Διάλειμμα στο δημοτικό σχολείο. Ορισμένοι μικροί μαθητές τριγυρνούν στο προαύλιο φορώντας ειδικά γιλέκα, που τους ξεχωρίζουν από τους άλλους. Δύο από αυτούς πηγαίνουν προς τη βιβλιοθήκη. Μόλις ξεκινήσει η επόμενη ώρα, έχουν ραντεβού με δύο συμμαθητές τους που τους άφησαν στο "Κουτί Διαμεσολάβησης" ένα χαρτί με το οποίο ζήτησαν τη διαμεσολάβησή τους για την επίλυση ενός ζητήματος. Θα πάνε στη "Γωνιά Διαμεσολάβησης" να το συζητήσουν μόνοι τους, οι 4 τους. Εμπιστευτικά.
Η παραπάνω εικόνα δεν είναι φανταστική, ούτε αφορά κάποιο «καλό» σχολείο του εξωτερικού. Είναι μία εικόνα ορισμένων δημοτικών σχολείων στην Ελλάδα, δημόσιων και ιδιωτικών, στα οποία εφαρμόζεται το εκπαιδευτικό πρόγραμμα διαμεσολάβησης μεταξύ συνομηλίκων.
Στον αντίποδα ενός συστήματος που «θέλει» τον διευθυντή και τους καθηγητές να επιβάλουν πειθαρχία, τιμωρίες και επιπλήξεις, η εκπαίδευση μαθητών ως διαμεσολαβητών έρχεται να δείξει έναν άλλο δρόμο επίλυσης διαφορών μέσα στο σχολείο, καθώς επίσης και έναν δρόμο πρόληψης βίαιων συμπεριφορών.
«Πολλοί θεωρούν ότι η διαμεσολάβηση έχει να κάνει μόνο με την πάταξη του bullying. Δεν είναι όμως έτσι. Η διαμεσολάβηση έρχεται να προλάβει τέτοιες καταστάσεις και όχι να τις καταστείλει. Γιατί όταν έχουμε επιθετικές και βαριές επιθετικές συμπεριφορές, στην πραγματικότητα πολύ λιγα πράγματα μπορούν να γίνουν. Στόχος είναι όλο αυτό να το προλάβουμε», τόνισε, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Μαρία Χατζηλεωνίδα, μία εκ των δύο κινητήριων δυνάμεων του Mediation Lab, μιας προσπάθειας προώθησης του θεσμού της Διαμεσολάβησης, που από το 2016 δραστηριοποιείται στον τομέα αυτόν.
«Η ιδέα της εκπαίδευσης διαμεσολαβητών στο σχολείο δεν είναι μία πρωτότυπη σκέψη. Εφαρμόζεται ήδη εδώ και χρόνια στο εξωτερικό, σε χώρες όπως η Γερμανία, οι ΗΠΑ, η Αγγλία και η Γαλλία», σημείωσε η Μαρία Φαροπούλου, η έτερη κινητήρια δύναμη του Mediation Lab.
Στην Ελλάδα, το Mediation Lab ξεκίνησε την εφαρμογή του προγράμματος στις τρεις τελευταίες τάξεις του δημοτικού: την Δ', Ε' και ΣΤ' τάξη.
«Ξεκινάμε από μικρές ηλικίες, για να δημιουργείται αυτή η νοοτροπία της συναινετικής επίλυσης των συγκρούσεων μέσω της διαδικασίας της διαμεσολάβησης ώστε να προλάβουμε την εκδήλωση περιστατικών εκφοβισμού σε μεγαλύτερες ηλικίες», σχολίασε η κ. Χατζηλεωνίδα, «ειδικότερα από την Δ' δημοτικού, γιατί θεωρήσαμε ότι είναι μια ασφαλής ηλικία, ώστε να προετοιμαστούν τα παιδιά για τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού και το γυμνάσιο».
Έτσι, όντως τα παιδιά, από μικροί, όντας ήδη σε μία διαδικασία να μάθουν τον εαυτό τους και τη θέση τους μέσα στην κοινωνία, μαθαίνουν και το να συνυπάρχουν με τους άλλους, να διαχειρίζονται τον εαυτό τους, τους άλλους και ό,τι συμβαίνει στις ανθρώπινες σχέσεις. Αυτό, άλλωστε, είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της διαδικασίας της εκπαίδευσης ενός διαμεσολαβητή στο δημοτικό. Η διαμεσολάβηση εμπεριέχει αυτό που ονομάζεται «soft skills» (ήπιες δεξιότητες), τις οποίες οι εκπαιδευμένοι διαμεσολαβητές μπορούν να χρησιμοποιήσουν και να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους στα πλαίσια μιας δομημένης διαδικασίας.
