Κωνσταντίνος Καλλιόδης: Η υπογονιμότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί

Η υπογονιμότητα είναι ένα θέμα που απασχολεί αρκετά ζευγάρια και στην Ελλάδα. Ο μαιευτήρας - γυναικολόγος Κωνσταντίνος Καλλιόδης από τον Πύργο, μας μίλησε για το πως μπορεί να αντιμετωπιστεί σε διάφορα στάδια η υπογονιμότητα, πριν ένα ζευγάρι χρειαστεί να φτάσει στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.

Ακόμα, μας μίλησε για την Be-Live, την μη κερδοσκοπική εταιρία που συμμετέχει ως συνεργάτης και που έχει ως στόχο να βοηθήσει τα ζευγάρια, που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα και αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τη γονιμότητα, να προχωρήσουν σε διαδικασία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για να αποκτήσουν παιδάκι.

Ο Κωνσταντίνος Καλλιόδης γεννήθηκε στον Πύργο Ηλείας το 1977. Αποφοίτησε από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων το 2007 και ξεκίνησε την ειδίκευσή του στη Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Νοσοκομείου Πύργου. Συνέχισε και ολοκλήρωσε το 2016 την ειδίκευσή του στη Στ΄ Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική του Γενικού Νοσοκομείου «Έλενα Βενιζέλου - Αλεξάνδρα», όπου και παρέμεινε ως συνεργάτης μέχρι και το 2017.
Στη διάρκεια των ετών της ειδίκευσής του συνεργάστηκε στενά με κορυφαίους χειρουργούς γυναικολόγους και μαιευτήρες αναλαμβάνοντας ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό μαιευτικών και χειρουργικών επεμβάσεων του γυναικείου γεννητικού συστήματος.
Ο ιατρός Κωνσταντίνος Καλλιόδης, έχοντας εκπαιδευτεί στην αντιμετώπιση κυήσεων υψηλού κινδύνου, την εξωσωματική γονιμοποίηση, τη γυναικολογική ενδοκρινολογία, την ενδοσκοπική χειρουργική (λαπαροσκόπηση - υστεροσκόπηση) διεκπεραιώνει επιτυχώς γυναικολογικά και μαιευτικά περιστατικά.
Σήμερα, ο Κωνσταντίνος Καλλιόδης διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στον Πύργο Ηλείας, στην οδό Κοκκίνου & Κουντουριώτη και συνεργάζεται με την Μαιευτική & Γυναικολογική Κλινική ΡΕΑ, παρέχοντας στις ασθενείς του ιατρικές υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, σύμφωνα με τις τρέχουσες, ευρωπαϊκές και αμερικάνικες κατευθυντήριες οδηγίες. 

Φωτογραφία από τον χρήστη Didier Chavier στο Pexels

Κεφάλαιο δημογραφικό: Γιατί οι Έλληνες δεν κάνουν παιδιά; Είναι ιατρικοί ή άλλοι λόγοι;

Το ποσοστό της υπογονιμότητας είναι αυξημένο, αλλά σίγουρα ευθύνονται και οικονομικοί και προσωπικοί λόγοι. Πριν από μερικά χρόνια οι γυναίκες έκαναν παιδιά στα 25 τους και τώρα στα 45 τους. Αυτό ενέχει μεγάλη δυσκολία. Το ποσοστό υπογονιμότητας σε μια γυναίκα μετά τα 40 μπορεί να είναι και πάνω από το 50%, ίσως και 60%. Σε νεότερες γυναίκες το αντίστοιχο ποσοστό μπορεί να είναι 10-15%. Ο τρόπος ζωής και τα «θέλω» έχουν επίσης αλλάξει. Υπάρχουν φυσικά και οι οικονομικοί λόγοι. Κάποιες οικογένειες έχουν ένα ή δύο παιδιά και ενώ μπορεί να θέλουν και άλλα παιδιά, σκέφτονται την οικονομική τους δυνατότητα και κατά πόσο επηρεάζει αυτή την απόφασή τους. 

Υπογονιμότητα ή στειρότητα;

Είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Υπογόνιμο θεωρείται ένα ζευγάρι που μετά από ένα χρόνο τακτικών σεξουαλικών επαφών, χωρίς αντισυλληπτική προστασία, δεν έχει φτάσει στη σύλληψη. Στειρότητα είναι η αδυναμία τεκνοποίησης για λόγους που είναι διαφορετικοί σε κάθε περίπτωση. Εκεί το ζευγάρι μπορεί και να γνωρίζει τις πιθανές αιτίες. 

