Ελληνοτουρκική κρίση του Oruc Reis: Μία αποτίμηση

Διανύοντας το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου, με μία ακόμη ελληνοτουρκική κρίση σε πλήρη εξέλιξη τα συμπεράσματα τα οποία μπορούν να εξαχθούν είναι πολλά, σε διπλωματικό αλλά και στρατιωτικό επιπεδο. Όλα όμως πηγάζουν από μια κοινή παραδοχή: όσο η τουρκική εξωτερική πολιτική στοχεύει στην ενσάρκωση μεγαλοιδεατικών οραμάτων, είτε αυτά περιλαμβάνουν την απόκτηση θαλασσίων ζωνών, είτε ακόμα και την απόκτηση χερσαίας επικρατείας σε βάρος γειτνιαζόντων με αυτήν κρατών, τόσο οι κρίσεις με αυτές τις γειτονικές με την Τουρκία χώρες θα αυξάνονται και σε συχνότητα αλλά και σε ένταση. Ένα ακόμη συμπέρασμα το οποίο προερχεται από την προηγούμενη παραδοχή είναι ότι η πολιτική ρήξεων που έχει επιλέξει η Τουρκία και η οποία έχει ανεβάσει κατακόρυφα το πολιτικό θερμόμετρο σε μία, ούτως ή άλλως εύθραυστη, γειτονιά του πλανήτη, αυτήν της Ανατολικής Μεσογείου, την φέρνει σταδιακά αντιμέτωπη με χώρες που κρατούσαν μέχρι τώρα ευμενώς ουδέτερη – αν όχι φιλική – στάση έναντι των Τούρκων στις διμερείς διαφορές τους με την Ελλάδα.

Η τάση αυτή συνεχώς ενισχύεται και χώρες όπως τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία σπεύδουν να καταγγείλουν την τουρκική προκλητικότητα και επιθετικότητα. Η γεωπολιτική συγκυρία διαμορφώνεται ευνοϊκά για μας καθόσον η τουρκική παρέμβαση στη Λιβύη υπέρ του Σάρατζ, μέσω αποστολής στρατευμάτων και εξοπλισμού, έχει ενοχλήσει πολλές αραβικές χώρες οι οποίες βλέπουν στο πρόσωπο της Τουρκίας, μία χώρα η οποία προσβλέπει να αποκτήσει τη θέση του οδηγού στο πολιτικό Ισλάμ αμφισβητώντας και παρακάμπτοντας την παραδοσιακή πρωτοκαθεδρία των Αράβων ως απογόνων του προφήτη Μωάμεθ. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί αλλά και οι εντυπωσιακές αναφορές του Προέδρου Ερντογάν στην απελευθέρωση του τεμένους Αλ-Άκσα όχι μόνο συσπείρωση δεν προκάλεσαν στους απανταχού στη Γη μουσουλμάνους στο άρμα της Τουρκίας, αλλά μάλλον επέφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα. Η πρόσφατη μάλιστα, πρωτοφανής για τα ιστορικά δεδομένα, συμφωνία Ισραήλ-ΗΑΕ για τη βελτίωση των διμερών τους σχέσεων εξόργισε την Τουρκία, η οποία έσπευσε να απειλήσει τα ΗΑΕ με διακοπή των διπλωματικών τους σχέσεων. Σημειωτεόν, ότι και οι δύο χώρες έχουν εκφραστεί με σαφήνεια υπέρ των ελληνικών θέσεων. Το Ισραήλ μάλιστα, σε πολιτικό επίπεδο υποστηρίζει ένθερμα τις ελληνικές θέσεις όπως απέδειξε και η απερίφραστη καταδίκη των τουρκικών μονομερών ενεργειών στην Ανατολική Μεσόγειο από κύκλους του Ισραηλινού ΥΠΕΞ, αποδεικνύοντας στην πράξη τις συνεχώς βελτιούμενες εταιρικές του σχέσεις με την Χώρα μας.

Αλλά και οι παραδοσιακοί μας σύμμαχοι και εταίροι εντείνουν τις φωνές τους και ασκούν διπλωματικές κυρίως πιέσεις αναγνωρίζοντας το δίκαιο των ελληνικών θέσεων και στηλιτεύοντας τις αποσταθεροποιητικές πρακτικές της Τουρκίας. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ δια στόματος του Αμερικανού ΥΠΕΞ Πομπέο αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε με τον Τούρκο ομόλογό του, κάλεσαν την Τουρκία να σταματήσει τις παράνομες ενέργειές της μέσω των θαλασσίων ερευνών που το τουρκικό ερευνητικό πλοίο ORUC REIS ισχυρίζεται ότι διεξάγει εντός της ελληνικης υφαλοκρηπίδας, οι οποίες δυναμιτίζουν περαιτέρω την ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή. Η ΕΕ, από την πλευρά της, συγκάλεσε εκτάκτως το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών με την τουρκική προκλητικότητα να αποτελεί κορυφαίο θέμα στην ατζέντα της συνάντησης, όπου εκφράστηκε για μία ακόμα φορά η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο. Επιπλέον βρίσκεται σε τελική ευθεία η διαμόρφωση λίστας κυρώσεων της ΕΕ εναντίον της Τουρκίας, η οποία αναμένεται να επικυρωθεί στα τέλη Αυγούστου, κατά τη διάρκεια της προσεχούς τακτικής Συνόδου Κορυφής των κρατών-μελών της ΕΕ. Και η Αίγυπτος όμως, η οποία έχει εμπλακεί σε διμέτωπο αγώνα με την Τουρκία τόσο στη Λιβύη τροφοδοτώντας τις δυνάμεις του στρατάρχη Χαφτάρ με στρατιωτικό εξοπλισμό όσο και με την υπογραφή της ελληνοαιγυπτιακής ΑΟΖ που ακυρώνει στην πράξη το παράνομο και παράδοξο τουρκολιβυκό σύμφωνο, αποτελεί σταθερό εταίρο της Χώρας μας σε διπλωματικό και όχι μόνο επίπεδο.

