Στο πλαίσιο του κύκλου των επιστημονικών δραστηριοτήτων του, ο Δικηγορικός Σύλλογος Ηλείας, πραγματοποίησε το περασμένο Σάββατο μια πολύ ενδιαφέρουσα εκδήλωση με θέμα «Η Δίκη των Έξι, τιμωρία ενός εγκλήματος ή ένα δικαστικό έγκλημα;».
Ομιλητές της εκδήλωσης ήταν ο καθηγητής Νεοελληνικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Γιώργος Μαυρογορδάτος και ο δικηγόρος και συγγραφέας Τάκης Σαλκιτζόγλου.
Πρόκειται για την δίκη ενώπιον του έκτακτου στρατοδικείου, στο οποίο παραπέμφθηκαν από την Επαναστατική Επιτροπή που είχε αναλάβει την εξουσία με την επανάσταση του 1922 για να τιμωρηθούν, οι θεωρούμενοι ως υπεύθυνοι για τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Μαυρογορδάτος «Για τους απογόνους είναι εύλογο να νοιάζονται και να πονάνε για την μοίρα των προγόνων τους και για την υστεροφημία τους. Από κει και πέρα όμως χρειάζεται κανείς να το δει αποστασιοποιημένα αυτό το γεγονός, το οποίο δεν έχει μόνο μία όψη, έχει πολλές όψεις. Από στενά νομική άποψη πρόκειται για παρωδία διότι το δικαστήριο δεν ήταν κανονικό δικαστήριο και οι κατηγορίες που στήθηκαν με βάση το προυπάρχουν ποινικό δίκαιο δεν έστεκαν. Όμως θα υποστηρίξω, θα ήταν προτιμότερο κατά τη γνώμη μου όσοι οργάνωσαν την δίκη, να είχαν αποδεσμευθεί από την προϋπάρχουσα νομοθεσία όπως ήδη το έκαναν με έκτακτο επαναστατικό στρατοδικείο και να μην κολλήσουν στις παλιές διατάξεις. Από την άλλη μεριά όμως, υπήρχε μία τεράστια ευθύνη, για μία τεράστια καταστροφή και είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτή η τεράστια ευθύνη θα μπορούσε να περάσει χωρίς συνέπεια.
Η εκτέλεση των έξι όσο άγρια και αν υπήρξε, είχε άμεσο αποτέλεσμα, με την έννοια ότι τρομοκράτησε τους πάντες και επέτρεψε αφενός να αποτραπούν χειρότερα, διότι υπήρχε διάθεση εκ μέρους ορισμένων ακραίων αξιωματικών να προβούν σε περισσότερες και μάλιστα χωρίς δική εκτελέσεις και επέτρεψε και την ανασυγκρότηση του στρατού στον Έβρο. Μακροπρόθεσμα όμως είχε αρνητικές συνέπειες, η μία είναι πιο γνωστή ότι τροφοδότησε την παράταξη του εθνικού διχασμού, το βιβλίο μου το σχετικό λέγεται η “Παράταση του διχασμού” που οφείλεται κατά μέγα μέρος στην εκτέλεση των έξι, είχε όμως και μία άλλη συνέπεια την οποία δεν έχουμε εκτιμήσει ότι η καταδίκη και η εκτέλεση φόρτωσαν την ευθύνη για την καταστροφή σε πολιτικούς και απήλλαξαν τους στρατιωτικούς με μόνη εξαίρεση τον Χατζηανέστη ο οποίος δεν ήταν αντιπροσωπευτικός των αξιωματικών. Και έτσι υπονόμευσε μακροπρόθεσμα την δημοκρατία όπως και στην Γερμανία. Δηλαδή βγήκαν από μία επονείδιστη ήττα οι στρατιωτικοί με το γόητρο τους και έχοντας ρίξει την ευθύνη αποκλειστικά σε πολιτικούς. Αυτό ήταν μακροπρόθεσμα πολύ αρνητικό με συνέπεια την στρατοκρατία στο μεσοπόλεμο».
Ο πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Μεσολογγίου Χρήστος Παΐσιος από την πλευρά του σημείωσε ότι «Είναι μία προσέγγιση η οποία απασχολεί επί σειρά ετών το ελληνικό έθνος. Από την πρώτη στιγμή που διεξήχθη από τον τουφεκισμό των 6 καταδικασθέντων, απ την όλη έκβαση, από τον τρόπο διεξαγωγής της δικής από το εσπευσμένο της, από την απόδοση των ευθυνών και μέχρι σήμερα. Σήμερα 100 χρόνια μετά, από αυτό το συμβάν και 100 χρόνια από την μεγάλη συμφορά της Μικρασιατικής καταστροφής, γιατί αυτό ουσιαστικά ήταν η δίκη των έξι, να αποδοθούν οι ευθύνες σε σύντομο χρονικό διάστημα για αυτή την μεγάλη συμφορά η οποία είναι η μεγαλύτερη που έχει βιώσει στην μακραίωνη ιστορία του το ελληνικό έθνος.
Σήμερα λοιπόν, με προσέγγιση πιο ψύχραιμη μετά από μεγάλες έρευνες, για μία ακόμα φορά με τον απαραίτητο συναισθηματισμό βλέπουμε τις δύο πτυχές της δίκης των έξι, αν ήταν δικαστικό έγκλημα ή αν απέδιδε πραγματικά τις ευθύνες του εγκλήματος της Μικρασιατικής καταστροφής. Βέβαια το γενικό συμπέρασμα, ότι και η μικρασιατική καταστροφή και η διαθήκη των έξι που προσπάθησε να απόδοση ευθύνες είναι απόρροια της μεγάλης διχόνοιας αυτό που μας οδήγησε και στην μικρασιατική καταστροφή και σε όλα τα δεινά τα οποία μέχρι τώρα έχουμε περάσει και σήμερα που είναι μία πολύ δύσκολη ιστορική στιγμή όπου ο προ αιώνιος εχθρός η Τουρκία πάλι αμφισβητεί και πάλι δημιουργεί προβλήματα στρέφοντας το βλέμμα ψυχραιμότερα σε αυτά τα γεγονότα, τα 100 χρόνια πριν, πρέπει να επιβάλουμε με όποιον τρόπο την ομόνοια, τη μόνη που μας έσωσε η τη μόνη που μας έθεσε σε ένα αξιοπρεπέστερο παρόν στις δυσμένειες αποτέλεσμα».
Τέλος ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Ηλείας Δημήτρης Δημητρουλόπουλος τόνισε ότι: «Μία δική η οποία υπήρξε συγκλονιστική τότε που συνέβη, διότι αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας σειράς τραγικών γεγονότων, αποτέλεσε την κορωνίδα των εξελίξεων μετά την μικρασιατική καταστροφή αλλά και το επιστέγασμα του εθνικού διχασμού. Μία δική της οποίας τις συνέπειες γνωρίζουμε όλοι και της οποίας το αποτύπωμα στην ιστορία παρέμεινε ισχυρό και επηρέασε τις εξελίξεις και τα επόμενα χρόνια. Έχει λοιπόν ιδιαίτερη σημασία και ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς την ιστορική προσέγγιση του φαινομένου αυτού στη σύγχρονη εποχή αλλά ταυτόχρονα να αναδειχθεί και η νομική διάσταση της δίκης αυτής, γιατί δεν παύει να ήταν μία αμιγώς δικαστική διαδικασία η οποία απασχόλησε την δικαιοσύνη ακόμα και στις μέρες μας, με σχετική την απόφαση του Αρείου Πάγου το 2010. Όπου έγινε αναψηλάφηση της δίκης αυτής».