Φωτογραφία από τον χρήστη Nadezhda Moryak στο Pexels

Ποια είναι τα αίτια της υπογονιμότητας;

Τα αίτια μπορούμε να τα χωρίσουμε σε κατηγορίες, στον γυναικείο και τον ανδρικό παράγοντα. Υπάρχει και ένα ποσοστό της τάξης του 10-15% που ονομάζεται υπογονιμότητα αγνώστου αιτιολογίας. Δηλαδή ζευγάρια που έχουν κάνει τα πάντα και δεν προκύπτει  εγκυμοσύνη.
Στον γυναικείο παράγοντα υπάρχουν αίτια υπογονιμότητας καθαρά ιατρικά, με προβλήματα που μπορεί να οφείλονται στις σάλπιγγες της γυναίκας. Όταν δεν λειτουργούν, πιθανότητα εγκυμοσύνης δεν υπάρχει. Βλάβη μπορεί να προκαλέσει μια φλεγμονή (κολπίτιδα - τραχηλίτιδα). Επεμβάσεις που μπορεί να έχει κάνει μια γυναίκα. Επίσης μια λοίμωξη ή η ενδομητρίωση.
Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται στις ωοθήκες, σε μια αδυναμία να γίνει καλή ωορρηξία. Εδώ μπορεί να παίζουν ρόλο χειρουργικές επεμβάσεις, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών που είναι και το πιο κύριο αίτιο.
Η ανεπάρκεια ωχρινικής φάσης είναι ένα άλλο αίτιο, που δεν επιτρέπει να προχωρήσει η εγκυμοσύνη.
Η υπογονιμότητα μπορεί να οφείλεται και στη μήτρα, σε ινομυώματα ή ανωμαλίες από την κατασκευή της, αλλά αυτό είναι κάτι που μπορεί να διορθωθεί. Παλιότερες θεωρίες που είχαν ενοχοποιήσει άλλα αίτια έχουν καταρρεύσει.
Τελευταία εξετάζεται μετά τον ιατρικό έλεγχο και η ενδομήτρια φλεγμονή, που μπορεί στη σύλληψη να εμποδίζει την εμφύτευση. Εκεί, σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, αντιμετωπίζεται και μετά από δύο μήνες το ζευγάρι μπορεί να δοκιμάσει και να έχουμε εγκυμοσύνη.
Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ανεξάρτητοι παράγοντες όπως το μακροχρόνιο στρες που επηρεάζουν την υπογονιμότητα, ένας ψυχολογικός παράγοντας. Ο αυξημένος δείκτης μάζας σώματος, επίσης, ενοχοποιείται για τις γυναίκες.

Ακόμα υπάρχουν παράγοντες που επηρεάζουν έμμεσα. Υπάρχουν θέματα που ελέγχονται εύκολα και που λύνονται, όπως ο υπερθυρεοειδισμός ή τα αυτοάνοσα. Αυτά τα εντοπίζουμε εύκολα. Τα παραπάνω είναι αυτά που ερευνούμε ως βαθύτερα αίτια.
Στον άντρα τα πράγματα είναι πιο απλά καθώς ένα σπερμοδιάγραμμα που θα γίνει μετά από 3-4 μέρες αποχής και μια καλλιέργεια θα δείξει ότι χρειάζεται. Ο έλεγχος εδώ είναι μικρότερος για να εντοπίσεις πιθανά αίτια. Από το ιατρικό ιστορικό του μπορείς να μάθεις πολλά πράγματα και να έχεις εικόνα. 

Φωτογραφία από τον χρήστη Gustavo Fring στο Pexels

Πότε θα κάνει έλεγχο ένα ζευγάρι;

Οι κανόνες λένε ότι έλεγχο κάνουμε μετά από ένα χρόνο ολοκληρωμένων επαφών στις γόνιμες ημέρες και δεν έχει υπάρξει κύηση. Χρειάζεται ηρεμία και όχι άγχος όταν μετά από δύο - τρεις μήνες δεν έχουν αποτέλεσμα. Αν μια γυναίκα πιέζεται λόγω άγχους θα γίνει ο έλεγχος νωρίτερα. Αλλά αυτά τα άγχη δεν κάνουν καλό και οδηγούν σε εξωσωματικές λόγου χάρη. Έχω περιπτώσεις ζευγαριών που έκαναν το πρώτο παιδί με εξωσωματική και το δεύτερο με φυσική σύλληψη. Σε πολλές περιπτώσεις οι σύζυγοι είναι πιο αγχωτικοί και κάποια πράγματα αγγίζουν τα όρια της υπερβολής. Έχει όμως να κάνει και με τον γιατρό και την καθοδήγησή που δίνει.

