Του Αντώνη Ρούβαλη - Π.Ε. Γεωπόνου (Α.Μ. : 1-23861)
Οι νέες τεχνολογίες, παγκοσμίως, γίνονται αναπόσπαστο κομμάτι της εργασίας του αγρότη ή του κτηνοτρόφου, οδηγώντας σε περισσότερα και καλύτερα γεωργικά προϊόντα. Από τα ζώα μέχρι τις καλλιέργειες, ορισμένα είδη “αγροτικών ρομπότ” διευκολύνουν ήδη τομείς όπως η συγκομιδή των γεωργικών προϊόντων, η σπορά αλλά και η διαλογή. Συνεπώς, δεν είναι μια εικόνα από το μακρινό μέλλον. Το ζούμε αυτή τη στιγμή.
Η γεωργία ακριβείας, υποστηρίζει τους αγρότες με πιο αειφόρες πρακτικές. Δηλαδή πρακτικές παραγωγής ενός αγαθού, με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μειώνεται, αλλά να βελτιώνεται η παραγωγική ικανότητα του τόπου και ταυτόχρονα να μην επηρεάζεται το περιβάλλον. Η γεωργία ακριβείας, έχει στόχο την επίτευξη περισσότερων αποτελεσμάτων στις γεωργικές δραστηριότητες με την παράλληλη χρήση λιγότερων πόρων, όπως νερό, ενέργεια, λιπάσματα και φυτοφάρμακα. Παρέχει δηλαδή την δυνατότητα για μια πιο παραγωγική και βιώσιμη γεωργική παραγωγή, η οποία θα βασίζεται σε μια προσέγγιση πιο ακριβούς και αποδοτικής χρήσης των πόρων. Χρησιμοποιεί κυρίως την τεχνολογία, τις πληροφορίες, τα δεδομένα από δορυφόρους και το διαδίκτυο. Στόχος δεν είναι μόνο να διευκολυνθούν οι αγρότες, αλλά και να αυξηθεί η απόδοση και η ποιότητα με την αποτελεσματικότερη δυνατή χρήση των πόρων. Ως πρόσθετο πλεονέκτημα, βελτιώνουν επίσης την ποιότητα ζωής των εργαζομένων στη γεωργία, μειώνοντας τη βαριά εργασία και τα κουραστικά καθήκοντα.
Για παράδειγμα, αισθητήρες εδάφους μπορούν να υπολογίσουν τη βέλτιστη στιγμή για την άρδευση των καλλιεργειών με χρήση της ελάχιστης δυνατής ποσότητας νερού. Ακόμη, ένα από τα πιο σημαντικά περιβαλλοντικά ρίσκα για τον αγρότη-παραγωγό είναι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως πλημύρες, ξηρασία, χαλάζι, καταιγίδες, παγετός, καύσωνας, πυρκαγιές, ερημοποίηση. Η πρόγνωση και παρακολούθηση φυσικών κινδύνων που εξυπηρετούνται από τις τεχνολογικά προηγμένες μηχανές-σταθμούς που χρησιμοποιούνται στη γεωργία ακριβείας, βοηθούν σημαντικά.
Η γεωργία ακριβείας αποτελεί κοινή λογική. Στοχεύει στην αύξηση της παραγωγής και βελτίωση της ποιότητας, όσο και στην μείωση αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Αποτελεί μια νέα μέθοδο γεωργικής πρακτικής, η οποία χρησιμοποιεί πληροφορία με σαφήνεια προσδιορισμένη ως προς το χώρο και το χρόνο, προκειμένου να μεγιστοποιήσει την αποδοτικότητα των εισροών και να ελαχιστοποιήσει τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Βασίζεται σε τεχνολογίες και μέσα ικανά να καταγράψουν με ακρίβεια την υπάρχουσα κατάσταση στον αγρό, στη συνέχεια να διαχειριστούν τη πληροφορία και δεδομένα και τέλος να τα εφαρμόσουν έτσι, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες κάθε σημείου και χρονικής στιγμής ξεχωριστά.
Στις τεχνολογίες αυτές συμπεριλαμβάνονται:
Συστήματα και μηχανισμοί καταγραφής δεδομένων, όπως χάρτες αποδόσεων, εργαστηριακές αναλύσεις, Τηλεπισκόπηση, Συστήματα εντοπισμού θέσης και αισθητήρες.
Συστήματα διαχείρισης και απόδοσης αποτελεσμάτων, όπως Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών - Γ.Σ.Π. και Έμπειρα συστήματα.
Συστήματα μεταβαλλόμενης εφαρμογής (της ροής ή του είδους), όπως λιπασματοδιανομείς, σπορείς, ψεκαστήρες, κ.ά.
Σε αντίθεση με τις συμβατικές μεθόδους αγροτικής παραγωγής, όπου τα αγροτεμάχια, αντιμετωπίζονται «ενιαία», θεωρώντας ότι υπάρχει αποδεκτή ομοιογένεια στις εδαφολογικές ιδιότητες, τη γονιμότητα του εδάφους, την εδαφική υγρασία, τους πληθυσμούς των ζιζανίων ή των εντόμων, και τα χαρακτηριστικά των φυτών, η γεωργία ακριβείας διαχειρίζεται τα αγροτεμάχια σε μικρότερες περιοχές (διαχειριστικές ζώνες) που εμφανίζουν μια σχετική ομοιομορφία που ανταποκρίνεται περισσότερο στην πραγματικότητα. Με τη γεωργία ακριβείας διαχειριζόμαστε αποτελεσματικότερα την τοπική παραλλακτικότητα ενός αγρού με στόχο :
Την αύξηση της απόδοσης της παραγωγής.
