1980-2020: Περισσότερες από 56 χιλιάδες οι δασικές πυρκαγιές, κάηκαν περισσότερα από 18 εκ. στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων, 250 οι νεκροί, 107 οι εγκαυματίες – Εμπρησμός η πιο συχνή αιτία, ελάχιστοι στη φυλακή, σύμφωνα με νέα μελέτη του πρώην Υπαρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, Ανδριανού Γκουρμπάτση
Με την κλιματική αλλαγή να δείχνει τα δόντια της σε κάθε γωνία του πλανήτη, με την Ελλάδα εν μέσω μία ακόμη αντιπυρικής περιόδου, ο απολογισμός πυρκαγιών, καμένων εκτάσεων και θυμάτων των τελευταίων 41 ετών προκαλεί σοκ. Η Ελλάδα έχει δει να γίνονται στάχτη εκτάσεις ίσες με την Πελοπόννησο και την Αττική!
Η έρευνα του πρώην Υπαρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, Ανδριανού Γκουρμπάτση, αφορά δύο περιόδους. Ειδικότερα, η πρώτη περίοδος αρχίζει από το έτος 1980 έως και τον Απρίλιο του έτους 1998, όπου την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης έχει η Δασική Υπηρεσία, ενώ η δεύτερη περίοδος αφορά το διάστημα από τον Μάιο του 1998 έως και την 30η Ιουνίου 2021, που η ευθύνη της δασοπυρόσβεσης ασκείται από το Πυροσβεστικό Σώμα, δυνάμει του Ν. 2612/1998, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο νόμο στην Δασική Υπηρεσία ανατέθηκε η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.
Κατά το διάστημα λοιπόν των 41 ετών (δεν υπολογίστηκαν οι 6 μήνες του 2021) για το οποίο πραγματοποιήθηκε η παρούσα έρευνα και πιο συγκεκριμένα από την 1η Ιανουαρίου 1980 έως και την 31η Δεκεμβρίου 2020 προκλήθηκαν συνολικά στην Ελλάδα (56.326) δασικές πυρκαγιές, από τις οποίες καταστράφηκαν συνολικά (18.190.592) στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων.
Επισημαίνεται, ότι για το διάστημα των ετών (1998 – 2020), κατά το οποίο την ευθύνη της καταστολής των δασικών πυρκαγιών έχει το ΠΣ, στα στατιστικά στοιχεία δεν καταγράφονται οι αμιγώς δασικές πυρκαγιές αλλά οι πυρκαγιές δασών και υπαίθρου (δηλαδή οι αγροτοδασικές). Έτσι ο συνολικός αριθμός για τα ως άνω 23 έτη ο συνολικός αριθμός των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου είναι (233.682) αγροτοδασικές πυρκαγιές.
Ανθρώπινες απώλειες…
Από το συνολικό αριθμό των (56.326) δασικών πυρκαγιών, οι (32) κατέληξαν και σε φονικές πυρκαγιές, ποσοστό 0,06%. Απ΄ αυτές τις φονικές δασικές πυρκαγιές απώλεσαν τη ζωή τους συνολικά (250) άτομα, ενώ υπέστησαν και σοβαρό τραυματισμό (εγκαύματα) άλλα (107) άτομα. Ο μέσος ετήσιος αριθμός θυμάτων από δασικές πυρκαγιές είναι 6.
Από το συνολικό αριθμό των (250) θυμάτων (νεκρών) που έχασαν τη ζωή τους από δασικές πυρκαγιές, τα (5) θύματα, ήταν μόνιμα στελέχη του ΠΣ, ποσοστό 2%, τα (11) θύματα, ήταν εποχικοί πυροσβέστες, ποσοστό 4,4%, τα (7) θύματα, ήταν στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας (1 δασολόγος και 6 δασοκομάντος / εποχικοί δασοπυροσβέστες), ποσοστό 2,8%, τα (2) θύματα, ήταν εθελοντές πυροσβέστες, ποσοστό 0,8%, τα (207) θύματα, ήταν ιδιώτες, ποσοστό 82,8% και τα (18) θύματα, ήταν στελέχη των Ε.Δ., ποσοστό 7,2%. Πιο αναλυτικά για τα θύματα των Ε.Δ., σε (10) πυρκαγιές έχασαν τη ζωή τους σε διατεταγμένη υπηρεσία αεροπυρόσβεσης με πτητικά μέσα (Α/Φ ή Ε/Π) των Ε.Δ. (18) στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (15 στελέχη της Π.Α. και 3 στελέχη του Στρατού Ξηράς).