Πως αντιμετωπίζεται η υπογονιμότητα;

Πρώτα γίνεται ο έλεγχος, ένας γυναικολογικός υπέρηχος, ένας ορμονικός έλεγχος. Επίσης γίνεται έλεγχος για την ορμόνη αντιμυλλέριο. Είναι ένας δείκτης που μαζί με τους άλλους ελέγχους θα σου δημιουργήσει ένα προφίλ γονιμότητας. Αυτό μας δίνει και την εικόνα για να διαχειριστούμε την κατάσταση. Εκεί αναλόγως την εικόνα που έχουμε, μπορεί να επιταχύνουμε τις διαδικασίες, ανάλογα και με την ηλικία της γυναίκας. Επίσης σημαντικός έλεγχος είναι η σαλπιγγογραφία, όπου βλέπουμε εκεί τη διαδρομή της σύλληψης. Αν τα παραπάνω δώσουν μια καλή εικόνα, η γυναίκα δεν έχει δικαίωμα να κάνει κάτι άλλο παρά να προσπαθήσει. Βέβαια εφόσον έχουμε και ένα καλό σπερμοδιάγραμμα.

Υπάρχουν και κάποια άλλα πράγματα ίσως αμφιλεγόμενα. Μια θρομβοφιλία είναι αίτιο υπογονιμότητας, αλλά μια γυναίκα που θα έχει ένα υπόβαθρο θρομβοφιλίας δεν θα είναι υπογόνιμη. Θα είναι γόνιμη αλλά θα κάνει κυήσεις που δεν προχωρούν. 

Φωτογραφία από τον χρήστη Andre Furtado στο Pexels

Ποιο είναι το κόστος αυτών των εξετάσεων για να ψάξει ένα ζευγάρι το ενδεχόμενο της υπογονιμότητας;

Ο ορμονικός έλεγχος συνταγογραφείται. Η αντιμυλλέριος δεν συνταγογραφείται αλλά το κόστος είναι χαμηλό, στα 30-40 ευρώ. Η σαλπιγγογραφία συνταγογραφείται. Δεν γίνεται στον Πύργο, αλλά μπορεί να γίνει στα νοσοκομεία της Πάτρας. Ιδιωτικά το κόστος δεν είναι απαγορευτικό και κυμαίνεται στα 150 ευρώ περίπου. Το πρόβλημα σε αυτή τη διαδικασία είναι ο προγραμματισμός γιατί πρέπει να γίνει συγκεκριμένη ημέρα του κύκλου. Το σπερμοδιάγραμμα επίσης συνταγογραφείται. Τελευταία γίνεται ακόμα μια εξέταση, η υστεροσκόπηση. Είναι εξέταση ρουτίνας, χωρίς πόνο και σχετικά οικονομική. Με κάμερα βλέπουμε την μήτρα, τις σάλπιγγες, κ.α. Η λαπαροσκόπηση είναι μια ακόμη  εξέταση που γίνεται όταν έχουμε υπογόνιμα ζευγάρια και είναι το τελευταίο στάδιο του ελέγχου. Την ενδομητρίωση μπορεί να την δεις στον υπέρηχο, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις που δεν τα δείχνει όλα. Επεμβαίνουμε χειρουργικά και μετά από μια μέρα νοσηλείας η γυναίκα επιστρέφει σπίτι της.

Στην εξωσωματική γονιμοποίηση πότε οδηγούμαστε;

Την λέμε υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Εκεί σε ένα ζευγάρι που έχει κάνει τον έλεγχο και δεν υπάρχει κάτι σημαντικό, μπορούμε να κάνουμε σπερματέγχυση. Μετά από επεξεργασία μεταφέρουμε το σπέρμα στη μήτρα απευθείας. Έτσι αυξάνουμε τις πιθανότητες, αν υπάρχουν εμπόδια στην διαδρομή προς τη μήτρα, έχοντας κάνει πρώτα κάποια προεργασία για τη γόνιμη ημέρα. Ένα ζευγάρι που δεν έχει κανέναν παράγοντα υπογονιμότητας, έχει το δικαίωμα να κάνει δύο - τρεις σπερματεγχύσεις. Είναι απλή, ακίνδυνη και οικονομική μέθοδος, που σε κάποιες περιπτώσεις αποδίδει. Δεν μπορείς να πεις σε ένα ζευγάρι που δεν έχει κανένα παράγοντα υπογονιμότητας να πάει απευθείας στην εξωσωματική. Πολλές φορές αυτό είναι και προαπαιτούμενο στην επιτροπή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. 