Πέραν των διπλωματικών πρωτοβουλιών της όμως, η Ελλάδα κινήθηκε τάχιστα και σε στρατιωτικό επίπεδο για την ανάσχεση της τουρκικής επιθετικότητας. Για μία ακόμη φορά, μέσα σε διάστημα λίγων εβδομάδων, το ΓΕΕΘΑ κινητοποίησε άμεσα τις Ένοπλες Δυνάμεις, εν μέσω θέρους και καλοκαιρινών αδειών. Η ανάληψη ύψιστης ετοιμότητας μέσα σε λίγες ώρες, με τον Στόλο μας “να πλέει μεθ’ορμής ακαθέκτου”, τις πολεμικές μοίρες των αεροσκαφών μας να είναι έτοιμες να σκίσουν τους ελληνικούς αιθέρες και τις στρατιωτικές μονάδες μας σε Έβρο, νησιά αλλά και στα μετόπισθεν να θωρακίζουν κάθε σπιθαμή της ελληνικής επικράτειας, γέμισαν με υπερηφάνεια τον ελληνικό λαό. Η δεύτερη, μέσα σε διάστημα μικρότερο του μήνα και δεδομένων των συνθηκών, αστραπιαία αντίδραση του ΓΕΕΘΑ και κινητοποίηση του συνόλου των Ενόπλων Δυνάμεων σίγουρα δεν είναι τυχαία. Αποτελεί προϊόν ενδελεχούς σχεδίασης και κατάρτισης σχεδίων ενέργειας που έχουν εκπονηθεί για αυτές τις επείγουσες καταστάσεις από το ΓΕΕΘΑ. Το Ελληνικό Στράτευμα απλώθηκε σε όλη την ελληνική επικράτεια από το Ορμένιο έως το Καστελλόριζο και λειτουργώντας με υψηλό επαγγελματισμό και ψυχραιμία, απέφυγε τις παγίδες που “έστησαν” οι Τούρκοι για να κλιμακώσουν την ένταση και να δημιουργήσουν εντυπώσεις. Ο Στόλος μας προκλήθηκε από τον αντίστοιχο τουρκικό αλλά αντέδρασε με ψυχραιμία μεν απολύτως αποφασιστικά δε, αποδεικνύοντας περίτρανα την ελληνική ναυτοσύνη.

Παρά ταύτα οι πρωτοβουλίες του ΓΕΕΘΑ σε στρατιωτικό επίπεδο δεν σταμάτησαν εκεί. Η Γαλλία, που έχει ομολογουμένως αναδειχθεί σε ένθερμο υποστηρικτή των ελληνικών θέσεων, της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο και σε σταθερό σύμμαχο έναντι των τουρκικών επιδιώξεων, έστειλε πρώτη πλοία του Πολεμικού της Ναυτικού για την εκτέλεση συνεκπαίδευσης με το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό στην περιοχή της τουρκικής NAVTEX των ερευνών του ORUC REIS με σκοπό την προβολή ναυτικής ισχύος αλλά και την αποστολή ενός ηχηρού μηνύματος σε αυτούς που ονειρεύονται την εκτρωματική παραμόρφωση των κανόνων του διεθνούς δικαίου προς το μέρος τους. Η κορύφωση αυτού του μηνύματος όμως θα πραγματοποιηθεί με τις σχεδιαζόμενες τις προσεχείς ημέρες συνεκπαιδεύσεις στις οποίες έχουν ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν σύμμαχες και χώρες-εταίροι, ενισχύοντας περαιτέρω τη διεύρυνση ενός συνασπισμού που υποστηρίζει το διεθνές δίκαιο έναντι οποιασδήποτε παρανόμης, προκλητικής και επιθετικής ενέργειας, από όπου κι αν προέρχεται.

Η διαχείριση της κρίσης που εκτυλίσσεται στην Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα μίας από μία σειρά αντίστοιχων προηγουμένων, και πιθανόν και επομένων, απέδειξε ένα πράγμα. Οι διεργασίες σε διπλωματικό επίπεδο μπορούν να οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση, όχι όμως από μόνες τους. Ο διεθνής παράγοντας είναι μεν σημαντικός, αλλά μόνο συνδυαζόμενος με το μήνυμα της αποφασιστικότητας που εκπέμπουν το ΓΕΕΘΑ και οι ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις μπορεί να οδηγήσει σε ευνοϊκή, για τα εθνικά μας συμφέροντα, έκβαση και αποκλιμάκωση.

Και αυτό το έπραξαν για μία ακόμα φορά οι Ένοπλες Δυνάμεις μας ανταποκρινόμενες άμεσα και αποτελεσματικά στην κρισιμότητα της στιγμής, δίνοντας τα απαραίτητα εφόδια στην ομολογουμένως υπερδραστήρια την εποχή αυτή ελληνική διπλωματία να διαχειριστεί την κατάσταση όχι από θέση αδυναμίας αλλά από θέση ισχύος. Πρόκειται προφανώς για δύσκολη κατάσταση που απαιτεί γερά νεύρα τα οποία όμως όπως απεδείχθη στην πράξη και τα έχουμε και μπορούμε να τα ενισχύσουμε και άλλο αν χρειαστεί, και “ο νοών νοείτο” και βέβαια “ο έχων ώτα ακούειν, ακουέτω”.