Ο παράγοντας της κλιματικής αλλαγής αποδεικνύεται καθοριστικός, καθώς τα κοινά κουνούπια που μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου, παρότι έχουν μειωθεί δραστικά, παραμένουν δραστήρια και τους χειμερινούς μήνες
Μέχρι και τον Δεκέμβριο θα συνεχίζεται η… μάχη με τα κουνούπια στη χώρα μας και ιδίως με τον ιό του Δυτικού Νείλου που μεταδίδουν, προκαλώντας σοβαρή λοίμωξη σε ηλικιωμένους και ευάλωτους.
Έχοντας τα δεδομένα από τους δύο «καυτούς», θερινούς μήνες -Ιούλιο και Αύγουστο-, οι αρμόδιες επιστημονικές και υγειονομικές αρχές εκτιμούν πως η έξαρση του τελευταίων εβδομάδων με δεκάδες κρούσματα βαριάς λοίμωξης λόγω του ιού του Δυτικού Νείλου καθώς και θανάτους, μαρτυρά την κορύφωση της επιδημίας. Ωστόσο, η αποδρομή αναμένεται να έχει διάρκεια, με περίπου 10 με 15 κρούσματα την εβδομάδα, τουλάχιστον για τους επόμενους δύο μήνες.
Εφέτος, κατά τους ειδικούς, κυκλοφορεί μόλις το 30% των κουνουπιών σε σύγκριση με τους αντίστοιχους πληθυσμούς το 2018, αλλά είναι πιο επιθετικά και πιο μολυσματικά. Τα κουνούπια μολύνονται από πτηνά (ορισμένα είδη κυρίως άγριων πτηνών), ενώ οι άνθρωποι που έχουν μολυνθεί δεν μεταδίδουν περαιτέρω τον ιό.
Ο παράγοντας της κλιματικής αλλαγής αποδεικνύεται καθοριστικός, καθώς τα κοινά κουνούπια που μεταδίδουν τον ιό του Δυτικού Νείλου, παρότι έχουν μειωθεί δραστικά, παραμένουν δραστήρια πλέον και τους χειμερινούς μήνες.
Ελληνική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Lancet και πραγματοποιήθηκε στην Αττική αναφέρει ότι για πρώτη φορά τα ενήλικα κουνούπια-τίγρεις (κοινά κουνούπια) ήταν ενεργά κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου (Δεκέμβριος 2022-Ιανουάριος 2023), ενώ ανιχνεύτηκαν και σε σχετικά μεγάλους αριθμούς. Τις προηγούμενες περιόδους ήταν δραστήρια στην Αττική από τον Μάιο έως τις αρχές Δεκεμβρίου, με κορύφωση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ συγκριτικά μικρός αριθμός ανιχνευόταν και τον Δεκέμβριο. Αυτό που παραμένει άδηλο, προς το παρόν, είναι αν τα… χειμερινά κουνούπια μπορεί να οδηγήσουν και σε μεταδόσεις τού ιού του Δυτικού Νείλου και συνεπώς σε μολύνσεις και τους συγκεκριμένους μήνες. Πάντως, στην Ευρώπη καταγράφηκε εφέτος το πιο πρώιμο κρούσμα στις αρχές Μαρτίου στην Ισπανία, και αφορούσε σε ανήλικο.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Την εφετινή περίοδο, που ξεκίνησε τέλος του περασμένου Ιουνίου έχουν καταγραφεί 124 σοβαρά κρούσματα της λοίμωξης του ιού του Δυτικού Νείλου, εκ των οποίων τα 15 θανατηφόρα. Ο Ιούλιος έκλεισε με 33 κρούσματα και 6 θανάτους. Μέσα στον Αύγουστο, όμως, τα κρούσματα αυξήθηκαν κατά 73% και οι θάνατοι κατά 60%. Εως και την περασμένη Παρασκευή 16 ασθενείς νοσηλεύονταν, εκ των οποίων οι 10 σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Κατά κύριο λόγο οι ασθενείς που νοσούν σοβαρά είναι ηλικιωμένοι ή/και ευάλωτοι, ωστόσο εφέτος αναφέρθηκε και νοσηλευόμενος μόλις 4 χρόνων. Η λοίμωξη γενικά είναι ήπια, ωστόσο στη σοβαρή μορφή της εκδηλώνονται επιπλοκές από το κεντρικό νευρικό σύστημα, συνήθως εγκεφαλίτιδα και μηνιγγίτιδα.
«Η επιμήκυνση της καλοκαιρίας έδειξε από τον περασμένο χρόνο ότι τα κουνούπια θα μας ακολουθούν και τους φθινοπωρινούς μήνες. Πέρυσι είχαμε κρούσματα ιού του Δυτικού Νείλου ως τις αρχές Νοεμβρίου, εφέτος ίσως έχουμε όλο τον Νοέμβριο. Ομως εφέτος γίνεται καλύτερη και πιο στοχευμένη επιτήρηση, άρα και διαχείριση, ανά περιφερειακή ενότητα με ειδικά μοντέλα που έχει αναπτύξει ο Οργανισμός», λέει μιλώντας στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Θεσσαλίας και πρόεδρος του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγεία, Χρήστος Χατζηχριστοδούλου.
