Η συναισθηματική υπερφαγία, μια από τις βασικές αιτίες της παχυσαρκίας, είναι η εθιστική, υπερβολική κατανάλωση φαγητού, είτε σε μεμονωμένα υπερφαγικά επεισόδια, όπου το άτομο καταναλώνει εκτός ελέγχου τεράστιες ποσότητες τροφής σε διάστημα 1-2 ωρών, είτε καταναλώνει τροφή κατά τη διάρκεια της ημέρας πολύ συχνά.
Σχετίζεται με την ψυχαναγκαστική υπερφαγία έχει παρόμοια συμπτώματα, με τη διαφορά ότι τα υπερφαγικά επεισόδια είναι πιο ήπια και πιο διάσπαρτα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ανάλογα με τις συναισθηματικές διακυμάνσεις του ατόμου.
Ας ξεχωρίσουμε την πραγματική πείνα από την συναισθηματική...
Η πραγματική πείνα είναι σταδιακή, αφού είναι μια πραγματική σωματική ανάγκη, η οποία συμβαίνει σε γενικές γραμμές 3-4 ώρες από το τελευταίο μας γεύμα. Το στομάχι μας γουργουρίζει και αν δεν φάμε για αρκετή ώρα, υπάρχει περίπτωση να αισθανθούμε ζαλάδα ή έλλειψη ενέργειας.
Αυτή η πείνα είναι υπομονετική. Θα προτιμούσαμε να τρώγαμε σε σύντομο χρονικό διάστημα, αλλά μπορούμε να περιμένουμε κιόλας. Χαρακτηρίζεται από συνειδητές διατροφικές επιλογές, με διάφορα φαγητά. Δηλαδή δεν υπάρχουν συγκεκριμένες προτιμήσεις ως προς το τι θα θέλαμε να φάμε και είμαστε ανοιχτοί να καλύψουμε το αίσθημα της πείνας με πολλές διατροφικές επιλογές .
Η πραγματική πείνα οδηγεί σε κορεσμό. Προκύπτει από την επιθυμία να θρέψουμε το σώμα μας όποτε μόλις χορτάσει ο οργανισμός τότε σταματάμε και να τρώμε. Αφού την ικανοποιήσουμε δεν νιώθουμε ντροπή ή ενοχές, αφού είναι η κάλυψη μιας βιολογικής ανάγκης όπως η αναπνοή.
Η συναισθηματική πείνα είναι ξαφνική. Τη μια στιγμή δεν σκεπτόμαστε το φαγητό και την επόμενη πεινάμε πάρα πολύ. Η συγκεκριμένη πείνα δεν είναι σταδιακή, ούτε υπομονετική και αφορά πάντα συγκεκριμένο τρόφιμο, όπως για παράδειγμα πίτσα ή σοκολάτα.
Η συναισθηματική πείνα δεν πηγάζει από το στομάχι αλλά από το μυαλό μας και το στόμα, γι’ αυτό και μπορούμε να καταναλώσουμε απίστευτα μεγάλες ποσότητες φαγητού, χωρίς φυσικά να υπάρχει ποτέ κορεσμός.
Τρώμε υπερβολικά για να καλύψουμε τα αρνητικά μας συναισθήματα ή την άνοια μας και δεν είναι εύκολο να σταματάμε να τρώμε, ακόμα και αν έχει αρχίσει το στομάχι μας να πονάει. Φυσικά μετά ακολουθούν οι ενοχές και οι στομαχόπονοι.
Τρώμε για να αισθανθούμε καλύτερα και τελικά καταλήγουμε να κατηγορούμε τον εαυτό μας, δίνοντας υποσχέσεις ότι από αύριο θα επανορθώσουμε ξεκινώντας δίαιτα.
