Το Mars Express της ESA επισκέφθηκε εκ νέου ένα από τα πιο μυστηριώδη χαρακτηριστικά του Άρη για να αποσαφηνίσει τη σύνθεσή του.
Σε μία εντυπωσιακή ανακάλυψη προέβη η αποστολή Mars Express του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) καθώς εντόπισε αρκετό πάγο θαμμένο κάτω από τον ισημερινό του Άρη, ο οποίος αν λιώσει είναι ικανός να δημιουργήσει έναν ρηχό ωκεανό ικανό να καλύψει ολόκληρο τον «Κόκκινο Πλανήτη».
Πριν από περίπου 15 χρόνια, το Mars Express εντόπισε κοιτάσματα βάθους έως και 2,5 χιλιόμετρα κάτω από έναν γεωλογικό σχηματισμό που ονομάζεται σχηματισμός Medusae Fossae (MFF), αλλά οι επιστήμονες δεν ήταν σίγουροι από τι αποτελούνταν αυτά τα κοιτάσματα, ωστόσο η νέα έρευνα έδωσε την απάντηση.
Η συγκεκριμένη αποστολή που συμμετέχει σε επιστημονικές επιχειρήσεις γύρω από τον Άρη εδώ και 20 χρόνια, βρήκε αρκετό νερό για να καλύψει τον Άρη σε έναν ωκεανό βάθους μεταξύ 1,5 και 2,7 μέτρων, θαμμένο με τη μορφή σκονισμένου πάγου κάτω από τον ισημερινό του πλανήτη.
Αυτά τα κοιτάσματα θα αλλάξουν την κατανόηση της κλιματικής ιστορίας του Άρη
Αν λιώσει είναι αρκετός για να γεμίσει την Ερυθρά Θάλασσα
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται ενδείξεις για πάγο κοντά στον ισημερινό του Κόκκινου Πλανήτη, ωστόσο η τρέχουσα ανακάλυψη αποτελεί μακράν η μεγαλύτερη ποσότητα πάγου νερού που έχει εντοπιστεί εκεί μέχρι στιγμής σε αυτό το τμήμα του Άρη και φαίνεται να ταιριάζει με προηγούμενες ανακαλύψεις. Μάλιστα αν λιώσει είναι αρκετό για να γεμίσει την Ερυθρά Θάλασσα.
«Είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι τα σήματα του ραντάρ ταιριάζουν με αυτό που περιμένουμε να δούμε από πολυστρωματικό πάγο και είναι παρόμοια με τα σήματα που βλέπουμε από τα πολικά καλύμματα του Άρη, τα οποία γνωρίζουμε ότι είναι πολύ πλούσια σε πάγο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Τόμας Γουότερς του Smithsonian Institution στις Ηνωμένες Πολιτείες στον ιστότοπο της ESA.
Τα κοιτάσματα είναι αρκετά παχιά, εκτείνονται 3,7 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος και καλύπτονται από μια κρούστα σκληρυμένης τέφρας και ξηρής σκόνης πάχους εκατοντάδων μέτρων. Ο πάγος δεν είναι ένας καθαρός όγκος αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό αναμεμιγμένος με σκόνη.
Πού βρίσκεται ο σχηματισμός Medusae Fossae
Η γεωγραφία του Άρη χωρίζεται σε βόρεια υψίπεδα και νότιες πεδινές περιοχές, και ο τεράστιος σχηματισμός Medusae Fossae μήκους 5.000 χιλιομέτρων βρίσκεται κοντά στο όριο μεταξύ των δύο.
Εικάζεται ότι ο σχηματισμός Medusae Fossae σχηματίστηκε μέσα στα τελευταία 3 δισεκατομμύρια χρόνια από ροές λάβας και καλύφθηκε από ηφαιστειακή τέφρα κατά τη διάρκεια μιας εποχής πολύ παλιάς, όταν ο Άρης ήταν ηφαιστειακά ενεργός.
Σήμερα καλύπτεται από σωρούς σκόνης που υψώνονται σε ύψος πολλών χιλιομέτρων – είναι στην πραγματικότητα η πιο άφθονη πηγή σκόνης σε ολόκληρο τον πλανήτη, καύσιμο για τις γιγάντιες καταιγίδες σκόνης που μπορούν να κατακλύσουν τον Άρη σε εποχιακή βάση.
Οι νέες παρατηρήσεις έχουν την απάντηση
Νέες παρατηρήσεις από το MARSIS, το οποίο είναι ένα ραντάρ υποεπιφανείας στο σκάφος Mars Express, έχουν τώρα την απάντηση στο ερώτημα αν αυτά τα κοιτάσματα ήταν απλώς σκόνη, που ίσως γέμιζε μια βαθιά κοιλάδα; Η απάντηση είναι ότι δεν είναι σκόνη.
«Δεδομένου του πόσο βαθιά είναι, αν ο MFF ήταν απλά ένας γιγαντιαίος σωρός σκόνης, θα περιμέναμε να συμπιεστεί κάτω από το ίδιο του το βάρος», δήλωσε ο Αντρέα Κιτσέτι του Εθνικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής στην Ιταλία.
«Αυτό θα δημιουργούσε κάτι πολύ πιο πυκνό από αυτό που πραγματικά βλέπουμε με το MARSIS. Όταν μοντελοποιήσαμε πώς θα συμπεριφέρονταν διάφορα υλικά χωρίς πάγο, τίποτα δεν αναπαρήγαγε τις ιδιότητες του MFF – χρειαζόμαστε πάγο», προσέθεσε.
