Αποτελεί ένα σπάνιο κομμάτι της αρχιτεκτονικής ιστορίας του τόπου, που συνδέεται άμεσα με την οικονομική δραστηριότητα της εποχής. Ο λόγος για το αρχοντικό ή έπαυλη Καρανικολού, στο Λεβεντοχώρι του Πύργου, που βρίσκεται χτισμένο σε εκτάσεις που σήμερα ανήκουν στην ΣΚΟΣ ΑΣΕ και νωρίτερα στον ΑΣΟ. Θυμίζει όμορφα αρχοντικά της Τοσκάνης καθώς μοιάζει να έχει από εκείνη την περιοχή ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Το αρχοντικό στο οποίο έχει τοποθετηθεί στέγαστρο για την προστασία του, αν δεν ανακαινιστεί θα καταστραφεί καθώς δεν αντέχει άλλη εγκατάλειψη...
Επιμέλεια - Φωτογραφίες: Γιάννης Σπυρούνης
Πρόκειται για ένα αρχοντικό – πιθανόν εξοχική κατοικία – το οποίο βρίσκεται σε κτήμα διακοσίων (200) στρεμμάτων στο Λεβεντοχώρι Ηλείας. Κατασκευάστηκε γύρω στα 1870 και ο αρχιτέκτονας είναι άγνωστος. Σύμφωνα με την αρχιτέκτονα Αμαλία Κωτσάκη, ο δημιουργός πρέπει να ήταν Ιταλός ενώ απομακρύνεται το ενδεχόμενο να ήταν ο Ερνέστος Τσίλλερ.Η έπαυλη ανήκε στον πλούσιο σταφιδέμπορα Καρανικολό. Μάλλον πρόκειται για τον Στέφανο Καρανικολό, ο οποίος ήταν πλούσιος σταφιδέμπορος εγκαταστημένος στην πόλη της Πάτρας καταγόμενος όμως από την Δίβρη Ηλείας. Υπήρξε δραστήριο μέλος της πατραϊκής κοινωνίας πραγματοποιώντας πλήθος δωρεών και διατελώντας πρόεδρος του Συλλόγου Εισαγωγικού Εμπορίου Πατρών (1910 – 1911). Απεβίωσε το 1920.
Στην εξοχική αυτή κατοικία διακρίνονται νεοαναγεννησιακά χαρακτηριστικά με φανερές επιρροές από την Τοσκάνη, γεγονός που δείχνει το πολιτιστικό επίπεδο της τότε αστικής τάξης. Ως γνωστόν, οι σταφιδέμποροι αποτελούσαν εκείνη την εποχή την ανερχόμενη αστική τάξη που μέσω των νεοκλασικών κατοικιών της προσπαθούσαν να αναδείξουν την κοινωνική θέση και τον πλούτο τους. Πρώτο μέλημα αυτών δεν ήταν η δημιουργία απαραίτητα λειτουργικών κατοικιών, αλλά εντυπωσιακών και μεγαλόπρεπων. Σε αυτή την κατηγορία πρέπει να εντάξουμε και τη συγκεκριμένη έπαυλη. Πριν τους σεισμούς του Μαρτίου 1993 η έπαυλη, ιδιοκτησίας του τότε Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού, ήταν σε κακή κατάσταση μεν, αλλά ακέραια. Από την ανοιχτή πόρτα του υπογείου μπορούσε κανείς να μπει μέσα, μέχρι τον κάτω όροφο, όπου ήταν οι χώροι υποδοχής. Στο κατώι, που ήταν στρωμένο με τετράγωνα και οκταγωνικά πλακίδια λευκού και μαύρου χρώματος δεν υπήρχε, εκτός από ένα μαρμάρινο νεροχύτη, κανένα στοιχείο που να μαρτυρούσε τη χρήση τους. Προφανώς ήταν βοηθητικοί χώροι, για αυτό και είχαν είσοδο από πίσω.