Επισημαίνεται ότι στον ως άνω συνολικό αριθμό θυμάτων (νεκρών) από δασικές πυρκαγιές γενικά και ειδικότερα στον αριθμό θυμάτων από το προσωπικό του ΠΣ δεν έχουν υπολογιστεί και άλλοι (9), ήτοι (7) μόνιμα στελέχη και άλλοι (2) Πυροσβέστες Πενταετούς Υποχρέωσης, που έχασαν μεν τη ζωή του σε διατεταγμένη υπηρεσία δασοπυρόσβεσης, όμως από διάφορες άλλες αιτίες στο πλαίσιο της δασοπυρόσβεσης, όπως παθολογικά αίτια, τροχαία δυστυχήματα.
Οι τρεις (3) φονικότερες δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα σε επίπεδο Νομού (Περιφερειακή Ενότητα) είναι οι εξής:
• Στις 23 Ιουλίου 2018, στην Βορειοανατολική Αττική (Νταού-Ν. Βουτζάς-Μάτι-Κόκκινο Λιμανάκι), όπου κάηκαν (14.313) στρέμματα, προκλήθηκε από αμέλεια (καύση υπολειμμάτων κλαδιών) με (103) νεκρούς και (58) σοβαρά τραυματίες (εγκαυματίες). Είναι η 2η φονικότερη παγκοσμίως πυρκαγιά του 21ου αιώνα.
• Στις 24 Αυγούστου 2007, στην Π.Ε. Ηλείας (Παλαιοχώριου / Σέκκουλα Ανδρίτσαινας) όπου κάηκαν (448.410) στρέμματα από αμελή συμπεριφορά (εγκατάλειψη φαγητού σε εστία μαγειρέματος) με 42 νεκρούς και
• Στις 30 Ιουλίου 1993, στον Άγιο Κήρυκο / Ικαρίας με περισσότερα από 20.000 καμένα στρέμματα και 13 νεκρούς.
Τα αίτια των δασικών πυρκαγιών…
Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων δεκαετιών (1980 – 1999), που την ευθύνη της καταστολής των πυρκαγιών έχει η Δασική Υπηρεσία, στο 51,6% των δασικών πυρκαγιών, δηλαδή από τις 2 πυρκαγιές στη 1 δεν κατέστη δυνατόν να διακριβωθούν τα αίτια. Στο 45,6% οι πυρκαγιές οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια (εμπρησμός από πρόθεση και εμπρησμός από αμέλεια) και στο 3,1% οφείλονται σε φυσικά ή τυχαία αίτια.
Επίσης κατά τη διάρκεια της τρίτης και τέταρτης δεκαετίας (2000 – 2019), που την ευθύνη της καταστολής των δασικών πυρκαγιών έχει το Πυροσβεστικό Σώμα, στο 26% των πυρκαγιών δηλαδή από τις 4 στην 1, δεν κατέστη δυνατόν να διακριβωθούν τα αίτια. Στο 64,2% οι πυρκαγιές οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια (εμπρησμός από πρόθεση και εμπρησμός από αμέλεια). Στο 2,1% οι πυρκαγιές οφείλονται σε τυχαία αίτια, ενώ στο 7,7% οι πυρκαγιές οφείλονται σε φυσικά αίτια (κεραυνός).
Ειδικότερα τα αίτια των πυρκαγιών που προκλήθηκαν από ανθρώπινη αμέλεια το υπό έρευνα διάστημα είναι: α) καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών και απορριμμάτων, β) κάψιμο μελισσών, γ) εγκατάλειψη μαγειρικού σκεύους, δ) βολή στρατού, ε) τσιγάρο, στ) χωματερή, ζ) σπινθήρες μηχανής και η) σπινθήρες ηλεκτροφόρων αγωγών, ενώ μία καταστροφική πυρκαγιά οφείλεται σε πτώση κεραυνού.
Στους 100 δράστες για την πρόκληση ισάριθμων εγκλημάτων εμπρησμού σε δάση (είτε από πρόθεση είτε από αμέλεια) καταδικάζονται μόνον οι (12) κατηγορούμενοι αυτών. Στις κάθε είδους φυλακές κάθε χρόνο παραμένουν για το αδίκημα του εμπρησμού σε δάση ως κατάδικοι ή υπόδικοι (4) και σχεδόν όλοι τους είναι άνδρες
Σύμφωνα με τον κ. Γκουρμπάτση: «Το ισχύον μοντέλο της δασοπροστασίας, όπου η πρόληψη και η αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων είναι ευθύνη της Δασικής Υπηρεσίας και η καταστολή των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου είναι ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος και η δασοπροστασία στηρίζεται πρωτίστως στην καταστολή των πυρκαγιών και δευτερευόντως στην πρόληψη, δοκιμάστηκε στην πράξη επί 23 έτη (1980-2021) και αποδείχθηκε ότι εμφανίζει διαχειριστική ανεπάρκεια. Είναι δηλαδή και αναποτελεσματικό. Επιβάλλεται λοιπόν η διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και καταστολής αν όχι και αποκατάστασης, να γίνεται από ενιαίο φορέα, προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της δασοπροστασίας».