Ενδείξεις ότι κάποτε υπήρχε άφθονο νερό
Παρόλο που ο Άρης φαίνεται τώρα να είναι ένας άνυδρος κόσμος, η επιφάνεια του πλανήτη είναι γεμάτη από ενδείξεις ότι κάποτε υπήρχε άφθονο νερό, όπως αποξηραμένα κανάλια ποταμών, αρχαίοι πυθμένες ωκεανών και λιμνών και κοιλάδες που έχουν χαραχθεί από το νερό. Επίσης, έχουν βρεθεί σημαντικά αποθέματα υδάτινου πάγου στον Άρη, όπως τα τεράστια πολικά καλύμματα, θαμμένους παγετώνες κοντά στον ισημερινό και πάγο κοντά στην επιφάνεια που διαπερνά το έδαφος.
Όλα αυτά υποδηλώνουν ότι το κλίμα του Άρη ήταν πολύ διαφορετικό στο μακρινό παρελθόν. Μαζικά αποθέματα πάγου κοντά στον ισημερινό – όπως αυτά που εικάζεται ότι κρύβονται κάτω από την ξηρή επιφάνεια του MFF δεν θα μπορούσαν να έχουν σχηματιστεί στο σημερινό κλίμα του πλανήτη. Πρέπει να σχηματίστηκαν σε μια προηγούμενη κλιματική εποχή.
Έτσι το πιο σχετικό είναι το ερώτημα πώς ο πάγος του νερού κατέληξε θαμμένος στον ισημερινό. Η αποστολή Phoenix της NASA ξέθαψε πάγο ακριβώς κάτω από τη σκονισμένη επιφάνεια στο πολικό σημείο προσεδάφισης του σκάφους το 2008. Εν τω μεταξύ, στις αρχές της αποστολής του, το Mars Express εντόπισε άφθονο υδάτινο πάγο που εκτεινόταν μέχρι τα μεσαία γεωγραφικά πλάτη, και το Mars Odyssey της NASA βρήκε ακόμη και ενδείξεις για την παρουσία νερού στο MMF το 2009.
Πιο πρόσφατα, το Trace Gas Orbiter της ESA εντόπισε υδρογόνο από πάγο νερού ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του Candor Chaos, το οποίο είναι ένα τμήμα του τεράστιου ρήγματος στην επιφάνεια του Άρη που ονομάζεται Vallis Marineris. Επιπλέον, τα απομεινάρια αρχαίων παγετώνων έχουν εντοπιστεί στον ανατολικό Noctis Labyrinthus, ο οποίος βρίσκεται μόλις 7,3 μοίρες νότια του ισημερινού.
«Η τελευταία ανάλυσηεγείρει τόσο πολλά ερωτήματα όσο και απαντήσεις»
«Αυτή η τελευταία ανάλυση βοηθάει την κατανόησή μας για τον MMF και εγείρει τόσο πολλά ερωτήματα όσο και απαντήσεις», δήλωσε ο Κόλιν Γουίλσον, ο οποίος είναι επιστήμονας έργου της ESA για το Mars Express και το Trace Gas Orbiter, στην ανακοίνωση. «Πόσο καιρό χρειάστηκαν αυτά τα αποθέματα πάγου για να σχηματιστούν και πώς ήταν ο Άρης εκείνη την εποχή; Αν επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για πάγο νερού, αυτά τα μαζικά κοιτάσματα θα αλλάξουν την κατανόηση της κλιματικής ιστορίας του Άρη. Οποιαδήποτε δεξαμενή αρχαίου νερού θα ήταν ένας συναρπαστικός στόχος για ανθρώπινη ή ρομποτική εξερεύνηση».
Η έκταση και η θέση αυτών των παγωμένων κοιτασμάτων MMF θα τα καθιστούσε επίσης δυνητικά πολύ πολύτιμα για τη μελλοντική εξερεύνηση του Άρη.Οι αποστολές στον Άρη θα πρέπει να προσγειωθούν κοντά στον ισημερινό του πλανήτη, μακριά από τα πλούσια σε πάγο πολικά καλύμματα ή τους παγετώνες υψηλού γεωγραφικού πλάτους. Και θα χρειαστούν νερό ως πόρο – οπότε η εύρεση πάγου σε αυτή την περιοχή είναι σχεδόν απαραίτητη για τις ανθρώπινες αποστολές στον πλανήτη.
Παρόλο που η παρουσία του κοντά στον ισημερινό είναι μια τοποθεσία πιο εύκολα προσβάσιμη για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές, το γεγονός ότι είναι θαμμένος τόσο βαθιά σημαίνει ότι θα είναι δύσκολο να φτάσουν στο νερό.
«Δυστυχώς, αυτά τα κοιτάσματα MFF καλύπτονται από εκατοντάδες μέτρα σκόνης, καθιστώντας τα απρόσιτα τουλάχιστον για τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο, κάθε κομμάτι πάγου που βρίσκουμε μας βοηθά να σχηματίσουμε μια καλύτερη εικόνα για το πού έχει ρέει νερό στον Άρη στο παρελθόν και πού μπορεί να βρεθεί σήμερα», είπε ακόμα ο Γουίλσον.
