Η ενδοσχολική βία δεν είναι ένα ομοιογενές φαινόμενο αλλά μια πολυσύνθετη διαδικασία που έχει πολλαπλές κοινωνικές αιτίες και σοβαρές συνέπειες, για τα θύματα, για τους θύτες, αλλά και για το σχολικό περιβάλλον και την κοινωνία μας.
Το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα φαίνεται πολλές φορές να την αναπαράγει και δεν πρέπει να παραβλέπουμε το γεγονός πως οι περιγραφόμενοι ως «θύτες» είναι κι αυτοί παιδιά, θύματα των ποικίλων γενεσιουργών αιτιών που κάνουν το φαινόμενο καθημερινό και πολλές φορές ανεξέλεγκτο.
Τα τελευταία χρόνια η Πολιτεία αναγνωρίζει και αντιμετωπίζει με νομοθετικές πρωτοβουλίες το σοβαρό πρόβλημα της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, κάτι που δύναται να συμβάλει στην εξάλειψη του φαινομένου.
Η ψήφιση του νόμου 4692/2020 δημιούργησε μια βάση διαχείρισης των περιστατικών βίας στα σχολεία η οποία απαιτείται να συμπληρωθεί και ολοκληρωθεί με την θέσπιση προληπτικών αλλά και κατασταλτικών μέτρων εσωτερικής τάξης.Το άρθρο 39 δίνει τη δυνατότητα στον Υπουργό Παιδείας με Απόφασή του να καθορίζει όλα τα κατάλληλα διοικητικά, εκπαιδευτικά, καθώς και άλλα μέτρα για την πρόληψη, αποτροπή και αντιμετώπιση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού.
Οι εκπαιδευτικοί καθημερινά αντιμετωπίζουν πολλά περιστατικά ακόμα και ακραίας βίας μέσα στα σχολεία και δεν είναι λίγες οι φορές που βρίσκονται σε απόγνωση, αφενός γιατί δεν υπάρχει ένα σαφές θεσμικό πλαίσιο για να τα διαχειριστούν, αφετέρου γιατί συμβαίνει συχνά να είναι κι οι ίδιοι θύματα βίας ή απειλής χρήσης βίας τόσο από μαθητές όσο και από γονείς και κηδεμόνες.
Η οριοθέτηση των μαθητών με την επαναφορά των πειθαρχικών ποινών της πενθήμερης αποβολής από το Σύλλογο Διδασκόντων ή της τριήμερης αποβολής από τον Διευθυντή του σχολείου αλλά και η αυστηροποίηση του κανονισμού λειτουργίας των σχολείων με την επαναφορά του θεσμού των δικαιολογημένων και αδικαιολόγητων απουσιών θα δώσουν χρήσιμα εργαλεία πειθαρχικού ελέγχου στους εκπαιδευτικούς με σκοπό να επαναπροσδιοριστεί και ο ρόλος τους στο σχολείο που έχει χαθεί από τη χαλάρωση των παιδαγωγικών ορίων.
Το Άρθρο 33 του νέου νόμου 5090/2024 προβλέπει ποινή φυλάκισης έως δυο χρόνια και χρηματική ποινή για όποιον εισέρχεται σε χώρο Πρωτοβάθμιας ή Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης και με οποιονδήποτε τρόπο, ιδίως με φωνασκίες, θόρυβο, ύβρεις ή απειλές κατά του εκπαιδευτικού προσωπικού, εργαζομένων, υπαλλήλων ή μαθητών διαταράσσει τη λειτουργία του.
Είναι ξεκάθαρο πως η βία στα σχολεία θα εξαλειφθεί όταν τα μετατρέψουμε σε χώρους χαράς και δημιουργίας κι αυτό δεν χρειάζεται απαραίτητα χρήματα. Αυτό θέλει αγάπη, αισθητική και ελευθερία της καταπιεσμένης σχολικής κοινότητας. Απαιτεί ηθική επιβράβευση των καλών πρακτικών τόσο για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους μαθητές.
Η σχολική βία θα πάψει να υπάρχει όταν αποφασίσουμε να ενισχύσουμε και τις θετικές συμπεριφορές και καταφέρουμε να αναπτύξουμε στα παιδιά αξίες όπως αυτές του ολυμπισμού, δηλαδή τις αρχές της ανοχής, της ειρήνης, του ευ αγωνίζεσθαι και της ευγενούς άμιλλας με σκοπό τη δημιουργία μιας ειρηνικής κοινωνίας με λιγότερη βία και ανταγωνισμό.
Η καταπολέμηση της ενδοσχολικής βίας είναι μια κοινή ευθύνη.
Μόνο με την συνεργασία όλων (εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων) μπορούμε να δημιουργήσουμε σχολεία ασφαλή και φιλικά για όλα τα παιδιά.
* Το άρθρο δημοσιεύτηκε το Σάββατο 23 Μαρτίου 2023 στην εφημερίδα Παραπολιτικά.
* Ο Αθανάσιος Κατσίμπελης είναι Δάσκαλος-Νομικός, Υπ. Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών, Διευθυντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ζακύνθου