Η έρευνα του πρώην Υπαρχηγού του Πυροσβεστικού Σώματος, Ανδριανού Γκουρμπάτση, αφορά δύο περιόδους. Ειδικότερα, η πρώτη περίοδος αρχίζει από το έτος 1980 έως και τον Απρίλιο του έτους 1998, όπου την ευθύνη της δασοπυρόσβεσης έχει η Δασική Υπηρεσία, ενώ η δεύτερη περίοδος αφορά το διάστημα από τον Μάιο του 1998 έως και την 30η Ιουνίου 2021, που η ευθύνη της δασοπυρόσβεσης ασκείται από το Πυροσβεστικό Σώμα, δυνάμει του Ν. 2612/1998, ενώ σύμφωνα με τον ίδιο νόμο στην Δασική Υπηρεσία ανατέθηκε η πρόληψη των δασικών πυρκαγιών.
Κατά το διάστημα λοιπόν των 41 ετών (δεν υπολογίστηκαν οι 6 μήνες του 2021) για το οποίο πραγματοποιήθηκε η παρούσα έρευνα και πιο συγκεκριμένα από την 1η Ιανουαρίου 1980 έως και την 31η Δεκεμβρίου 2020 προκλήθηκαν συνολικά στην Ελλάδα (56.326) δασικές πυρκαγιές, από τις οποίες καταστράφηκαν συνολικά (18.190.592) στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων.
Ανθρώπινες απώλειες…
Από το συνολικό αριθμό των (56.326) δασικών πυρκαγιών, οι (32) κατέληξαν και σε φονικές πυρκαγιές, ποσοστό 0,06%. Απ΄ αυτές τις φονικές δασικές πυρκαγιές απώλεσαν τη ζωή τους συνολικά (250) άτομα, ενώ υπέστησαν και σοβαρό τραυματισμό (εγκαύματα) άλλα (107) άτομα. Ο μέσος ετήσιος αριθμός θυμάτων από δασικές πυρκαγιές είναι 6.
Από το συνολικό αριθμό των (250) θυμάτων (νεκρών) που έχασαν τη ζωή τους από δασικές πυρκαγιές, τα (5) θύματα, ήταν μόνιμα στελέχη του ΠΣ, ποσοστό 2%, τα (11) θύματα, ήταν εποχικοί πυροσβέστες, ποσοστό 4,4%, τα (7) θύματα, ήταν στελέχη της Δασικής Υπηρεσίας (1 δασολόγος και 6 δασοκομάντος / εποχικοί δασοπυροσβέστες), ποσοστό 2,8%, τα (2) θύματα, ήταν εθελοντές πυροσβέστες, ποσοστό 0,8%, τα (207) θύματα, ήταν ιδιώτες, ποσοστό 82,8% και τα (18) θύματα, ήταν στελέχη των Ε.Δ., ποσοστό 7,2%. Πιο αναλυτικά για τα θύματα των Ε.Δ., σε (10) πυρκαγιές έχασαν τη ζωή τους σε διατεταγμένη υπηρεσία αεροπυρόσβεσης με πτητικά μέσα (Α/Φ ή Ε/Π) των Ε.Δ. (18) στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (15 στελέχη της Π.Α. και 3 στελέχη του Στρατού Ξηράς).
Επισημαίνεται ότι στον ως άνω συνολικό αριθμό θυμάτων (νεκρών) από δασικές πυρκαγιές γενικά και ειδικότερα στον αριθμό θυμάτων από το προσωπικό του ΠΣ δεν έχουν υπολογιστεί και άλλοι (9), ήτοι (7) μόνιμα στελέχη και άλλοι (2) Πυροσβέστες Πενταετούς Υποχρέωσης, που έχασαν μεν τη ζωή του σε διατεταγμένη υπηρεσία δασοπυρόσβεσης, όμως από διάφορες άλλες αιτίες στο πλαίσιο της δασοπυρόσβεσης, όπως παθολογικά αίτια, τροχαία δυστυχήματα.
