Ίσως όταν η τεχνολογία αρχίσει να μας λέει να κάνουμε λιγότερα, να ανακτήσουμε επιτέλους τον χρόνο μας.
Η τεχνολογία υποτίθεται ότι κάνει τη ζωή μας ευκολότερη. Τα λεγόμενα «έξυπνα τηλέφωνα« παρέχουν ένα παράθυρο στον κόσμο, επιτρέποντάς μας να κάνουμε σχεδόν τα πάντα με το πάτημα ενός κουμπιού. Τα «έξυπνα σπίτια» φροντίζουν τον εαυτό τους και οι διαδικτυακές συναντήσεις σημαίνουν ότι για πολλούς ο χρόνος που δαπανάται για μετακινήσεις, ανήκει στο παρελθόν.
Θα έπρεπε, λοιπόν, να έχουμε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Χρόνος που ξοδεύεται για ύπνο, χαλάρωση ή απλά για να μην κάνουμε τίποτα – σωστά; Αν η ιδέα ότι έχετε περισσότερο χρόνο από ποτέ, σας κάνει να πνίγεστε, τότε δεν είστε οι μόνοι. Υπάρχουν ολοένα και περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι, ενώ η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να μας βοηθήσει να εξοικονομήσουμε λίγο χρόνο, καταλήγουμε να χρησιμοποιούμε αυτόν τον χρόνο για να κάνουμε όλο και περισσότερα πράγματα.
Πρόσφατα, όπως αναφέρεται σε άρθρο του The Conversation, 300 άτομα σε όλη την Ευρώπη έδωσαν συνέντευξη – μεταξύ άλλων – στην καθηγήτρια Ψυχολογίας του Χρόνου Ρουθ Όγκντεν, στην επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας Γιοάνα Βιτόβσκα και στη μεταδιδακτορική ερευνήτρια Βάντα Τσερνοχόρσκα για να διαπιστωθεί πώς χρησιμοποιούν τις ψηφιακές συσκευές στην καθημερινή τους ζωή. Η έρευνα αυτή έδειξε ότι οι άνθρωποι θέλουν να αποφύγουν κενές χρονικές περιόδους στη ζωή τους, οπότε γεμίζουν αυτές τις περιόδους εκτελώντας εργασίες, μερικές από τις οποίες δεν θα ήταν δυνατές χωρίς την τεχνολογία.
Είτε περίμεναν το λεωφορείο, είτε ξυπνούσαν το πρωί, είτε ήταν ξαπλωμένοι στο κρεβάτι το βράδυ, οι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι ο χρόνος που προηγουμένως θα ήταν «άδειος», τώρα ήταν γεμάτος με εφαρμογές για την εκπαίδευση του εγκεφάλου, δημιουργώντας λίστες με πράγματα που πρέπει να κάνουν ή να δοκιμάσουν με βάση τα ερεθίσματά τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και άλλα προγράμματα διαχείρισης της ζωής. Φαίνεται ότι οι ήσυχες στιγμές γεμίζουν τώρα με εργασίες βασισμένες στην τεχνολογία.
Η τεχνολογία αλλάζει την αντίληψή μας για τον ελεύθερο χρόνο
Εν μέρει, η αύξηση των ψηφιακών εργασιών συμβαίνει επειδή η τεχνολογία φαίνεται να αλλάζει την αντίληψή μας για το τι είναι ο ελεύθερος χρόνος. Για πολλούς ανθρώπους, δεν αρκεί πλέον να τρώνε απλώς το δείπνο τους, να βλέπουν τηλεόραση ή ίσως να κάνουν ένα μάθημα γυμναστικής. Αντ' αυτού, σε μια προσπάθεια να αποφευχθεί η σπατάλη χρόνου, οι δραστηριότητες αυτές εκτελούνται ενώ παράλληλα περιηγούνται στο διαδίκτυο, αναζητώντας τα συστατικά για μια πιο τέλεια ζωή και προσπαθώντας να αναπτύξουν μια αίσθηση επιτυχίας.
Βέβαια, εκ πρώτης όψεως, κάποιες από αυτές τις εργασίες μπορεί να φαίνονται σαν παραδείγματα της τεχνολογίας που μας εξοικονομεί χρόνο. Θεωρητικά, για παράδειγμα το e-banking θα έπρεπε να σημαίνει ότι έχουμε περισσότερο χρόνο, επειδή δεν χρειάζεται πλέον να πηγαίνουμε στην τράπεζα. Ωστόσο, η σχετική έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει, εφόσον τεχνολογία συμβάλλει σε μια πιο πυκνή μορφή ζωής.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν κατά καιρούς να εμπνεύσουν, να παρακινήσουν ή να χαλαρώσουν τους ανθρώπους. Η έρευνα, παρ' όλα αυτά, δείχνει ότι οι άνθρωποι συχνά αισθάνονται ενοχές, ντροπή και λύπη αφού γεμίζουν τον ελεύθερο χρόνο τους με διαδικτυακές δραστηριότητες. Αυτό συμβαίνει επειδή αντιλαμβάνονται ότι οι διαδικτυακές δραστηριότητες είναι λιγότερο αυθεντικές και αξιόλογες από τις δραστηριότητες του πραγματικού κόσμου.
