Η Ηλεία είναι γνωστό πως υπήρξε πρωτοπόρος στην οικονομική δραστηριότητα κλιμακούμενα απο τα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου. Σε ένα απο τα επιτεύματα της εποχής ήταν και η δημιουργία της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής εκτός Αθηνών η γνωστή ΣΠΚ (Σιδηρόδρομος Πύργου Κατακόλου) που αποτέλεσε αργότερα τμήμα των Σιδηροδρόμων Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) και των διάδοχων εταιριών που ακολούθησαν έως τον ΟΣΕ.
Όπως περιγράφει σε άρθρο του ο Διονύσης Λιανός (Πυργιώτης που σήμερα ζει στη Νορμανδία (MSc στην Τουρκολογία και Πτυχιούχος Αρχαιολογίας από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων) "στον Πύργο στις 22/9/1878, ένας από τους πιο λαμπρούς δημάρχους των Λετρίνων, ο Πέτρος Αυγερινός καλεί στην πόλη το μηχανικό Αλ Στρέιτ και εισηγείται στο δημοτικό συμβούλιο τον προϋπολογισμό τού κόστους κατασκευής του πρώτου δημοτικού σιδηροδρόμου στη χώρα (!), της πρώτης σιδηροδρομικής γραμμής στην Ελλάδα εκτός Αττικής, τη σύνδεση δια σιδηροδρόμου του Πύργου με το λιμάνι του Κατακόλου. Η σκοπιμότητα τής κατασκευής αυτής σχετιζόταν με την ανάγκη να συνδεθεί ο Πύργος, σημαντικό γεωργικό και εμποροβιομηχανικό κέντρο τής πλούσιας Ηλείας, με το επίνειό του, το Κατάκολο, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και ειδικά τής σταφίδας.
Έτσι, παρέχεται στο Δήμο Λετρίνων το δικαίωμα κατασκευής και εκμετάλλευσης τής σιδηροδρομικής γραμμής (μήκους 13 χλμ) από τον Πύργο έως το Κατάκολο. Τον Ιανουάριο του 1882 ξεκινά η κατασκευή της γραμμής, ενώ μέσα σε λίγους μήνες ολοκληρώνεται το έργο και γίνεται η πρώτη δοκιμή κίνησης αμαξοστοιχίας. Την ώρα που ο Πύργος είχε δικό του σιδηρόδρομο, ετίθετο στην Αθήνα ο θεμέλιος λίθος της σιδηροδρομικής ένωσης της πρωτεύουσας με την Πελοπόννησο. Το Φεβρουάριο του 1883 φθάνει στην πόλη του Πύργου ο Βασιλιάς Γεώργιος και εγκαινιάζεται η γραμμή ως τοπικός ατμοκίνητος τροχιόδρομος (τραμ). Έξι μήνες μετά, ιδρύεται η ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΣ ΠΥΡΓΟΥ – ΚΑΤΑΚΩΛΟΥ Α.Ε., στην οποία μέτοχος είναι και ο Δήμος Λετρίνων.
Η σιδηροδρομική γραμμή ξεκινούσε από το σταθμό του Πύργου, ο οποίος στεγαζόταν στο νεοκλασικό κτίριο (ίσως σχεδιασμένο από τον Τσίλλερ!) το οποίο σώζεται σήμερα στο Πάρκο ΣΠΚ. Μέσα υπήρχαν τα εκδοτήρια των εισιτηρίων και παγκάκια. Εδώ κοιμόνταν και όσοι υπάλληλοι είχαν κάποιο νυχτερινό δρομολόγιο. Πλησίον του σταθμού βρίσκονταν οι αποθήκες του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, απ' όπου φορτωνόταν η σταφίδα στους συρμούς. Τόσο στον Πύργο όσο και στο Κατάκολο η γραμμή διείσδυε σαν τραμ μέσα στους οικισμούς για να φτάσει στους δυο σταθμούς. Για αυτό, αλλά και για να προστατευθούν από την άμμο οι ατμάμαξες, επιλέχθηκαν να είναι τροχιοδρομικού τύπου ("Κωλοσούρτης") με προστατευτικούς ποδιές. Το 1890 η εταιρεία εξαγοράζεται από την “Εταιρεία Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων Ελλάδος”, η οποία είχε αναλάβει την κατασκευή και εκμετάλλευση 220 χλμ σιδηροδρομικής γραμμής στην Πελοπόννησο. Το 1951 ο σιδηρόδρομος Πύργου – Κατακόλου υπάγεται στους Σιδηροδρόμους Πειραιά – Αθηνών – Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ). Έντεκα χρόνια αργότερα οι ΣΠΑΠ συγχωνεύονται με τους Σιδηροδρόμους του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ) και ο ΣΠΚ υπάγεται σε αυτούς. Το 1971 δημιουργείται ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ), ο οποίος διαδέχεται τους ΣΕΚ.