Οι τρεις (3) φονικότερες δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα σε επίπεδο Νομού (Περιφερειακή Ενότητα) είναι οι εξής:
• Στις 23 Ιουλίου 2018, στην Βορειοανατολική Αττική (Νταού-Ν. Βουτζάς-Μάτι-Κόκκινο Λιμανάκι), όπου κάηκαν (14.313) στρέμματα, προκλήθηκε από αμέλεια (καύση υπολειμμάτων κλαδιών) με (103) νεκρούς και (58) σοβαρά τραυματίες (εγκαυματίες). Είναι η 2η φονικότερη παγκοσμίως πυρκαγιά του 21ου αιώνα.
• Στις 24 Αυγούστου 2007, στην Π.Ε. Ηλείας (Παλαιοχώριου / Σέκκουλα Ανδρίτσαινας) όπου κάηκαν (448.410) στρέμματα από αμελή συμπεριφορά (εγκατάλειψη φαγητού σε εστία μαγειρέματος) με 42 νεκρούς και
• Στις 30 Ιουλίου 1993, στον Άγιο Κήρυκο / Ικαρίας με περισσότερα από 20.000 καμένα στρέμματα και 13 νεκρούς.
Τα αίτια των δασικών πυρκαγιών…
Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων δεκαετιών (1980 – 1999), που την ευθύνη της καταστολής των πυρκαγιών έχει η Δασική Υπηρεσία, στο 51,6% των δασικών πυρκαγιών, δηλαδή από τις 2 πυρκαγιές στη 1 δεν κατέστη δυνατόν να διακριβωθούν τα αίτια. Στο 45,6% οι πυρκαγιές οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια (εμπρησμός από πρόθεση και εμπρησμός από αμέλεια) και στο 3,1% οφείλονται σε φυσικά ή τυχαία αίτια.
Επίσης κατά τη διάρκεια της τρίτης και τέταρτης δεκαετίας (2000 – 2019), που την ευθύνη της καταστολής των δασικών πυρκαγιών έχει το Πυροσβεστικό Σώμα, στο 26% των πυρκαγιών δηλαδή από τις 4 στην 1, δεν κατέστη δυνατόν να διακριβωθούν τα αίτια. Στο 64,2% οι πυρκαγιές οφείλονται σε ανθρωπογενή αίτια (εμπρησμός από πρόθεση και εμπρησμός από αμέλεια). Στο 2,1% οι πυρκαγιές οφείλονται σε τυχαία αίτια, ενώ στο 7,7% οι πυρκαγιές οφείλονται σε φυσικά αίτια (κεραυνός).
Ειδικότερα τα αίτια των πυρκαγιών που προκλήθηκαν από ανθρώπινη αμέλεια το υπό έρευνα διάστημα είναι: α) καύση υπολειμμάτων καλλιεργειών και απορριμμάτων, β) κάψιμο μελισσών, γ) εγκατάλειψη μαγειρικού σκεύους, δ) βολή στρατού, ε) τσιγάρο, στ) χωματερή, ζ) σπινθήρες μηχανής και η) σπινθήρες ηλεκτροφόρων αγωγών, ενώ μία καταστροφική πυρκαγιά οφείλεται σε πτώση κεραυνού.
Στους 100 δράστες για την πρόκληση ισάριθμων εγκλημάτων εμπρησμού σε δάση (είτε από πρόθεση είτε από αμέλεια) καταδικάζονται μόνον οι (12) κατηγορούμενοι αυτών. Στις κάθε είδους φυλακές κάθε χρόνο παραμένουν για το αδίκημα του εμπρησμού σε δάση ως κατάδικοι ή υπόδικοι (4) και σχεδόν όλοι τους είναι άνδρες
Σύμφωνα με τον κ. Γκουρμπάτση: «Το ισχύον μοντέλο της δασοπροστασίας, όπου η πρόληψη και η αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων είναι ευθύνη της Δασικής Υπηρεσίας και η καταστολή των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου είναι ευθύνη του Πυροσβεστικού Σώματος και η δασοπροστασία στηρίζεται πρωτίστως στην καταστολή των πυρκαγιών και δευτερευόντως στην πρόληψη, δοκιμάστηκε στην πράξη επί 23 έτη (1980-2021) και αποδείχθηκε ότι εμφανίζει διαχειριστική ανεπάρκεια. Είναι δηλαδή και αναποτελεσματικό. Επιβάλλεται λοιπόν η διαχείριση των πυρκαγιών δασών και υπαίθρου, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και καταστολής αν όχι και αποκατάστασης, να γίνεται από ενιαίο φορέα, προκειμένου να υπάρχει αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της δασοπροστασίας».
Πηγή: Protothema.gr