Φαίνεται ότι οι άνθρωποι εξακολουθούν να θεωρούν ότι το να πηγαίνουν μια βόλτα ή το να βρίσκονται πραγματικά με τους φίλους τους είναι πιο πολύτιμο από το να βρίσκονται στο διαδίκτυο. Ίσως αν αφήναμε λίγο περισσότερο το τηλέφωνο κάτω, θα είχαμε χρόνο να μαγειρέψουμε πραγματικά τις συνταγές που παρακολουθούμε στο διαδίκτυο.
Γιατί η τεχνολογία δημιουργεί περισσότερες ασχολίες
Η αλλαγή των εργασιακών προτύπων θεωρείται, επίσης, ότι εντείνει την εργασία. Συγκεκριμένα, η κατ' οίκον και η υβριδική εργασία, που ενεργοποιείται από την τεχνολογία των τηλεδιασκέψεων, έχουν θολώσει τα όρια μεταξύ του χρόνου εργασίας και του προσωπικού χρόνου. Τώρα που το γραφείο βρίσκεται σε ένα δωμάτιο του σπιτού, είναι πολύ εύκολο – π.χ. – να σκεφτεί κανείς: «Θα πεταχτώ στο γραφείο και θα τελειώσω αφού βάλω τα παιδιά για ύπνο».
Οι ψηφιακές τεχνολογίες επιταχύνουν τους ρυθμούς της ζωής. Ας σκεφτούμε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τις διαδικτυακές συναντήσεις. Πριν από την ύπαρξή τους έπρεπε να περιμένουμε απαντήσεις σε φωνητικά μηνύματα και επιστολές ή να ταξιδεύουμε σε μέρη για να μιλήσουμε μεταξύ μας. Αντ' αυτού, τώρα έχουμε απανωτές διαδικτυακές συναντήσεις, μερικές φορές χωρίς αρκετό χρόνο ενδιάμεσα σε αυτές για να πάμε ακόμα και στην τουαλέτα.
Ακόμα και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο δημιουργεί εκθετική αύξηση των επικοινωνιών, πράγμα που σημαίνει περισσότερη δουλειά για να τα διαβάσετε και να απαντήσετε σε όλα αυτά. Η κακοσχεδιασμένη τεχνολογία μπορεί, επίσης, να μας αναγκάσει να κάνουμε περισσότερη δουλειά λόγω της αναποτελεσματικότητας που δημιουργεί. Κάνοντας περισσότερα, μπορεί να καταλήξουμε να πετυχαίνουμε λιγότερα και να αισθανόμαστε χειρότερα. Καθώς ο χρόνος γίνεται πιο πιεστικός, το άγχος, η εξάντληση και η επαγγελματική εξουθένωση αυξάνονται, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη απουσία από την εργασία.
Πώς μπορούμε να πάρουμε πίσω τον χρόνο μας
Η ανάκτηση του χρόνου που «εξοικονομείται» από την τεχνολογία, μπορεί να απαιτήσει μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο κατανέμουμε τον ίδιο τον χρόνο. Για να απαλλαγούμε από τη συνήθεια να γεμίζουμε τον χρόνο μας με όλο και περισσότερες εργασίες, πρέπει πρώτα να αποδεχτούμε ότι μερικές φορές είναι εντάξει να κάνουμε λίγα ή τίποτα.
Στο εργασιακό περιβάλλον, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι πρέπει να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον στο οποίο η αποσύνδεση είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες σχετικά με το τι μπορεί και τι πρέπει να επιτευχθεί σε μια κανονική εργάσιμη ημέρα. Ακόμα, η ανάπτυξη νομοθεσίας που θα κατοχυρώνει το δικαίωμα στην αποσύνδεση, μπορεί να είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι η τεχνολογία θα σταματήσει να καταλαμβάνει τον χρόνο μας. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία και η Ιταλία, έχουν ήδη νομοθεσία για το δικαίωμα αποσύνδεσης. Έτσι, αυτή ορίζει ότι οι εργαζόμενοι δεν υποχρεούνται να είναι διαθέσιμοι για επικοινωνία εκτός του ωραρίου εργασίας τους και ότι έχουν το δικαίωμα να αρνηθούν να πάρουν μαζί τους στο σπίτι τους κάποια ψηφιακή εργασία.
Είναι, επίσης, πιθανό η ίδια η τεχνολογία να αποτελεί το κλειδί για την ανάκτηση του χρόνου μας. Φανταστείτε αν, αντί να σας λέει να σηκωθείτε και να μετακινηθείτε (άλλη μια εργασία), το «έξυπνο ρολόι» σας να σας έλεγε να σταματήσετε να εργάζεστε επειδή έχετε συμπληρώσει τις ώρες που έχετε συμφωνήσει. Ίσως όταν η τεχνολογία αρχίσει να μας λέει να κάνουμε λιγότερα, να ανακτήσουμε επιτέλους τον χρόνο μας.