Το 2010 και το 2018 είναι δύο χρονιές που στοιχειώνουν τις υγειονομικές αρχές σε ό,τι αφορά τον ιό του Δυτικού Νείλου. Το 2010 καταγράφηκε για πρώτη φορά επιδημία, με 262 βαριά περιστατικά και 35 θανάτους. Το 2018 αποτυπώθηκε μια βαριά επιδημιολογική εικόνα, με 317 κρούσματα και 51 θανάτους, αριθμοί που κατατάσσουν το έτος στην αρνητική πρωτιά όλης της 15ετίας.
Ο χάρτης των κρουσμάτων
Σε κλοιό κουνουπιών και μεταδόσεων βρίσκονται τώρα οικισμοί σε 51 δήμους της χώρας, σε 23 περιφερειακές ενότητες, και συγκεκριμένα στις εξής: Λάρισας, Καρδίτσας, Λευκάδας, Θεσπρωτίας, Χαλκιδικής, Πέλλας, Σερρών, Κιλκίς, Ημαθίας, Ροδόπης, Δράμας, Έβρου, Ξάνθης, Θάσου, Αχαΐας, Αιτωλοακαρνανίας, Ηλείας, Αργολίδας, Νοτίου Τομέα Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Φθιώτιδας, Βοιωτίας και στη Μητροπολιτική Ενότητα Θεσσαλονίκης. Σημειωτέον ότι επιδημία καταγράφεται επίσης σε Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Αυστρία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Κροατία, Κόσοβο, Αλβανία και Σερβία (πηγή ECDC).
«Η Θεσσαλία και η Κεντρική Μακεδονία, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο, βρίσκονταν στις περιοχές με κυκλοφορία κουνουπιών. Ωστόσο, εφέτος μπήκε στον χάρτη και η Δυτική Ελλάδα. Εχουν αναφερθεί 17 βαριά κρούσματα της λοίμωξης», λέει ο βιολόγος, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης Κουνουπιών (EMCA), Σπύρος Μουρελάτος. Με δεδομένο ότι σε κάθε κρούσμα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου με προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος αντιστοιχούν περίπου 140 επιμολυσμένα άτομα με ήπια συμπτώματα ή τελείως ασυμπτωματικά (επιδημιολογική μελέτη του 2010), προκύπτει ότι στη Δυτική Ελλάδα έχουν μολυνθεί περίπου 2.380 άτομα. Συνολικά, «θύματα» των μολυσμένων κουνουπιών είναι περίπου 17.360 άτομα στις πληγείσες περιοχές.
«Η πλειοψηφία των ατόμων που μολύνονται από τον ιό δεν αρρωσταίνουν καθόλου ή παρουσιάζουν μόνο ήπια νόσο, ενώ λίγα άτομα (περίπου το 1% όσων μολύνονται) εμφανίζουν νευρο-διεισδυτική νόσο, δηλαδή αυτή που θα χτυπήσει τον εγκέφαλο, όπως εγκεφαλίτιδα ή μηνιγγίτιδα. Ατομα μεγαλύτερης ηλικίας, 60-65 και άνω, κινδυνεύουν περισσότερο να αρρωστήσουν σοβαρά, όπως και άτομα με ανοσοκαταστολή και χρόνια υποκείμενα νοσήματα. Σε κάθε περίπτωση η προστασία από τα κουνούπια είναι σημαντική ώστε να μειωθεί το ενδεχόμενο του τσιμπήματος και της πιθανής μόλυνσης», εξηγεί ο καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Δημήτρης Παρασκευής.
Τα μέτρα προφύλαξης
Όλοι πρέπει να λαμβάνουμε μέτρα για να αποφεύγουμε τα τσιμπήματα των κουνουπιών αλλά και για να μειώνουμε τα σημεία που αφήνουν τα αβγά τους γύρω μας (σπίτι, αυλή, χωράφι), επισημαίνει ο ΕΟΔΥ.
Ειδικότερα, τα ατομικά μέτρα προστασίας περιλαμβάνουν:
-Κατάλληλα ρούχα που καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο το σώμα, πχ μακριά μανίκια και παντελόνια, ανοιχτόχρωμα και φαρδιά ρούχα
-Εντομοαπωθητικά σε ακάλυπτο δέρμα και επάνω από τα ρούχα , εγκεκριμένα και με αποτελεσματικές δραστικές ουσίες
– Κουνουπιέρα κατά τον ύπνο ιδίως σε βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους, έγκυες, πάσχοντες
-Συχνά λουτρά καθαριότητας για την απομάκρυνση του ιδρώτα, που ελκύει τα κουνούπια
Μέτρα πρόληψης στο σπίτι, τα οποία περιλαμβάνουν:
-Σήτες σε πόρτες, παράθυρα, φεγγίτες και αεραγωγούς τζακιού
-Ανεμιστήρες (ιδίως οροφής) ή κλιματιστικά
-Εντομοκτόνα – εντομοαπωθητικά χώρου
-Απομάκρυνση στάσιμου νερού, πχ σε γλάστρες.