Από το κατώι μία ξύλινη σκάλα με πέτρινη βάση οδηγούσε στον πρώτο όροφο, όπου ήταν οι επίσημοι χώροι υποδοχής. Ο κεντρικός χώρος, στον οποίον οδηγούσε η κυρία είσοδος, είχε δεξιά και αριστερά του άλλους χώρους, με ένα τζάκι, επενδεδυμένο με λευκό μάρμαρο, στον ανοιχτό αριστερό. Ο δεξιός ήταν κλειδωμένος, αλλά από τη χαραμάδα της πόρτας μπορούσε να διακρίνει κανείς λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Το ξύλινο δάπεδο ήταν επιστρωμένο με πλακίδια. Πεσσοί και ημικίονες, καθώς και το κόκκινο χρώμα των τοίχων, έδιναν μία εικόνα της επισημότητας που επικρατούσε άλλοτε στο χώρο. Η ξύλινη σκάλα που οδηγούσε στον επάνω όροφο ήταν σπασμένη στο κάτω μέρος της, γεγονός που καθιστούσε την άνοδο αδύνατη χωρίς τη χρησιμοποίηση φορητής σκάλας. Ωστόσο η μικρή, συμμετρική επιφάνεια και τα κουφώματα δεν άφηναν αμφιβολίες ότι ο επάνω όροφος περιελάμβανε υπνοδωμάτια και τουαλέτα. Η τελευταία αποκαλύφθηκε όταν, με την αφαίρεση των φερόμενων στοιχείων, έγιναν εμφανή το καζανάκι και η αποχέτευση, σπάνια πολυτέλεια για τα χρόνια εκείνα.
Μετά τους σεισμούς του 1993 τα πράγματα χειροτέρεψαν. Μαζί με τους σωλήνες και τα λιπάσματα αφαιρέθηκε όλος ο φερόμενος ξύλινος οργανισμός (σκάλες, πατώματα, εσωτερικοί τοίχοι και στέγη) και διατηρήθηκε ο πέτρινος φέρων (εξωτερικοί τοίχοι). Το οίκημα απέκτησε πλέον τη μορφή ερειπίου. Δύο ημικίονες ορίζουν την είσοδο στον αριστερό χώρο υποδοχής με το τζάκι, το οποίο καταστράφηκε ολοσχερώς. Τοποθετήθηκε μεταλλικό στέγαστρο, σε μια προσπάθεια ανασχέσεως της διαβρωτικής δύναμης της βροχής, στην οποία ήταν εκτεθειμένοι οι τοίχοι. Τα πλακίδια του πρώτου ορόφου στοιβάχτηκαν έξω από το κτίριο και κόπηκαν μερικά επικίνδυνα δένδρα. Παρ’ όλα αυτά, το κτίριο εξακολουθεί, μέρα με τη μέρα, να καταρρέει. Το άλλοτε κτήμα Καρανικολού μισθώνεται κάθε χρόνο σε καλλιεργητές, οπότε είναι προσπελάσιμο. Παλιότερα η πόρτα του ήταν κλειστή και η είσοδος με αυτοκίνητο ήταν αδύνατη. Τα πλακίδια των δαπέδων, που είχαν στοιβαχθεί πρόχειρα στο πίσω μέρος, κομμάτια του κεραμικού διακόσμου και κυρίως το μαρμάρινο σιντριβάνι που βρισκόταν μπροστά από το κτίριο πλέον απουσιάζουν. Εξωτερικά, η ωραία συστάδα των δένδρων, που από μακριά μοιάζει με όαση στη μέση του κάμπου, μοιάζει με ζούγκλα, απεριποίητη όπως είναι. Οι τριανταφυλλιές που στόλιζαν το δρόμο που οδηγούσε στην έπαυλη επιβιώνουν ακλάδευτες. Ακλάδευτοι και οι φοίνικες και τα υπόλοιπα δένδρα. Ερημιά, εγκατάλειψη και καμία προοπτική ότι κάτι θα γίνει. Τα τελευταία χρόνια η έπαυλη έχει περιέλθει στην ιδιοκτησία της Συνεταιριστικής Κορινθιακής Σταφίδας Α.Ε. με έδρα την Πάτρα. Το 2003 αποφασίστηκε η αποκατάσταση του οικήματος, κάτι το οποίο μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει. Το Υπουργείο Πολιτισμού το έχει χαρακτηρίσει διατηρητέο μνημείο ως έργο τέχνης. Αναμφίβολα, αποτελεί ένα κόσμημα για την Ηλεία, το οποίο όμως βρίσκεται σε χείριστη κατάσταση λόγω της εγκατάλειψής του.
Το τελευταίο διάστημα νέες φήμες ακούστηκαν για την αποκατάστασή του... Κάτι που πραγματικά ευχόμαστε να γίνει, ώστε αυτό το διαμάντι να διασωθεί και να παραμείνει ζωντανό κομμάτι της κοινωνικής ιστορίας του τόπου...
Πηγή: dionisisfrance.wordpress.com
