Με αδιάλειπτη κατοίκηση από τα νεολιθικά ως τα μεσαιωνικά χρόνια, η Φειά ή Φεά στο σημερινό κόλπο του Αγίου Ανδρέα, στην περιοχή του Κατακόλου, αποτελούσε κατά την αρχαιότητα σημαντικό λιμάνι, επίνειο της Πισάτιδας και όριό της με την βορείως κειμένη περιοχή της Κοίλης Ήλιδας. Όταν η Ήλιδα υπέταξε την Πίσα και τις άλλες πόλεις ως περιοίκιδες, η Φειά λειτούργησε ως το δεύτερο σε σπουδαιότητα μετά την Κυλλήνη λιμάνι του ηλειακού κράτους.
Στη βυζαντινή περίοδο το οικοδομικό υλικό της αρχαίας ακρόπολης χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή κάστρου, στα κατώτερα μέρη της τοιχοποιίας του οποίου διατηρήθηκε το αρχαίο τείχος με εμφανή τα ίχνη επισκευής του από τους μετέπειτα (από το 1204 και εξής) φράγκους κατακτητές του. Το φρούριο είναι γνωστό στις πηγές ως Ποντικόκαστρο (πρώτη μνεία το 1111), ονομασία την οποία οφείλει κατά μια ερμηνεία στον πόντο, το προσηγορικό των θαλασσών (ποντικό, παραθαλάσσιο κάστρο) ή κατά μια άλλη εκδοχή στην ομοιότητα της κάτοψης του λόφου με ποντικό. Στο Χρονικό του Μορέως, το κάστρο είναι γνωστό επειδή σε κάποια αίθουσά του συμφωνήθηκε ο σημαντικός γάμος του Γοδεφρείδου Β' Βιλλεαρδουίνου, κληρονόμου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και της Αγνής Κουρτεναί, κόρης του λατίνου αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη Πέτρου Κουρτεναί, όταν έτυχε να φιλοξενηθεί εδώ με την μητέρα της, καθώς μετέβαιναν δια της θαλάσσης στην βασιλεύουσα. Στη "Γεωγραφία Παλαιά και Νέα", ο μητροπολίτης Αθηνών Μελέτιος μας παραδίδει για το κάστρο του Κατακόλου την ονομασία "Καλοσκόπιον", την ελληνοποιημένη εκδοχή της ιταλικής του ονομασίας ("Belvedere").
Το Όνομα του Κάστρου
Το κάστρο ονομάστηκε από τους Φράγκους Μπο-Βουάρ (γαλλικά : Beau-Voir) και αναφερόταν και σαν Μπελ Βεντέρε (ιταλικά :Bel Vedere). Και τα δύο σημαίνουν «ωραία θέα». Η Βυζαντινή ονομασία του κάστρου ήταν Ποντικόν ή Πονδικόν, και μετά την οθωμανική κατάκτηση, Ποντικόκαστρο. Είναι πιθανόν να ονομάστηκε «Ποντικόν» εξαιτίας του σχήματός του ή επειδή είναι πάνω στη θάλασσα (πόντος=θάλασσα).
Στη «Γεωγραφία Παλαιά και Νέα», ο μητροπολίτης Αθηνών Μελέτιος μας παραδίδει για το κάστρο του Κατακόλου την ονομασία "Καλοσκόπιον", την ελληνοποιημένη εκδοχή της ιταλικής του ονομασίας (Belvedere).
Απίστευτη θέα προς το ακρωτήρι "Ιχθύς" του Κατακόλου
Ιστορία
Το Βυζαντινό κάστρο για πρώτη φορά αναφέρεται από τις πηγές το 1111.
Το 1205, το βυζαντινό κάστρο κυριεύτηκε από το Γουλιέλμο Σαμπλίτη, τον Φράγκο που κατέλαβε την Πελοπόννησο μετά την άλωση του 1204. Φαίνεται πως δεν ήταν ισχυρό, γιατί η άλωσή του στάθηκε σχετικά εύκολη υπόθεση για τους Φράγκους. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Ποντικόκαστρο έγινε ένα από τα οικογενειακά φέουδα των Βιλλαρδουίνων και συγκαταλεγόταν ανάμεσα στα 12 μεγάλα κάστρα που προστάτευαν το Μοριά επί Φραγκοκρατίας.