Φωτογραφία: Azra Tuba Demir στο Pexels

Η εξωσωματική είναι η διαδικασία κατά την οποία το ωάριο της γυναίκας θα γονιμοποιηθεί από το σπερματοζωάριο του άντρα εκτός μήτρας και θα μεταφερθεί ένα έτοιμο έμβρυο στη μήτρα. Εδώ υπάρχουν διαφορετικές επιλογές. Αναλόγως το προφίλ γονιμότητας της γυναίκας θα επιλέξεις τι μπορεί να γίνει. Αν η εικόνα δεν είναι καλή θα επιλέξουμε τη διαδικασία που λέγεται φυσικός κύκλος. Με ήπια φαρμακευτική αγωγή προκαλείς ωορρηξία και στόχος είναι να παίρνεις ένα ωάριο ανά κύκλο. Με τη βοήθεια βιολόγου εξετάζεται και μετά προχωρά η διαδικασία με το σπερματοζωάριο. Αν γονιμοποιηθεί καταψύχεται και προχωράμε. Αυτή η διαδικασία είναι ένας μακρύς δρόμος, καθώς χρειαζόμαστε τέσσερα έμβρυα (βλαστοκύστες). Θα επιλέξουμε τα καλύτερα, θα τα τοποθετήσουμε στη μήτρα και ξεκινά η κύηση. Το καλό είναι πως δεν υπάρχει φαρμακευτική επιβάρυνση σε αυτή τη διαδικασία. Επίσης, σε μια γυναίκα με οριακό ορμονικό προφίλ με αυτή τη διαδικασία δεν την εξαντλείς.

Σε μια άλλη περίπτωση, ξεκινάμε με χορήγηση φαρμάκων ακολουθώντας πρωτόκολλα, με στόχο την πολλαπλή ωορρηξία ώστε να καταψύξεις περισσότερα έμβρυα και έτσι αυξάνεις τις πιθανότητες επιτυχίας. Υπάρχουν και περιπτώσεις που τα έμβρυα δεν είναι τόσο καλά και εκεί οφείλουμε να ενημερώσουμε το ζευγάρι για τις μειωμένες πιθανότητες που υπάρχουν.

Υπάρχει και η περίπτωση της εξωσωματικής με δανεικά ωάρια ή σπερματοζωάρια. Γίνεται σε γυναίκες που είτε βρίσκονται στην εμμηνόπαυση, είτε δεν κάνουν ωορρηξία, με κάθε τρόπο. Εκεί συνήθως υπάρχει καλό ποσοστό επιτυχίας. Εκεί προσέχουμε τις λεπτομέρειες για την επιλογή χαρακτηριστικών της δότριας μέσα από το ιατρικό ιστορικό. Εκεί μπορεί μια γυναίκα να δυσκολευτεί να πάρει την απόφαση, αλλά όταν το αποφασίσει μόλις προχωρήσει δεν θα το ξανασκεφτεί ποτέ… Και είναι κάτι που έχω διαπιστώσει από την εμπειρία μου… 

Ανήκεις σε μια ομάδα, την Be-Live - Ποιος είναι ο ρόλος της στην υπογονιμότητα;

Είναι μια ιδέα που είχε ο Βασίλης Κελάρης με τον Χάρη Χηνιάδη. Δημιούργησαν μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που βοηθά υπογόνιμα ζευγάρια. Έχει συνεργάτες σε όλη την Ελλάδα και στην Ηλεία συμμετέχω εγώ. Κάθε συνεργάτης βοηθά στο διαδικαστικό σκέλος. Ένα ζευγάρι που θα απευθυνθεί στην Be-Live, θα πρέπει να πληροί τα οικονομικά κριτήρια και ηλικιακά, για να βοηθηθεί αυτός που πραγματικά έχει ανάγκη. Η Be-Live δεν θα βοηθήσει ένα ζευγάρι οικονομικά άνετο, αλλά αυτούς που έχουν οικονομική δυσκολία. Θα αναλάβει όλο το σκέλος της εξωσωματικής με ότι χρειαστεί και οι συνεργάτες θα πράξουν ανάλογα. Θα κάνουν τις διαδικασίες - εξετάσεις που τους αναλογούν χωρίς χρέωση. Το κύριο σκέλος γίνεται από τον Βασίλη και το Χάρη. Τα κριτήρια είναι το βασικό για την βοήθεια. Ο στόχος της Be-Live είναι να μειώσει την υπογονιμότητα και να βοηθήσει οικονομικά ασθενέστερα άτομα. Και έχει βοηθήσει αρκετά ζευγάρια!! 

Κεντρική φωτογραφία: Azra Tuba Demir στο Pexels