Το 1882 η KRAUSS προμήθευσε το ΣΠΚ με 3 ατμάμαξες ("Πύργος" - "Ηλεία" - "Ερμής"). Το 1922 και το 1931 έγινε προμήθεια δύο ακόμη ατμαμαξών ("Αλφειός" - "Ολύμπια"). Στους σταθμούς Πύργου και Κατακόλου υπήρχαν εγκαταστάσεις μηχανοστασίου, ενώ στον Πύργο υπήρχε και εργοστάσιο. Οι ντόπιοι αποκαλούσαν τις ατμάμαξες του ΣΠΚ "Μαριγούλες" και τους συρμούς του "Τρένα της Αγάπης", γιατί στη διαδρομή πλέκονταν πολλά ειδύλλια απ' όσους πήγαιναν για μπάνιο και αναψυχή στην παραλία του Κατακόλου.
Το 1951 η γραμμή ενώθηκε με ενωτική γραμμή με το σιδηρόδρομο των ΣΠΑΠ[4] στο ύψος της στάσης "Νοσοκομείο", οπότε και δρομολογήθηκαν τοπικοί συρμοί από την Ολυμπία προς το Κατάκολο, οι οποίοι τα καλοκαίρια γνώριζαν μεγάλη επιβατική κίνηση. Το 1975 καταργήθηκε ο παλιός σταθμός στον Πύργο και ξηλώθηκε η παλιά γραμμή. Παράλληλα το χειμώνα διατηρήθηκε ένα δρομολόγιο την ημέρα ενώ τα υπόλοιπα 4 εκτελούνταν μόνο το καλοκαίρι. Η γραμμή για πολλά χρόνια σχεδόν εγκαταλείφθηκε, μέχρι τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, οπότε σύγχρονοι συρμοί κυκλοφόρησαν στην ιστορική γραμμή, ώστε να συνδέσουν το τουριστικό Κατάκολο με τον Πύργο και την Αρχαία Ολυμπία!
Για πολλά χρόνια, το τρένο ξεκινούσε από το σταθμό του ΣΠΑΠ (το σημερινό σταθμό του ΟΣΕ) και στη συνέχεια περνούσε από τον παλιό του ΣΠΚ. Η επόμενη στάση γινόταν σε σημείο όπου τους καλοκαιρινούς μήνες κυρίως το ήδη γεμάτο τρένο υπερχείλιζε από κόσμο. Μετά περνούσε από τον εύφορο κάμπο. Η επόμενη στάση ήταν στον Αϊ Γιάννη και έπειτα έξω από τα Γρανιτσέικα. Ο κωλοσούρτης στη συνέχεια σταματούσε στη Συκιά Κατακόλου. Το τρένο διέσχιζε έπειτα σε όλο το μήκος του το Κατάκολο και κατέληγε στο λιμάνι. Στο σημείο που βρίσκεται από το 1951 ο τερματικός σταθμός του, βρισκόταν η ενδιάμεση στάση “Λουτρά”. Όταν ο συρμός τερμάτιζε στο γραφικό σταθμό του Κατακόλου δεν είχε πλέον πολύ κόσμο, αφού σχεδόν όλοι είχαν κατέβει στη Συκιά για μπάνιο, αλλά ήταν φορτωμένο μόνο με σταφίδα.
Εμείς πέρα απο τη φωτογραφική αποτύπωση που κάναμε στο σιδηροδρομικό σταθμό του Πύργου, να ευχηθούμε η σημερινή δημοτική αρχή να βάλει ξανά το τρένο στις ράγες. Με ένα μνημόνιο συνεργασίας με τον ΟΣΕ μπορούν να αξιοποιηθούν η ατμομηχανή "Αλφειός", οι χώροι πρασίνου, αρκετά από τα κτίρια όπως το παλιό μηχανοστάσιο και να δημιουργηθεί ένας θεματικός χώρος αναψυχής για μικρούς και μεγάλους.