Ενίοτε, η υπερφαγία συνδέεται με κατάθλιψη, καθώς η αλλαγή συνηθειών στο φαγητό, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης κατανάλωσης τροφής, είναι μία από τις ενδείξεις κατάθλιψης. Η συναισθηματική υπερφαγία συνήθως ξεκινά στην εφηβεία ή κατά την πρώτη ενήλικη ζωή. Μπορεί επίσης να ξεκινήσει μετά από ένα τραυματικό γεγονός ή απώλεια.
Η συναισθηματική υπερφαγία είναι εθισμός και παρουσιάζει αντίστοιχα χαρακτηριστικά και κύκλους, όπως κάθε άλλος εθισμός. Οι εθισμοί αναφέρονται στη χρήση ουσίας (αλκοόλ, ναρκωτικές ή φαρμακευτικές ουσίες, φαγητό) ή συνήθειας (σεξ, τζόγος, διαδίκτυο, ψώνια), οι οποίες χρησιμοποιούνται για την αλλαγή διάθεσης ή για να παρέχουν τη στιγμιαία ευφορία των εθιστικών ουσιών και την αποφυγή εσωτερικού πόνου.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί κάποιος να σταματήσει την υπερφαγία;
Απενοχοποιηθείτε. Το πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι να σταματήσετε να κριτικάρετε τον εαυτό σας και να μην τον απαξιώνετε επειδή έχει υπερβολικό βάρος ή επειδή δεν μπορεί να σταματήσει το φαγητό.
Πρώτα θα αγαπήσετε τον εαυτό σας, χωρίς όρους, έτσι όπως είναι τώρα και μετά θα μπορέσετε να αντιμετωπίσετε τον εθισμό. Η παγίδα στην οποία εγκλωβίζονται πολλοί υπερφαγικοί είναι ότι περιμένουν πρώτα να χάσουν βάρος και μετά να αγαπήσουν τον εαυτό τους.
Μόνο όταν μπορέσουμε να αγαπήσουμε τον εαυτό μας, παρά ταύτα κι όπως είναι τώρα, τότε θα έχουμε το κίνητρο και τη δύναμη να αλλάξουμε τη δυσλειτουργική συνήθεια.
Αυτοεκτίμηση: Αν δεν αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει για τον εαυτό του, οι αλλαγές από τη δίαιτα θα είναι παροδικές. Πρέπει να νιώσει και να πιστέψει ότι «μου αξίζει μια καλύτερη ζωή, μου αξίζει να νιώθω καλά με το σώμα μου».
Επιμονή: Τα προγράμματα δίαιτας και άσκησης είναι απαραίτητα και καλό είναι να σχεδιαστούν με τη βοήθεια ειδικών. Μια δίαιτα ηπιότερου ρυθμού, αλλά που μπορεί να διατηρηθεί σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είναι προτιμότερη από μια ξαφνική και μεγάλη απώλεια βάρους.
Στη διάρκεια της προσπάθειας όμως, θα υπάρξουν πολλά πισωγυρίσματα. Το κλειδί μετά από κάθε πισωγύρισμα είναι να δίνετε θάρρος στον εαυτό σας και να τον επιβραβεύετε ότι, παρά τις αλλεπάλληλες αποτυχίες, ξαναπροσπαθείτε και δεν το βάζετε κάτω. «Πέσε εφτά, σήκω οκτώ», όπως λέει η κινέζικη παροιμία.
Δημιουργικότητα: Είναι χρήσιμο να δείτε αναλυτικά ποιοι τομείς της ζωής σας υποφέρουν και τι μπορείτε να κάνετε για να δώσετε περισσότερα στον εαυτό σας, από εκείνα που πραγματικά έχετε ανάγκη.
Υπάρχουν πάντα πολλές περισσότερες επιλογές για συναισθηματική πλήρωση από το ψυγείο!!
Ανδριοπούλου Παναγιώτα
Διαιτολόγος – Διατροφολόγος
Φωτογραφία από τον χρήστη Olya Kobruseva στο Pexels
