Ο τρίτος και τελευταίος μήνας του φθινοπώρου, ο Νοέμβριος, δίνει πάντα σε όλους μας την υπόσχεση και την αίσθηση παράλληλα, ότι έρχονται τα Χριστούγεννα.
Ένας γιορτινός μήνας γεμάτος κι αυτός με ήθη, έθιμα και παραδόσεις, αλλά κυρίως με την προσμονή του εορτασμού των Χριστουγέννων.
Έτσι την 1η του μήνα έχουμε τον εορτασμό των Άγιων Ανάργυρων, Κοσμά και Δαμιανού. Οι Ασιάτες γιατροί, δίδαξαν την αγάπη προς τον Θεό και τον άνθρωπο και γιάτρευαν δωρεάν τον κόσμο, εξ’ ου και «Ανάργυροι».
«Άγιοι Ανάργυροι Θαυματουργοί, αρχίατροι του κόσμου, όπου γιατρέψατε πολλούς, γιατρέψατε και τον /την…». Είναι μια από τις συνηθέστερες προσευχές, των πιστών προς τους Αγίους.
Την 3η ημέρα του μήνα τιμάμε τον μικρό και φτωχό Άγιο Γεώργιο τον Σποράρη ή Μεθυστή. Η ιδιαίτερη ονομασία του, οφείλεται στο ότι την ημέρα αυτή, σε πολλές περιοχές αρχίζει η σπορά και ανοίγουν τα κρασιά.
Λίγο αργότερα στις 8 Νοεμβρίου, έχουμε τη γιορτή των Αρχαγγέλων που παίρνουν τις ψυχές. Των Ταξιαρχών ή Αρχιστράτηγων δηλαδή, Μιχαήλ και Γαβριήλ, που θεωρούνται προστάτες της Αεροπορίας.
Ο Γαβριήλ είναι αυτός που μεταφέρει τα μηνύματα και είναι αυτός που είπε στην Παρθένα Μαρία το «Χαίρε». Θεωρείτε προστάτης των ταχυδρόμων και του κάθε είδους αγγελιοφόρου, αλλά και για την κάθε μορφής μεταφορά πληροφορίας!
Ο Μιχαήλ τώρα, έχει σχέση με τον θάνατο, γιατί κατά την παράδοση παίρνει τις ψυχές. Μια από τις παραδόσεις λέει, πως κάποτε ο Αρχάγγελος λύγισε από τα παρακάλια κάποιου ετοιμοθάνατου και δεν του πήρε την ψυχή, γι’ αυτό τιμωρήθηκε με κώφωση.
Ο Αιγύπτιος Άγιος Μηνάς, στις 11 Νοεμβρίου, «φανερώνει» τα κλοπιμαία και γενικά τα χαμένα αντικείμενα, γιατί παρετυμολογικά Μηνάς-μηνώ= παραγγέλλω, φανερώνω.
Ο Άγιος πιστεύεται ότι «μηνάει» τη μεταβολή του καιρού, καθώς πολλοί πιστεύουν ότι αυτή τη μέρα έχουμε την πλήρη εικόνα, για το τι κρύο θα έχουμε. «Αη Μηνάς εμήνυσε του πάππου του χειμώνα: Έρχομαι ή δεν έρχομαι και τ’ Αη Φιλίππου αυτού ’μαι».
Τιμάται ιδιαίτερα από τους κτηνοτρόφους, που συνηθίζουν την ημέρα της γιορτής του Αγίου να «δένουν» ένα ψαλίδι με μαλλί προβάτου και να το αφήνουν έξω κρεμασμένο μέχρι τα Χριστούγεννα, «για να έχει κλειστό στόμα, να μην μπορεί να φάει ο λύκος τα πρόβατα», αλλά και «για να κλείσουν τα κακά στόματα στο χωριό».
Από τα μέσα του μήνα, στις 14 του Αϊ Φιλίππου ή στη «Μικρή Αποκριά», αρχίζει το «Σαρανταήμερο» ή «η Μικρή Σαρακοστή», όπως επίσης και μια σειρά από γιορτές που κορυφώνονται τα Χριστούγεννα.