Στο Χρονικό του Μορέως, το κάστρο μνημονεύεται επειδή εδώ συμφωνήθηκε ο σημαντικός γάμος του Γοδεφρείδου Β' Βιλλεαρδουίνου, κληρονόμου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας και της Αγνής Κουρτεναί, κόρης του λατίνου αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη Πέτρου Κουρτεναί, όταν έτυχε να φιλοξενηθεί εδώ με την μητέρα της, καθώς μετέβαιναν δια θαλάσσης στην Κωνσταντινούπολη.
Το 1311, η πριγκίπισσα του Μοριά Ισαβέλα όρισε με διαθήκη ότι τα κάστρα του Περιγαρδιού, της Καρύταινας και του «Πονδικού» θα δοθούν στην κόρη της Μαργαρίτα. Κατά τον πόλεμο διαδοχής ανάμεσα στον Φερδινάνδο της Μαγιόρκας και τον Λουδοβίκο της Βουργουνδίας έγινε μάχη στο κάστρο το 1315 ανάμεσα στον Φερδινάνδο και τους Νικόλαο Μαύρο και Νικόλαο Ορσίνι όπου έληξε με νίκη του Φερδινάνδου.
Από τότε το Ποντικόκαστρο περνάει διαδοχικά στην εξουσία του διεκδικητική του πριγκιπάτου της Αχαΐας Ινφάντη Φερδινάνδου της Μαγιόρκας (1315), της Μαρίας των Βουρβώνων (1364) και του Νέριο Ατζαγιόλι (τέλη του 14ου αι.).
Γύρω στα 1427 περιήλθε στους Έλληνες Δεσπότες του Μυστρά, αρχικά στον Κωνσταντίνο και κατόπιν στο Θωμά Παλαιολόγο. Για τελευταία φορά αναφέρεται στο 1470, οπότε πιθανότατα καταστράφηκε από τους Τούρκους. Η άποψη ότι καταστράφηκε το 1430 από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο μαζί με τη Γλαρέντζα, φαίνεται ότι δεν ευσταθεί.
Δεν αξιοποιήθηκε ούτε από τους Τούρκους ούτε από τους Ενετούς. Καμία απολύτως μνεία δεν γίνεται στα κατάστιχα της Β’ Ενετοκρατίας τον 17ο αιώνα.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το κάστρο εκτείνεται στο βόρειο τμήμα της σειράς των λόφων πάνω από τον Άγιο Ανδρέα, στην κορυφή του ακρωτηρίου Ιχθύς. Καταλαμβάνει μια έκταση μήκους περί τα 90 μέτρων και μέγιστου πλάτους 55 μέτρων. Το πλάτωμα είναι σχετικά επίπεδο, σε υψόμετρο περίπου 55 μέτρων.
Το κάστρο είναι ερειπωμένο και κατεστραμμένο σε μεγάλο βαθμό. Υπάρχουν πάντως αρκετά υπολείμματα της οχύρωσης που δεν είναι εύκολα ορατά λόγω της βλάστησης. Στα ερείπια διακρίνονται ίχνη αρχαίας ελληνικής τοιχοδομής, βυζαντινής και κυρίως φράγκικης.
Το πιο ορατό σημείο του κάστρου είναι ένας πύργος στη βορειοδυτική πλευρά σχεδόν τετράγωνος με διαστάσεις βάσεις 8,40μ✖8,50μ. Ο Antoine Bonn θεωρεί σίγουρο ότι ο πύργος είναι βυζαντινός ενώ κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ολόκληρο το κάστρο υπήρξε βυζαντινό χωρίς σοβαρές τροποποιήσεις από τους Φράγκους.
Ο θρύλος λέει ότι υπήρχε σήραγγα από το κάστρο προς το Χλεμούτσι , κάτι που μάλλον αποκλείεται καθώς η απόσταση είναι πολύ μεγάλη.
Πηγές: ΥΠΠΟ - kastra.eu
Απόψεις από τη βορειοδυτική πλευρά του κάστρου
Η είσοδος του Κάστρου από την νότια πλερά του
Κατόψεις του "Ποντικόκαστρου"
Εκπληκτική η θέα από την περιοχή του Κάστρου στον Αγ. Ανδρέα
