Παρασκευή, 01 Μαρτίου 2024 07:47

Μάρτης γδάρτης: Τι σημαίνει η παροιμία και γιατί ο μήνας έχει τόσες πολλές

Γράφτηκε από

Ο Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης, παρότι η εαρινή ισημερία αρχίζει στις 20-21 Μαρτίου, που με την καλοκαιρία του «ξεγελά» τον κόσμο, για αυτό και υπάρχουν πάρα πολλές παροιμίες για αυτόν.

Παρ’ όλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης.

Για αυτό και στη λαϊκή μας παράδοση υπάρχουν παροιμίες για τον μήνα Μάρτιο και της κηπουρικής/γεωργίας:

  • Άλλα λογαριάζει ο Μάρτης κι άλλα η Σαρακοστή.
  • Τα παλιόβοϊδα τα γδέρνει, τα δαμάλια τα παιδεύει.
  • Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
  • Αν δώσει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σ’ εκείνο το ζευγά που ’χει πολλά σπαρμένα.
  • Λείπει ο Μάρτης απ’ τη Σαρακοστή;
  • Του Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.
  • Αν δώσει ο Μάρτης και κακιώσει, μες στα χιόνια θα μας χώσει.
  • Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα.
  • Από Μαρτιού πουκάμισο κι από Αυγούστου κάπα.
  • Από τον Μάρτη πουκάμισο, από τον Αύγουστο σεγκούνι.
  • Κάλλιο Μάρτη καρβουνιάρη, παρά Μάρτη καψαλιάρη /Καλύτερα κρύο παρά ζέστη.
  • Κάλλιο Μάρτη στις γωνιές, παρά Μάρτη στις αυλές. /Καλύτερα να κάνει ο Μάρτης βροχές, κρύο και να είμαστε στη γωνιά, παρά ήλιο και να είμαστε στις αυλές.
  • Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη χιονερέ.
  • Μάρτη έβρεχε; Θεριστής χαιρότανε.
  • Μάρτη φύλαγε τ’ άχυρα, μη χάσεις το ζευγάρι.
  • Μάρτη, Μάρτη βροχερέ κι Απρίλη δροσερέ.
  • Μάρτης είναι νάζια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει.
  • Τον Μάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια.
  • Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα.
  • Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε!
  • Ο Μάρτης πενταδείλινος και ματαπεινασμένος.
  • Όποιος εχει κόρη ακριβή, του Μάρτη ο ήλιος μην τη δει.

Πηγή: ethnos.gr - Photo unsplash

Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 01 Μαρτίου 2024 09:11

Σχετικά Άρθρα

  • Μάρτης ή Μαρτάκι: Πότε το βγάζουμε από το χέρι μας
    σε Plus +
    Μάρτης ή Μαρτάκι: Πότε το βγάζουμε από το χέρι μας

    Το βραχιολάκι από άσπρη και κόκκινη κλωστή που φοράμε στον καρπό μας την 1η του Μάρτη έχει ημερομηνία λήξης σύμφωνα με το έθιμο.

    Ο Μάρτης -ή Μαρτάκι, όπως το ονομάζουν σε πολλά μέρη της Ελλάδας- είναι ένα έθιμο με ιστορία αιώνων και ρίζες σε όλα τα Βαλκάνια. Τα παλιά χρόνια οι μαμάδες έπλεκαν μόνες τους το «βραχιολάκι» από άσπρη και κόκκινη κλωστή και το φορούσαν στον καρπό ή στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού των παιδιών για να μην τα «πιάσει» ο πρώτος ήλιος της άνοιξης.

    Με καταγωγή από τα αρχαία μυστήρια, όπου οι μύστες έδεναν μια κλωστή στο δεξί τους χέρι, το Μαρτάκι αποσκοπούσε στο να προφυλάξει αυτούς που το φορούν από το κακό μάτι και -βέβαια- να προστατεύσει τη λευκότητα του δέρματος που θεωρούνταν δείγμα ομορφιάς και ευγένειας.

    Σήμερα ο Μάρτης είναι ένα ακόμα αξεσουάρ μόδας που το βλέπουμε στα χέρια μικρών και μεγάλων και συνήθως προέρχεται από βιτρίνα καταστήματος ή από τον πάγκο κάποιου μικροπωλητή.

    Πότε βγάζουμε τον Μάρτη

    Ο σοφός λαός έλεγε πάντα «λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;». Ο λόγος για το ρητορικό αυτό ερώτημα είναι ότι οι πιστοί φορούν τον Μάρτη σχεδόν σε όλη τη διάρκεια της νηστείας της Σαρακοστής. Με τον καιρό, η παροιμία αυτή έφτασε να σημαίνει το «αυτονόητο», το απαραίτητο συστατικό σε κάποια η περίσταση ή, περιπαικτικά, τον άνθρωπο που εμφανίζεται παντού ακάλεστος.

    Ο Μάρτης λοιπόν φοριέται -ανάλογα με την περιοχή από την οποία είναι ο καθένας- ως το Πάσχα ή ως το τέλος του μήνα Μάρτιου ή ως την εαρινή ισημερία (20-21 Μαρτίου) ή ως τη στιγμή που θα κάνει την εμφάνισή του το πρώτο χελιδόνι ή η πρώτη οικογένεια πελαργών στη βόρεια Ελλάδα.