Τη βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων.
Την ορθολογική και αποτελεσματικότερη χρήση των χημικών εισροών.
Τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας.
Την προστασία του εδάφους και των υπογείων υδάτων.
Σκοπός της γεωργίας ακριβείας είναι,
να οδηγήσει σε καλύτερη επιλογή των γεωργικών πρακτικών, σε συνάρτηση με τις ανάγκες των καλλιεργειών. Παράδειγμα αποτελεί η προσαρμοσμένη εφαρμογή λίπανσης (π.χ. διαφορετικές ποσότητες σε διαφορετικά σημεία του αγρού).
να μειώσει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της καλλιέργειας. Να μειώσει δηλαδή την υπερβολική χρήση χημικών και την υπέρμετρη χρήση γεωργικών μηχανημάτων
να μπορέσει να δώσει, τελικά, αυξημένη παραγωγή καλύτερης ποιότητας και ποσότητας, αυξάνοντας το εισόδημα του καλλιεργητή.
Στην Ελλάδα υλοποιούνται εφαρμογές της γεωργίας ακριβείας τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια κυρίως από Πανεπιστημιακά Ιδρύματα. Τα αποτελέσματα δείχνουν μείωση της κατανάλωσης αρδευτικού νερού (30-50%) που θεωρείται διεθνώς ότι µμπορεί να εφαρμοστεί πλέον σε καλλιέργειες δίχως προβλήματα. Επίσης, έχει επιτευχθεί μείωση της κατανάλωσης λιπασμάτων µε χρήση συστήματος μεταβλητής λίπανσης κατά 30-40% και ταυτόχρονη αύξηση παραγωγής κατά μέσον όρο 10%. Τα αποτελέσματα αυτά τεκμηριώνονται µε δημοσιεύσεις σε Επιστημονικά Περιοδικά και Πρακτικά Συνεδρίων.
Ο κλάδος της «έξυπνης» Γεωργίας (ή της Γεωργίας βασισμένης στη γνώση) θα λέγαμε ότι σε ερευνητικό επίπεδο έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου και έχει εξελιχθεί σε πλείστες εφαρμογές, καλλιέργειες και πεδία. Σε επίπεδο ρεαλιστικής εφαρμογής, ειδικά στη χώρα μας, ο κλάδος διανύει την εμβρυακή του ηλικία. Αξίζει να τονισθεί ότι γίνονται σημαντικές προσπάθειες τόσο από την κεντρική διοίκηση της χώρας αλλά και από τους ακαδημαϊκούς φορείς (ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια) για μεταφορά τεχνογνωσίας προς τους αγρότες με διάφορες δράσεις (Πιλοτικές δράσεις) που αποβλέπουν στο να έρθει σε επαφή ο αγρότης με τις νέες τεχνολογίες.
Οι χώρες που πρωτοστατούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι κυρίως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία με αρκετά ικανοποιητικά ποσοστά εφαρμογής. Ενώ τα βασικότερα είδη καλλιεργειών που έχουν εφαρμοστεί οι σχετικές τεχνολογίες είναι: τα σιτηρά, αμπέλι, αροτριαίες καλλιέργειες κλπ και κτηνοτροφικές εφαρμογές με εξειδίκευση ανάλογα με την οικονομική σημασία των καλλιεργειών για κάθε χώρα.
Για τον Έλληνα αγρότη με τον μικρό και κατακερματισμένο κλήρο, το κόστος σήμερα καθίσταται σχεδόν απαγορευτικό. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να καταστεί εφικτό στην σημερινή αγροτική πραγματικότητα. Πιο συγκεκριμένα, μεγάλα αγροτικά/καλλιεργητικά σχήματα (Ομάδες παραγωγών, Αγροτικοί Συνεταιρισμοί κα) θα πρέπει να συμπράξουν με τους ακαδημαϊκούς φορείς για την παροχή υπηρεσιών ολιστικής βελτιστοποίησης της παραγωγικής και καλλιεργητικής τους διαδικασίας. Ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος είναι και η εκατέρωθεν αποποινικοποίηση των σχετικών πρακτικών. Θα πρέπει τόσο η ακαδημαϊκή κοινότητα να δείξει μεγαλύτερη κατανόηση στους ρυθμούς και στη καθημερινότητα των αγροτών αλλά και η κοινότητα των αγροτών/παραγωγών θα πρέπει να δείξει εμπιστοσύνη στις νέες τεχνολογίες/μεθοδολογίες που τους προτείνονται.
Συμπερασματικά, ο πληθυσμός της γης συνεχώς αυξάνεται (7,3 δισεκατομμύρια). Λαμβάνοντας υπόψιν τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών, ότι θα φθάσουμε τα 9,7 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, ένας πληθυσμός αυτού του μεγέθους έχει πολλές προκλήσεις. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ προβλέπει ότι πρέπει να ενισχύσουμε την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων κατά 70% τις επόμενες δεκαετίες προκειμένου να τροφοδοτήσουμε τον αναμενόμενο πληθυσμό του 2050.
Η διατήρηση της δομής της οικογενειακής γεωργικής εκμετάλλευσης είναι πολύ σημαντική. Αλλά πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάθε διαθέσιμη τεχνολογία με σοφό τρόπο. Να ενισχύσουμε τους αγρότες μας, ειδικότερα τους νέους αγρότες μας, να δουν τις ευκαιρίες, γιατί θέλουν να τις αδράξουν εάν τους δοθεί η ευκαιρία πρέπει να το κάνουν, και θα βγουν κερδισμένοι και οι καταναλωτές, και οι παραγωγοί και το περιβάλλον.