«Δεν έχει να κάνει με την ψυχική υγεία, είναι ένα καθαρά κοινωνικό εργαλείο», τόνισε η κ. Φαροπούλου, «είναι μια διαδικασία δημοκρατίας».
«Και αυτό, γιατί η διαμεσολάβηση μοιράζεται τις ίδιες αρχές με τη δημοκρατία», συμπλήρωσε η κ. Χατζηλεωνίδα, «την ελευθερία του λόγου, την αυτοδιάθεση, την έκφραση των συναισθημάτων δίχως φόβο, είναι μια εκούσια διαδικασία που σημαίνει ότι τα μέρη έρχονται επειδή θέλουν να λύσουν τη διαφορά τους και όχι επειδή σύρονται στη διαδικασία από κάποιον άλλον».
Επίσης, αξίζει να σημειωθεί, ότι το συμφωνητικό που προκύπτει από μία διαμεσολάβηση δεν είναι συμβιβασμός. «Στον συμβιβασμό υπάρχουν και κάποια από τα θέλω των δύο μερών που τα περιορίζουν προκειμένου να έρθουν σε μια συμφωνία. Τα μέρη δεν είναι απολύτως ευχαριστημένα. Στη διαμεσολάβηση καταλήγεις σε μια συμφωνία που σε καλύπτει απόλυτα», ξεκαθάρισε η κ. Φαροπούλου.
Η διαμεσολάβηση μεταξύ συνομηλίκων, στο πλαίσιο του σχολείου
Στον «κόσμο των ενηλίκων», η Διαμεσολάβηση είναι μία διαρθρωμένη διαδικασία Εξωδικαστικής Επίλυσης Διαφορών κατά την οποία ένα τρίτο, ουδέτερο μέρος, ειδικά εκπαιδευμένο προς αυτό, ο Διαμεσολαβητής, βοηθά τα εμπλεκόμενα μέρη να διαπραγματευθούν την εξεύρεση μιας αμοιβαία αποδεκτής, επωφελούς λύσης της διαφοράς τους.
Στο σχολείο, η διαμεσολάβηση μεταξύ συνομηλίκων (Peer Mediation) είναι μια εθελοντική διαδικασία κατά την οποία, ένας εκπαιδευμένος μαθητής, ως ουδέτερο τρίτο μέρος, βοηθά άλλους μαθητές οι οποίοι βρίσκονται σε σύγκρουση μεταξύ τους, να κατανοήσουν τις ανησυχίες τους, να καταλάβουν καλύτερα ο ένας τον άλλο και να έρθουν σε μια αμοιβαία συμφωνία για το πώς θα διαχειριστούν τα ζητήματά τους.
«Είναι ένας δημιουργικός τρόπος σκέψης, αυτός με τον οποίο μαθαίνουν να σκέπτονται τα παιδιά», υπογράμμισε η κ. Χατζηλεωνίδα.
«Τα παιδιά που γίνονται διαμεσολαβητές παίρνουν μία ιδιαίτερη θέση μέσα στο σύνολο του σχολείου. Αυτό το συναίσθημα και το πλαίσιο της διαμεσολάβησης το υποστηρίζουμε με προσφιλείς στα παιδία διαδικασίες», προσέθεσε η κ. Φαροπούλου Μέσα στις διαδικασίες αυτές είναι η "Γωνιά Διαμεσολάβησης", αλλά και το "Κουτί Διαμεσολάβησης", ένα ταχυδρομικό κουτί, όπου τα παιδιά γράφουν τα αιτήματα για διαμεσολάβηση για να τα λάβουν οι Διαμεσολαβητές του σχολείου και να διοργανώσουν την διαδικασία της Διαμεσολάβησης, με τη βοήθεια των δασκάλων.
«Έχει ιδιαίτερη βαρύτητα το εξής: στους ενήλικες, το συμφωνητικό που προκύπτει από τη διαμεσολάβηση είναι τίτλος εκτελεστός που σημαίνει ότι έχει ισχύ δικαστικής απόφασης. Τα παιδιά, αντίστοιχα, υπογράφουν ένα σύμφωνο τιμής, το οποίο λέει στην ουσία ότι συμφωνούμε σε αυτό που εμείς καταλήξαμε, μέσα από αυτή τη διαδικασία», επεσήμανε η κ. Χατζηλεωνίδα.
