκεται στη χαμηλότερη στάθμη των τελευταίων 16 ετών. Τα αποθέματα νερού της πρωτεύουσας ανέρχονται σήμερα σε 656.653 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, από 1,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα τον Σεπτέμβριο του 2022, σύμφωνα με την Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Αθηνών.
Η ξηρασία και οι ισχυροί άνεμοι δημιούργησαν ιδανικές συνθήκες για πυρκαγιές, με πολυάριθμες να σημειώνονται σε όλη τη χώρα – συμπεριλαμβανομένης μιας που έφτασε μέχρι τα προάστια της Αθήνας – προσθέτοντας περαιτέρω πίεση στην κατανάλωση υδάτινων πόρων.
