Πύργος… Μια πόλη - που αν και κάποιοι θέλουν να χαρακτηρίζουν άσχημη - κρύβει όμορφα μυστικά… Η πρωτεύουσα της Ηλείας, μπορεί να έχασε πολλά από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, κυρίως μετά το 1993, μιας και αρκετοί βρήκαν ως ευκαιρία την καταστροφή από τους σεισμούς, για “αναδημιουργία”. Αυτό που πέτυχαν όμως σε πολλές περιπτώσεις ήταν να σβήσουν κομμάτια της ιστορίας της πόλης. Μια ιστορία πλούσια και με μεγάλους "θησαυρούς".
Του Γιάννη Σπυρούνη
Έναν από αυτούς τους "θησαυρούς" ανακαλύψαμε με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού και φωτογράφου Λάμπρου Τσακριλή. Η πρώτη του απόπειρα να φωτογραφίσει ένα παλιό εργοστάσιο ζυμαρικών στο κέντρο της πόλης, έδωσε το έναυσμα για μια έρευνα που θα συνεχιστεί στο άμεσο μέλλον…
Έτσι λοιπόν φτάσαμε στο κατώφλι του παλιού εργοστασίου της “ΗΡΝΤΑ”. Η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων και των επισκεπτών του Πύργου, περνά καθημερινά από δίπλα του, όμως αγνοεί την ύπαρξή του. Ένα μικρό σοκάκι οδηγεί στην σιδερένια πόρτα που καταλήγει στην αυλή του.
Στην οδό Λιούρδη, λίγα μέτρα από την είσοδο της Παλαιάς Δημοτικής Αγοράς, σημερινό αρχαιολογικό μουσείο του Πύργου, βρίσκεται αυτό το εργοστάσιο. Η είσοδος επί της οδού Βιλαέτη για πολλούς να είναι αδιάφορη. Άλλωστε δεν μαρτυρά σε καμία περίπτωση τα μυστικά που κρύβονται πίσω… το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Ερμού, Βιλαέτη, Λιούρδη και Αγ. Αθανασίου, είναι ένα κεφάλαιο της ιστορίας στην καρδιά της πόλης.
Το συγκεκριμένο κτίριο που επισκεφθήκαμε αν και εγκαταλελειμμένο χρόνια τώρα, στέκει αλώβητο από το χρόνο μα κυρίως από τους σεισμούς που έχουν πλήξει την πόλη. Ερευνώντας και συλλέγοντας στοιχεία - μια έρευνα που συνεχίζεται - γυρίσαμε δεκαετίες πίσω.
Ο Ηρακλής Νταϊρόπουλος, ήταν ο δραστήριος επιχειρηματίας, όπου στις αρχές του 1900 δημιούργησε μαζί με τον αδερφό του Άγγελο στην καρδιά του συγκεκριμένου τετραγώνου ένα φούρνο και μετέπειτα το εργοστάσιο ζυμαρικών. Το κτίριο αποτελεί ένα σπάνιο - και καλά κρυμμένο δείγμα αρχιτεκτονικής της εποχής. Πέτρινο, με τμήματα καλυμμένα από παλιά τούβλα, οι φούρνοι με το φουγάρο τους να στέκει ακόμα ψηλά, η μεγάλη αίθουσα με το πέτρινο πάτωμα και το πηγάδι στο εσωτερικό της, καθώς και η ξύλινη σκάλα που οδηγεί στον πάνω όροφο. Ένα τμήμα του κτιρίου δείχνει να είναι μεταγενέστερη προσθήκη - πιθανόν της δεκαετίας του 1950.
Σύμφωνα με πληροφορίες ο χώρος στις αρχές του 1900 ανήκε σε κάποια οικογένεια Κυριακόπουλου, αρχικά νοικιάστηκε και μετέπειτα πουλήθηκε στον Ηρακλή Νταϊρόπουλο που ανέπτυξε γενικότερα πλούσια επιχειρηματική δραστηριότητα.
Σε αυτό λοιπόν το χώρο ο Ηρακλής Νταϊρόπουλος δημιούργησε προπολεμικά την φίρμα των ζυμαρικών “ΗΡΝΤΑ” προερχόμενη από την αρχή του ονόματος και του επωνύμου του. Για δεκαετίες γενιές Πυργιωτών μεγάλωσαν με τα μακαρόνια και χυλοπίτες που παρήγαγε. Όταν έφτασε στη δύση της ζωής του η σκυτάλη πέρασε στους γιους του Σταύρο και Μένη Νταϊρόπουλο. Οι εποχές τότε ήταν δύσκολες μετά τον πόλεμο και η επιχείρηση δεν συνέχισε τη λειτουργία της.
Οι ηλικιωμένοι σήμερα κάτοικοι που έζησαν γύρω από το Σταυροπάζαρο, ίσως θυμούνται πως στον χώρο λειτούργησε για 26 χρόνια ο φούρνος της οικογένειας Βασιλόπουλου. Από το 1956 όπου οι γονείς του Γιάννη Βασιλόπουλου ενοικίασαν το παλιό εργοστάσιο ζυμαρικών και φούρνο από τους υιούς του Ηρακλή Νταϊρόπουλου και το λειτούργησαν ως αρτοποιείο έως το 1982, οπότε και τερματίστηκε η δραστηριότητα του χώρου.
Στη διάρκεια της έρευνας προέκυψε και ένα άλλο ιστορικό στοιχείο το οποίο περισσότερο ως φήμη, φαίνεται να έχει επικρατήσει και λιγότερο ως πραγματικότητα. Λέγεται πως εκεί υπήρξε και το υποστατικό του οπλαρχηγού Χαράλαμπου Βιλαέτη και ένας μικρός στρατώνας κατά την έναρξη της Επανάστασης. Ένας χώρος που λειτούργησαν και τότε φούρνοι για την σίτιση των στρατιωτιών. Ωστόσο τεκμηριωμένες μαρτυρίες και καταγραφές αναφέρουν πως το σπίτι του Χαράλαμπου Βιλαέτη, μετέπειτα διοικητήριο του Πύργου, βρισκόταν στη δυτική πλευρά του λόφου του Επαρχείου… Στην περιοχή που βρίσκεται το παλιό εργοστάσιο Νταϊρόπουλου, υπήρχε έκταση που είχε περιέλθει στην ιδιοκτησία μέλους της οικογένειας Βιλαέτη το 1843, αλλά δεν υπάρχει κάποιο στοιχείο που να τα συνδέει μεταξύ τους, ως συνέχεια...
