Τις κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης κρίσης στα λιπάσματα δημοσίευσε η Κομισιόν, με το πλάνο της να περιλαμβάνει την διάθεση μέσα στο 2023 του αποθεματικού κρίσης της ΚΑΠ ύψους 450 εκατ. ευρώ, ενώ παράλληλα δίνει νέες δυνατότητες στα κράτη μέλη για στήριξη των αγροτών, μεταξύ των οποίων οι μαζικές αγορές λιπασμάτων από κρατικούς φορείς για τη διάθεσή τους σε αγρότες σε χαμηλές τιμές. Σημειώνεται ότι τα μέτρα αυτά έχουν βραχυπρόθεσμο χαρακτήρα.
Οι ανακοινώσεις της Κομισιόν αναμένονταν με αγωνία τόσο από την ευρωπαϊκή βιομηχανία λιπασμάτων όσο και από τα ίδια τα κράτη μέλη, τα οποία προσδοκούσαν σε μια κατανομή κοινοτικών κονδυλίων για νέες έκτακτες ενισχύσεις προς τους αγρότες που θα επιδοτούσαν την αγορά λιπασμάτων. Τελικά η Κομισιόν αποφάσισε σύμφωνα με τα όσα προκύπτουν από την ανακοίνωση που δημοσίευσε το απόγευμα της Τετάρτης 9 Νοεμβρίου, να μην αποδεσμεύσει νέα κονδύλια, πέραν του αποθεματικού κρίσης, πρακτική που ακολούθησε και τον περασμένο Ιούνιο με τα τότε διαθέσιμα του αποθεματικού να ανέρχονται σε 492 εκατ. η κατανομή των οποίων άφησε στην Ελλάδα περίπου 26 εκατ. τα οποία διατέθηκαν σε ομάδες παραγωγών φρουτολαχανικών και βιολογικούς αμπελουργούς, σε μια πληρωμή που όπως θα θυμούνται αρκετοί, προκάλεσε τον περασμένο Σεπτέμβριο αρκετές αντιδράσεις στα χωριά της χώρας.
Ενδιαφέρον πάντως παρουσιάζει η δυνατότητα που ξεκλειδώνει η Κομισιόν στα κράτη μέλη για εναλλακτικές μορφές επιδότησης της αγοράς λιπασμάτων. Μέσα στο έγγραφο των 20 σελίδων, οι τεχνοκράτες των Βρυξελλών, περιγράφουν τη δυνατότητα δημοσίου συμφέροντος εταιρείες να αγοράζουν μαζικά σε πιο ανταγωνιστικές τιμές (λόγω της διαπραγματευτικής τους ισχύος) λιπάσματα, το οποία στη συνέχεια θα διατίθενται σε αρκετά χαμηλότερες τιμές στους αγρότες, αν όχι σε όλους, τουλάχιστον σε τομείς με υψηλές απαιτήσεις θρέψης και κεντρικό ρόλο στη διασφάλιση της επάρκειας τροφίμων στο μπλοκ. Κάτι αντίστοιχο συνέβαινε και παλαιότερα στην Ελλάδα μέσω της ΣΥΝΕΛ (Συνεταιριστική Εταιρεία Λιπασμάτων) υπό την εποπτεία της Αγροτικής Τράπεζας, όπως θα θυμούνται αρκετοί παραγωγοί. Πέρα από το έκτακτο πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων που η Κομισιόν θα αφήσει ανοιχτό και για το 2023, αναφέρεται πως τα κράτη μέλη μπορούν να χρηματοδοτήσουν τα μέτρα επιδότησης της αγοράς λιπασμάτων και από την ειδική εισφορά αλληλεγγύης που χρεώνονται οι παραγωγοί ρεύματος.