    Όταν βγάζουμε τον Μάρτη, τον αφήνουμε είτε σε ένα κλαδί δέντρου για να τον βρουν τα χελιδόνια και τα άλλα αποδημητικά πουλιά που φτιάχνουν ή επιδιορθώνουν τις φωλιές τους, είτε τον καίμε στη φλόγα της πασχαλινής λαμπάδας.

    Πηγή: iEidiseis.gr
  • «Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κ@λος του πονεί» – 20 παροιμίες για τους Γιάννηδες
    «Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κ@λος του πονεί» – 20 παροιμίες για τους Γιάννηδες

    Πόσες από αυτές γνωρίζετε;

    Σήμερα, μία ημέρα μετά τα Θεοφάνια, είναι η του Αη Γιαννιού. Σήμερα γιορτάζουν οι Γιάννηδες και Ιωάννες και μαζί τους; γιορτάζει η μισή Ελλάδα. Το όνομα Γιάννης ειδικά είναι τόσο διαδεδομένο όνομα που υπάρχουν πολλές παροιμίες για αυτό.

    Παρ’ όλα αυτά μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι… ο Γιάννης δεν είναι το συνηθέστερο ελληνικό όνομα, παρά την εμφατική παρουσία του στις ελληνικές παροιμίες.

    Από τα ανδρικά ελληνικά ονόματα, ο Γιώργος είναι το κοινότερο, ενώ ο Γιάννης έρχεται αρκετά πιο πίσω στη δεύτερη θέση (ο Γιάννης υπερτερεί μόνο στους νομούς Καβάλας, Χαλκιδικής και Χανίων, σύμφωνα με την έρευνα του Ηρακλή Κακαβάνη).

    Κι όμως, για τον Γιώργο οι παροιμίες είναι σχετικά λιγοστές, ενώ για τον Γιάννη ξεπερνούν τις πενήντα, και μάλιστα πολλές έχουν ευρεία χρήση.

    Η επίσημη μορφή του ονόματος είναι Ιωάννης, και είναι δάνειο από το εβραϊκό חנן Yôḥānān (Γιοάναν), συντετμημένη μορφή του Γιεχοάναν, που σημαίνει, κατά τη Βικιπαίδεια, «Ο Γιαχβέ στάθηκε γενναιόδωρος».

    Με τον χριστιανισμό, όπου πρωταγωνιστούσαν ο Ιωάννης ο Πρόδρομος και ο ευαγγελιστής Ιωάννης, το όνομα έγινε πολύ δημοφιλές σε Ανατολή και Δύση, και μέσω των λατινικών προέκυψαν στις νεότερες ευρωπαϊκές γλώσσες ο Τζον και ο Ζαν, ο Τζοβάνι και ο Χουάν ή ο Ζοάο, αλλά και ο Γιόχαν, ο Χανς και ο Γιενς, ο Ιβάν, ο Γιαν και ο Γιάνος.

    Υπάρχουν πάρα πολλές παροιμίες όπως:

    1. Σαρανταπέντε Γιάννηδες ενός κοκόρου γνώση
    2. Όχι Γιάννης, Γιαννάκης
    3. Τι κάνεις Γιάννη; Κουκιά σπέρνω
    4. Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει
    5. Τι είχες Γιάννη, τι είχα πάντα.
    6. Ακόμα δεν τον είδαμε, Γιάννη τον βγάλαμε…
    7. Πότε ο Γιάννης δεν μπορεί, πότε ο κώλος του πονεί
    8. Να σε κάψω Γιάννη, να σ’ αλείψω μέλι (ή λάδι).
    9. Φοβάται ο Γιάννης το θεριό και το θεριό τον Γιάννη
    10. Σπίτι χωρίς Γιάννη, προκοπή δεν κάνει
    11. Όπου Γιάννης και του Θεού η χάρη,
    12. Βγάλε το παιδί σου Γιάννη
    13. Ποιος κλάνει; Ρώτα τον Γιάννη.
    14. Άλλη παιδί δεν έκανε, μόνο η Μαριώ τον Γιάννη
    15. Γιάννη είχα, Γιάννη έχω κι αν ποτέ μου θα χηρέψω, πάλι Γιάννη θα γυρέψω
    16. Δεν είναι κάθε μέρα τ’ Άι-Γιαννιού
    17. Γιάννης πήγε, Γιάννης ήρθε
    18. Όπου Γιάννης μάλαμα
    19. Αν είχαν οι Γιάννηδες γνώση, θα μας δάνειζαν καμπόση
    20. Τα καλά του Γιάννη τα θέλουμε, τον Γιάννη δεν τον θέλουμε

    Πηγή: In.gr

Sites του Ομίλου

Αγ. Κυριακής 4 | Πύργος Ηλείας | Τηλ: 26210 30400 | Δημοσιογραφικό τμήμα: 6976 869414 | Εμπορικό Τμήμα: 6945 556212 | email: [email protected]

Μ.Η.Τ. 242102 | ΑΦΜ: 105224221 - ΔΟΥ Πύργου | Aρ.Γ.Ε.ΜΗ. 141319425000 | Ατομική Επιχείρηση | Ιδιοκτήτρια - διευθύντρια - διαχειρίστρια - δικαιούχος ονόματος τομέα: Δήμητρα Βέλμαχου | Διευθυντής σύνταξης: Γιάννης Σπυρούνης

Up & High Media & Productions

ilia live smallCopyright © 2011 - 2024 Ηλεία Live!.
Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Μέλος του 
Μητρώο ΜΗ