Το Mediation Lab έχει εκπονήσει πρόγραμμα διαμεσολάβησης εκτός από το δημοτικό και για το γυμνάσιο, ωστόσο μέχρι στιγμής έχει εφαρμοστεί σε δημοτικά σχολεία, ιδιωτικά και δημόσια, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
Το πρόγραμμα
Η διαμεσολάβηση μεταξύ συνομηλίκων στο σχολείο, σαν πρόγραμμα είναι ένα 16ωρο σεμινάριο, που διαρκεί δύο μήνες. Οι μαθητές έχουν ένα δίωρο την εβδομάδα, στο τέλος του ωρολογίου προγράμματός τους, κατά το οποίο εκπαιδεύονται στο να γίνουν διαμεσολαβητές. Πριν την έναρξη του προγράμματος για τους μαθητές, συνήθως προηγείται και εκπαίδευση των δασκάλων, καθώς είναι πολύ σημαντική η συμβολή τους στο να υποστηρίξουν και να βοηθήσουν κατά τη διάρκεια της εφαρμογής του προγράμματος.
«Μέσα από την εκπαίδευση, τα παιδιά μαθαίνουν για τις συγκρούσεις, τι τύπος διαχείρισης σύγκρουσης είναι ο καθένας, για το θυμό και τη διαχείρισή του, για τη διαχείριση των συναισθημάτων, τεχνικές και δεξιότητες του διαμεσολαβητή, ενσυναίσθηση, ενεργητική ακρόαση, μαθαίνουν να κάνουν σύνοψη, αναδιατύπωση, αντανάκλαση και άλλες τεχνικές. Και βέβαια, μαθαίνουν τη δομή της διαμεσολάβησης και το ποια είναι τα στοιχεία μιας αποτελεσματικής συμφωνίας», ανέφερε η κ. Φαροπούλου.
Εκτός από τη διδασκαλία δεξιοτήτων κριτικής σκέψης, η εκπαίδευση επίσης, βοηθά στην ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων, δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων και δεξιοτήτων δημόσιας ομιλίας.
Σημειώνεται, ότι το Mediation Lab δεν είναι ο μοναδικός φορέας που πραγματοποιεί ένα τέτοιο εκπαιδευτικό πρόγραμμα. «Υπάρχουν και άλλοι φορείς από διαμεσολαβητές που έχουν ασχοληθεί με αυτό το κομμάτι και κάνουν σπουδαία δουλειά», σημείωσε η κ. Χατζηλεωνιδα.
Λίγα λόγια για το Mediation Lab
Πρόκειται για μία προσπάθεια προώθησης του θεσμού της Διαμεσολάβησης που σχεδιάζει, προάγει και εκπονεί προγράμματα και δραστηριότητες σχετικά με τη Διαμεσολάβηση. Το The Mediation Lab έχει εκπονήσει , διοργανώσει και υλοποιήσει προγράμματα εκπαίδευσης στην Σχολική Διαμεσολάβηση μεταξύ Συνομηλίκων, στην Τραπεζική Διαμεσολάβηση, στη «Καθημερινή Διπλωματία και Επίτευξη Συμφωνιών», στην Οικογενειακή Διαμεσολάβηση και στη «Διαμεσολάβηση και Εναλλακτική Επίλυση Διαφορών σε θέματα Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής».
Επίσης, διερευνώνται και μελετώνται μέθοδοι Εναλλακτικής Επίλυσης Διαφορών, σχεδιάζοντας εκπαιδεύσεις για Διαμεσολαβητές και μη-Διαμεσολαβητές, γράφονται, μεταφράζονται και εκδίδονται Εγχειρίδια Εκπαίδευσης για τη Διαμεσολάβηση και άλλη σχετική βιβλιογραφία καθώς και προωθούνται συνέργειες και συνεργασίες με ακαδημαϊκούς ή άλλους φορείς διαμεσολάβησης και εναλλακτική επίλυση διαφορών στο εξωτερικό.
Περισσότερες πληροφορίες, στο www.themediationlab.com
Πηγή: AΠΕ-ΜΠΕ