Κατά τα λοιπά, το πλάνο της Κομισιόν, εστιάζει ως επί το πλείστον στη μείωση της κατανάλωσης λιπασμάτων, όπως είχε γράψει πρόσφατα και η Agrenda, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για επαναξιολόγηση των Στρατηγικών Σχεδίων με στόχο την πριμοδότηση μέτρων που συμβάλουν στη μειωμένη χρήση προϊόντων θρέψης ή που ενισχύουν την αξιοποίηση τεχνολογικών εργαλείων και νέας γενιάς προϊόντων θρέψης.
Ενισχύσεις και στη βιομηχανία λιπασμάτων
Στις οδηγίες της Κομισιόν υπάρχει ρητή αναφορά και στους παραγωγούς λιπασμάτων, για τους οποίους, εκτός από την γραμμή προτεραιότητας στον εφοδιασμό με το απαραίτητο φυσικό αέριο που απαιτεί η λειτουργία των μονάδων τους, καθιστούνται πλέον δικαιούχοι κρατικών ενισχύσεων με έως 150 εκατ. ευρώ.
Μέσα από το Horizon Europe, αναμένεται ότι θα χρηματοδοτηθούν και νέα ερευνητικά εγχειρήματα για την ανάπτυξη εξειδικευμένων και σύγχρονων προϊόντων θρέψεις. Περίπου 180 εκατ. ευρώ θα διατεθούν από την Κομισιόν μέσα στην επόμενη διετία σε 35 ερευνητικούς φακέλους που σχετίζονται με τα λιπάσματα.
Επιπλέον η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι θα λανσάρει μια νέα προσθήκη στα παρατηρητήρια τιμών της, το οποίο θα αφορά στις τιμές των λιπασμάτων, με τη νέα πλατφόρμα να παρακολουθεί καθημερινά τις εξελίξεις στην αγορά λιπασμάτων και τα δεδομένα να διατίθενται ελεύθερα σε όλους, ενώ ανά τακτά διαστήματα σχετικές εκθέσεις θα αναλύουν τα στοιχεία της αγοράς.
Επιγραμματικά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα της Κομισιόν περιλαμβάνουν:
- Η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη μπορούν να δώσουν προτεραιότητα στη συνεχή και αδιάλειπτη πρόσβαση στο φυσικό αέριο για τους παραγωγούς λιπασμάτων στα εθνικά τους σχέδια έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση διανομής φυσικού αερίου, σύμφωνα με την ανακοίνωση της Επιτροπής «Εξοικονομήστε φυσικό αέριο για έναν ασφαλή χειμώνα».
- Το τροποποιημένο Προσωρινό Πλαίσιο Κρίσης για τις κρατικές ενισχύσεις δίνει τη δυνατότητα ειδικής στήριξης στους γεωργούς και τους παραγωγούς λιπασμάτων. Μέσω της δεύτερης τροποποίησης του πλαισίου στις 28 Οκτωβρίου 2022, η Επιτροπή αύξησε τα ανώτατα όρια που καθορίστηκαν για περιορισμένα ποσά ενισχύσεων για τους γεωργούς και αύξησε την ευελιξία και τις δυνατότητες υποστήριξης για εταιρείες που επηρεάζονται από το αυξανόμενο ενεργειακό κόστος, όπως οι παραγωγοί λιπασμάτων, στις διασφαλίσεις. Υπάρχει δυνατότητα επέκτασης τέτοιων στοχοθετημένων ενισχύσεων πέρα από το χαμηλό επί του παρόντος μερίδιο ενίσχυσης που έχει εγκριθεί για τον τομέα. Οι δημόσιες αρχές θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να αγοράζουν λιπάσματα και να τα προσφέρουν σε χαμηλότερες τιμές στους αγρότες.
- Τα κεφάλαια που παράγονται από μέτρα όπως το ανώτατο όριο των εσόδων από την αγορά ορισμένων παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας και η συνεισφορά αλληλεγγύης που προβλέπεται από τη νομοθεσία της Ένωσης μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν, υπό τους ισχύοντες όρους, για τους σκοπούς των εθνικών καθεστώτων στήριξης.
