Του Ανδρέα Ρουμελιώτη
Αφορμή για αυτό το άρθρο μου στάθηκε μια συζήτηση που είχα τις προάλλες με μια παρέα φίλων ενώ καθόμασταν σε μια καφετέρια και πίναμε τον καφέ μας. Καθώς λοιπόν το έφερε η κουβέντα με ρωτήσανε από πού κατάγομαι, μιας και χρησιμοποιούσα το ‘’λι’’ και το ‘’νι’’. Πάντοτε σε αυτή την ερώτηση αποκρίνομαι ‘’ Μισός Καλαματιανός, μισός Πυργιώτης’’, μιας και οι δύο περιοχές από τις οποίες κατάγονται οι γονείς μου δεν φημίζονται για τα ‘’καλά παιδιά’’.
Μόλις τελείωσαν τα συνήθη πειράγματα για την καταγωγή μου – τα οποία ήθελα να προκαλέσω – συνέχισα περιπαιχτηκά λέγοντας ‘’ Βασικά όχι από τον Πύργο, αλλά από την Ανδρίτσαινα, 60χλμ. μακρυά, ορεινά, όχι Πυργιώτης. Εκεί είμαστε καλοί.’’ Τότε γύρισε ο Κώστας, ο οποίος είναι από ένα χωριό του Πύργου και αναφώνησε ‘’ Ααα, έχεις πολύ ωραίο χωριό!’’. ’’Ε, όχι και χωριό’’ ανταπάντησα ενοχλημένος. ‘’ τι είναι ρε; Αφού έχω πάει.’’, αποκρίθηκε εκείνος.
Σίγουρα όλοι οι Ανδριτσάνοι έχετε βρεθεί σε μια παρόμοια συζήτηση και σίγουρα πάντοτε εκφράζονται δύο διαφορετικές απόψεις για το τι είναι η Ανδρίτσαινα, πόλη ή χωριό. Συνήθως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αρνούνται να παραδεχτούν ότι η Ανδριτσαίνα είναι χωριό, αλλά επιμένουν να την χαρακτηρίζουν πόλη. Στα αντεπιχειρήματα γουρλώνουν τα μάτια σαν να τους βρίζεις, σαν να τους χτυπάς τον πληγωμένο τους εγωισμό, γιατί και οι ίδιοι γνωρίζουν ότι η πόλη της Ανδρίτσαινας δεν είναι έτσι.
Από την άλλη υπάρχουν και αυτοί, που κατά γενική ομολογία είναι νεότεροι, οι οποίοι τη θεωρούν χωριό γιατί δε θυμίζει σε τίποτα τις περιγραφές των γονιών τους ή των παππούδων τους – ή ακόμη και τις δικές τους αναμνήσεις. Από το όμορφο παζάρι που δεν είχες να διαβείς από τον κόσμο έως τα δεκάδες καταστήματα με τα κάθε λογής προϊόντα τους.
Στο ερώτημα λοιπόν χωριό ή πόλη η δική μου απάντηση είναι ‘’πόλη’’, μια ΙΔΑΙΤΕΡΗ πόλη , ξεχωριστές από τις άλλες που γνωρίζουμε. Μια πόλη με καθαρό αέρα, με δάση, χωρίς ρύπανση όλων των ειδών. Μια πόλη που μπορείς να δεις την ανατολή του ήλιου και τον έναστρο βραδινό δεκαπενταυγουστιάτικο ουρανό. Τα σύννεφα που προμηνύουν τη φθινοπωρινή βροχή και τα σχήματα που σχηματίζουν στον ουρανό οι αστραπές.
Μπορεί να μην έχει τον πληθυσμό πόλης και να βρίσκεται σε ακραία δημογραφική πτώση, μπορεί να μην έχει την ισχύ του παρελθόντος και τις δημόσιες υπηρεσίες που είχε μέχρι πολύ πρόσφατα, μπορεί και εμείς οι ίδιοι να τα αναγνωρίζουμε όλα αυτά, ωστόσο δεν παύει ούτε θα πάψει ΠΟΤΕ να είναι πόλη. Μια ‘’ιδιαίτερη’’ πόλη γιατί διαφέρει από όλες τις πόλεις.
Αλλά είναι πόλη και αυτό χάρη στις ιδιαιτερότητες της με πρώτη από όλες τη βιβλιοθήκη της. Μια βιβλιοθήκη που θα τη ζήλευαν πολλές πόλεις και ασφαλώς δε διαθέτει κανένα χωριό. Δωρεά του Νικολόπουλου, όταν η Ανδρίτσαινα ήταν πραγματικά πόλη. Αυτή η δωρεά την κατέστησε για πάντα πόλη.
Από την άλλη λαογραφικό μουσείο σήμερα έχουν πολλά χωριά, αλλά κανένα δε στεγάζεται στο αρχοντικό των Κανελλοπουλαίων. Και μιας και μιλήσαμε για Κανελλόπουλους πιο χωριό γνωρίζετε να τροφοδοτεί ασταμάτητα τη χώρα με πολιτικούς από την Επανάσταση του 1821 έως σήμερα; Αναγνωστόπουλος, Χριστόπουλος, Κιουσόπουλος, Κανελλόπουλος, Πολύδωρας και έπεται και συνέχεια…
Ακόμη δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε και τη γενικότερη δημογραφική κατάρρευση της ελληνικής υπαίθρου, κάτι που επηρέασε οπωσδήποτε και την Ανδρίτσαινα, ίσως μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από ότι άλλες περιοχές. Ωστόσο είναι αναμφισβήτητο ότι στον μικρόκοσμο της Ορεινής Ολυμπίας η πέτρινη πολιτεία παραμένει πολιτεία. Όλα τα χωριά από τα οποία ζούσε η Ανδρίτσαινα έχουν αδειάσει, και παρότι υπάρχουν χωριά με περισσότερο κόσμο από αυτήν σήμερα, αυτή εξακολουθεί να είναι σημείο αναφοράς για τη διασκέδαση των ντόπιων και των επισκεπτών. Να είναι η ‘’πόλη’’ που θα συναντηθούν για να πιούν ένα κρασί και να γευτούν μεζέ φίλοι και γνωστοί από διαφορετικά χωριά.
Ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι εξακολουθεί να είναι κοιτίδα πολιτισμού για την ευρύτερη περιοχή με τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα οι δραστήριοι σύλλογοι των Ανδριτσάνων; Εκδηλώσεις που καλλιεργούν το πνεύμα και την ψυχή των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής και απαντώνται ξανά δεκάδες χιλιόμετρα μακριά.
Παραμένει ακόμα λοιπόν για την Ορεινή Ολυμπία μια πόλη. Μια ‘’ιδιαίτερη’’ πόλη για όλους εμάς που την αγαπούμε. Και δεν θα την αφήσουμε ποτέ να γίνει χωριό… Στο χέρι μας είναι να την ξανακάνουμε πόλη και για όλους τους άλλους. Πόλη όμως ανθρώπινη, όχι σαν αυτές που ζουν. Αρκεί πρώτα να το θέλουμε και εν συνεχεία να το πιστέψουμε σε αυτό που μοιάζει ανέφικτο.
Ανδρίτσαινα: μια "ιδιαίτερη" πόλη!