Η λαϊκή παράδοση θέλει τον Άγιο έναν φτωχό γεωργό που δούλευε όλη μέρα στα χωράφια του. Ένα βράδυ, όταν γύρισε σπίτι του, έσφαξε το μοναδικό βόδι που είχε και το μοίρασε στους συγχωριανούς του για να αποκρέψουν, όπως επιβάλλεται πριν τα Χριστούγεννα. Το πρωί που ξύπνησε, βρήκε το ζώο του ζωντανό!
Η επόμενη μεγάλη γιορτή που ακολουθεί είναι η ανάμνηση της εισόδου της Παναγίας στο ναό, τα Εισόδια της Θεοτόκου στις 21 Νοεμβρίου.
Θεωρείται κυρίως για τους γεωργούς σταθμός στην περίοδο της χειμερινής σποράς. «Ο καλός ο γεωργός πρέπει να’ χει σπείρει τουλάχιστον τα μισά μέχρι την ημέρα αυτή». Γι’ αυτό και το λαϊκό όνομα της γιορτής Της, είναι: της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας, Πολυσπορίτισσας, Αρχισπορίτισσας και Ξεροσπορίτισσας.
Μια άλλη συνήθεια της ημέρας είναι η μετεωρολογικές παρατηρήσεις που γίνονται. Όπως: «Εάν στις 21 έχει συννεφιά, θα έχουμε βαρυχειμωνιά, εάν κάνει ξαστεριά για τις επόμενες 40 μέρες θα’ χει καλοκαιρία».
Ακολουθεί στις 25 του μήνα, η γιορτή της «πάνσοφου» και πολυεπιστήμων Αγίας Αικατερίνης. Πρόκειται για μια πολύ όμορφη, έξυπνη και μορφωμένη κοπέλα, που σε ηλικία 18 ετών είχε αποκτήσει κλασική μόρφωση, γνωρίζοντας όλες τις επιστήμες, τις φιλοσοφικές σχολές και ως Χριστιανή ήξερε καλά το δογματικό και τις γραφές. Γι’ αυτό το λόγο ίσως η Αγία θεωρείται προστάτιδα του σπουδαστικού κόσμου, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.
Στις 26 ακολουθεί η γιορτή του Αγίου Στυλιανού, που είναι άμεσα συνδεδεμένη με τα παιδιά και τη γυναίκα-μητέρα, αλλά και από τη σύνδεση του ονόματός του με το ρήμα στυλώνω, μιας και θεωρείται «στύλος» προστασίας και υγείας. Επίσης σε αυτόν ανήκει και ο τίτλος του προστάτη των «νόθων» παιδιών.
Σύμφωνα με μια παράδοση, κάποτε σε κάποιο χωρίο οι κάτοικοι κυνηγούσαν να πάρουν το παιδί που γέννησε μια γυναίκα παράνομα. Ο Άγιος έκρυψε το βρέφος μέσα στη μακριά γενειάδα του κι έτσι γλίτωσε από τους διώκτες του.
Στο τέλος του μήνα που «το κρύο αντριεύει-δυναμώνει», έχουμε τη γιορτή του Πρωτόκλητου μαθητή του Χριστού, του Αγίου-Απόστολου Αντρέα.
Οι γεωργοί, για να έχουν καλή σοδειά, στη γιορτή Του βράζουν σιτάρι, καλαμπόκι και όσπρια (πολυσπόρια) και τα πάνε στην εκκλησία για «διάβασμα».
Επίσης συνηθίζουν να φτιάχνουν και τηγανίτες, κι όποιος δεν κάνει, λέει η λαϊκή παράδοση, θα «του τρυπήσει το τηγάνι του». Γι’ αυτό κι ο Άγιος λέγεται και Τρυποτηγανάς ή Τρυποτηγανίτης.
- H Καλλιόπη Γραμμένου είναι Δημοσιογράφος - Συγγραφέας - Παιδαγωγός - Εμψυχώτρια