- Η Επιτροπή από κοινού με τα κράτη μέλη θα εξετάσει τη σκοπιμότητα χρήσης του γεωργικού αποθεματικού ύψους 450 εκατομμυρίων ευρώ για το οικονομικό έτος 2023 για τους γεωργούς που πλήττονται από το υψηλό κόστος των εισροών.
- Η Επιτροπή θα εξετάσει και θα συζητήσει με τα κράτη μέλη πώς να χρησιμοποιήσουν καλύτερα τα στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ για την αντιμετώπιση της κατάστασης των λιπασμάτων. Τα μέτρα βιώσιμης λίπανσης θα πρέπει να εφαρμόζονται με ταχεία τρόπο. Η Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να διασφαλίσουν ότι οι αναθεωρήσεις των σχεδίων τους - όπου δεν έχουν προγραμματιστεί επαρκώς από τώρα - βοηθούν τους αγρότες να χρησιμοποιούν τα λιπάσματα πιο αποτελεσματικά και βιώσιμα. Η Επιτροπή θα χαιρετίσει και θα υποστηρίξει τέτοιες τροπολογίες και θα διασφαλίσει ότι αυτές οι παρεμβάσεις μειώνουν και αποτρέπουν τις επιβλαβείς για το περιβάλλον απώλειες θρεπτικών ουσιών.
- Η Επιτροπή θα λάβει μέτρα για τη βελτίωση της διαφάνειας της αγοράς στην αγορά λιπασμάτων της ΕΕ μέσω ενός νέου παρατηρητηρίου αγοράς, που θα δημιουργηθεί το 2023, και της οργάνωσης τακτικών διαβουλεύσεων με τα ενδιαφερόμενα μέρη στο πλαίσιο της ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επισιτιστικής Ασφάλειας και Κρίσης Μηχανισμός (EFSCM).
- Σε μια προσπάθεια να προωθήσει την ανοιχτή στρατηγική αυτονομία της ΕΕ ως ευκαιρία για την ΕΕ να διασφαλίσει την ασφάλεια του εφοδιασμού της σε τρόφιμα και να θέσει υψηλά πρότυπα βιωσιμότητας, η Επιτροπή θα προωθήσει τα ακόλουθα μέτρα όσον αφορά τα λιπάσματα:
- Καλύτερη πρόσβαση σε οργανικά λιπάσματα και θρεπτικά συστατικά από ανακυκλωμένα απόβλητα, ειδικά σε περιοχές με χαμηλή χρήση οργανικών λιπασμάτων.
- υποστήριξη για τη μετατροπή της ευρωπαϊκής βιομηχανίας αζωτούχων λιπασμάτων σε βιομηχανία που βασίζεται στην αμμωνία που παράγεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών και χωρίς ορυκτά υδρογόνο.
- Διασφάλιση ότι υπάρχει ένα σταθερό και λειτουργικό ρυθμιστικό περιβάλλον που διέπει την παραγωγή ανανεώσιμων πηγών και υδρογόνου χαμηλών εκπομπών άνθρακα, διασφαλίζοντας έτσι ότι μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα μια αγορά για ανανεώσιμα λιπάσματα και λιπάσματα με βάση το υδρογόνο με χαμηλές εκπομπές άνθρακα.
- υποστήριξη της διαφοροποίησης των εισαγωγών για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία.
- λανσάρει το 2023 μια νέα πρόκληση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας για την ανθεκτικότητα γεωργία.
- Η Επιτροπή θα εγκρίνει σχέδιο δράσης ολοκληρωμένης διαχείρισης θρεπτικών συστατικών το πρώτο τρίμηνο του 2023 με στόχο τη δράση σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο για την προώθηση της αποτελεσματικότερης χρήσης των θρεπτικών ουσιών, λαμβάνοντας υπόψη τις αφετηρίες των κρατών μελών και τη φιλοδοξία μηδενικής ρύπανσης.
Πηγή: Agronews.gr
