Παγκοσμίως εκτιμάται ότι 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων από επικίνδυνα ενεργά ηφαίστεια
Ηομάδα Krafla Magma Testbed (KMT) σκοπεύει να βελτιώσει την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το μάγμα, ή αλλιώς το λιωμένο πέτρωμα, συμπεριφέρεται στο υπέδαφος.
Αυτή η γνώση θα μπορούσε να βοηθήσει τους επιστήμονες να προβλέψουν τον κίνδυνο εκρήξεων και να «σπρώξουν» τη γεωθερμική ενέργεια σε νέα όρια, εκμεταλλευόμενοι μια εξαιρετικά καυτή και δυνητικά απεριόριστη πηγή ηφαιστειακής ενέργειας.
Ξεκινώντας το 2027 στην Ισλανδία, η ομάδα KMT θα ξεκινήσει τη πρώτη από τις δύο γεωτρήσεις για τη δημιουργία ενός μοναδικού υπόγειου παρατηρητηρίου μάγματος, περίπου 2,1 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος.
«Θα αλλάξει πολλά πράγματα», λέει ο Yan Lavallée, καθηγητής μαγματικής πετρολογίας και ηφαιστειολογίας στο Πανεπιστήμιο Ludwigs-Maximillian στο Μόναχο, και επικεφαλής της επιστημονικής επιτροπής του KMT.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα παρακολουθείται συνήθως με εργαλεία όπως τα σεισμόμετρα. Αλλά σε αντίθεση με τη λάβα στην επιφάνεια, δεν γνωρίζουμε πολλά για το μάγμα κάτω από το έδαφος, εξηγεί ο καθηγητής Lavallée.
«Θα θέλαμε να καταγράψουμε το μάγμα με κάποιο εργαλείο, ώστε να μπορούμε πραγματικά να «ακούσουμε τον παλμό της γης», προσθέτει.
Αισθητήρες πίεσης και θερμοκρασίας θα τοποθετηθούν στο λιωμένο πέτρωμα. «Αυτές είναι οι δύο βασικές παράμετροι που πρέπει να ανιχνεύσουμε, για να μπορούμε να καταλάβουμε εκ των προτέρων τι συμβαίνει στο μάγμα», λέει.
Παγκοσμίως εκτιμάται ότι 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων από επικίνδυνα ενεργά ηφαίστεια.
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι το έργο τους μπορεί να βοηθήσει να σωθούν ζωές και να εξοικονομηθούν χρήματα.
Η Ισλανδία έχει 33 ενεργά ηφαιστειακά συστήματα και βρίσκεται στο ρήγμα όπου οι τεκτονικές πλάκες της Ευρασίας και της Βόρειας Αμερικής διαχωρίζονται.
Πιο πρόσφατα, ένα «κύμα» οκτώ εκρήξεων στη χερσόνησο Reykanes προκάλεσε ζημιές στις υποδομές και έφερε αναστάτωση στις ζωές της κοινότητας του Grindavik.
Ο κύριος Guðmundsson αναφέρεται επίσης στο Eyjafjallajökull, το οποίο προκάλεσε χάος το 2010, όταν ένα σύννεφο τέφρας προκάλεσε πάνω από 100.000 ακυρώσεις πτήσεων, με κόστος 3 δισεκατομμύρια λίρες (3.63 δισεκατομμύρια ευρώ ).
«Αν ήμασταν σε θέση να προβλέψουμε καλύτερα εκείνη την έκρηξη, θα μπορούσαμε να είχαμε εξοικονομήσει πολλά χρήματα», λέει.
Η δεύτερη γεώτρηση της KMT θα αναπτύξει μια δοκιμαστική βάση για μια νέα γενιά γεωθερμικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, οι οποίοι εκμεταλλεύονται την ακραία θερμοκρασία του μάγματος.
«Το μάγμα είναι εξαιρετικά ενεργειακό. Είναι η πηγή θερμότητας που τροφοδοτεί τα υδροθερμικά συστήματα που οδηγούν στη γεωθερμική ενέργεια. Γιατί να μην κατευθυνθούμε προς την πηγή;» αναρωτιέται ο καθηγητής Lavallée.
Περίπου το 25% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ισλανδίας και το 85% της θέρμανσης των νοικοκυριών, προέρχεται από γεωθερμικές πηγές, οι οποίες αξιοποιούν τα θερμά υγρά που βρίσκονται βαθιά στο υπέδαφος, παράγοντας ατμό για την κίνηση των τουρμπίνων και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Το μάγμα είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί υπόγεια, αλλά το 2009 Ισλανδοί μηχανικοί έκαναν μια τυχαία ανακάλυψη.
Σχεδίαζαν να πραγματοποιήσουν μια γεώτρηση βάθους 4,5 χιλιομέτρων και να εξάγουν εξαιρετικά καυτά υγρά, αλλά το τρυπάνι σταμάτησε απότομα καθώς διαπέρασε ένα εκπληκτικά ρηχό μάγμα, σε βάθος μόλις 2.1 χιλιομέτρων.
Το να συναντήσει κανείς μάγμα είναι σπάνιο και έχει συμβεί μόνο στην Ισλανδία, στην Κένυα και στη Χαβάη.
Επικίνδυνο ή καινοτόμο;
Η γεώτρηση στο ηφαιστειακό μάγμα ακούγεται δυνητικά επικίνδυνη, αλλά ο κύριος Guðmundsson πιστεύει το αντίθετο.
«Δεν πιστεύουμε ότι το να βάλουμε μια “βελόνα” σε έναν τεράστιο θάλαμο μάγματος θα προκαλέσει έκρηξη», διαβεβαιώνει.
«Αυτό συνέβη το 2009, και ανακάλυψαν ότι πιθανότατα το είχαν ξανακάνει χωρίς να το γνωρίζουν. Πιστεύουμε ότι είναι ασφαλές».
Άλλοι κίνδυνοι πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη κατά τη γεώτρηση στη γη, όπως τα τοξικά αέρια και η πρόκληση σεισμών, λέει ο καθηγητής Archer. «Αλλά το γεωλογικό περιβάλλον στην Ισλανδία καθιστά κάτι τέτοιο πολύ απίθανο».
Το έργο θα διαρκέσει χρόνια, αλλά θα μπορούσε να φέρει προηγμένες προβλέψεις και υπερφορτισμένη δύναμη των ηφαιστείων.
«Νομίζω ότι όλος ο γεωθερμικός κόσμος παρακολουθεί το έργο του KMT», λέει ο καθηγητής Archer. «Είναι εν δυνάμει αρκετά καινοτόμο».
Πηγή: BBC - NewsBomb.gr - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΠΕ-ΕΡΑ/ Iceland Civil Defense/ almannavarnadeild/ HANDOUT
