Η αλλαγή του κλίματος σε συνδυασμό με ένα απαρχαιωμένο σύστημα υδροδότησης των καλλιεργειών κάνουν πιο επιτακτική την ανάγκη να παρθούν άμεσα μέτρα.
Αντιμέτωπη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά είναι η νότια Ευρώπη με έντονα φαινόμενα ξηρασίας, ενώ αντιμετωπίζει σταθερό πρόβλημα ήδη από το 2018. Η ξηρασία απειλεί και τον κάμπο της Ηλείας σύμφωνα με δηλώσεις του Παναγιώτη Παρασκευόπουλου, γεωπόνου στη Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας της Π.Ε. Ηλείας και πρόεδρος του ΓΟΕΒ, στο in.gr .
«Αν συνεχίσει αυτή η κατάσταση του χρόνου ο κάμπος της Ηλείας δεν θα έχει νερό για τις καλλιέργειες», λέει στο in.gr ο Παναγιώτης Παρασκευόπουλος, γεωπόνος στη διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας της περιφερειακής ενότητας Ηλείας και πρόεδρος του ΓΟΕΒ (Γενικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων) που διαχειρίζεται την παροχή νερού στα δύο μεγάλα ποτάμια του νομού, τον Πηνειό και τον Αλφειό. Το φράγμα του Πηνειού και η τεχνική του λίμνη παρέχουν το νερό στις καλλιέργειες του κάμπου και φέτος υπολογίζει ότι υπάρχουν 80 με 100 εκατομμύρια κυβικά λιγότερα σε σχέση με πέρυσι.
Το πρώτο μέτρο που έχει ήδη αποφασιστεί για την περιοχή, όπως λέει, είναι να μειωθούν οι μέρες ποτίσματος από τις 7 στις 5 την εβδομάδα. Χαρακτηρίζει την κατάσταση «οριακή» για τον κάμπο της Ηλείας, και κρούει το καμπανάκι του κινδύνου: «Τις μέρες του ποτίσματος θα τις επανεξετάζουμε ανά περίπτωση και με βάση τα δεδομένα. Ενδεχομένως να χρειαστεί να τις μειώσουμε κι άλλο στην πορεία».
Να σημειωθεί ότι στην Ηλεία υπάρχουν μεγάλες μονάδες παραγωγής βιομηχανικής ντομάτας, πολλές εκτάσεις με καρπούζι και πατάτα, όπως επίσης και καλλιέργειες αραβοσίτου. «Εδώ δεν μιλάμε μόνο για την τύχη των μικρών παραγωγών με τα 20 ή 30 στρέμματα. Μιλάμε για επιχειρηματίες που έχουν επενδύσει άπειρα λεφτά σε καλλιέργειες χιλιάδων στρεμμάτων που πλέον απειλούνται», αναφέρει.
Ο νομός είναι επίσης γνωστός για την παραγωγή φράουλας. Σε αυτή μπορεί να εφαρμοστεί η υδροπονική καλλιέργεια, η οποία φροντίζει να παρέχει στη γη το νερό που απαιτείται με τη μέγιστη ακρίβεια ώστε να μην υπάρχουν απώλειες, παρ΄ όλα αυτά η εγκατάστασή της έχει υψηλό κόστος. Τον ρωτάμε αν οι υδροπονικές καλλιέργειες θα μπορούσαν να αποτελέσουν λύση και μας ξεκαθαρίζει ότι αυτές αφορούν συγκεκριμένα προϊόντα. Για παράδειγμα δεν μπορεί να εφαρμοστεί στις ελιές, στους πορτοκαλεώνες ή στα λεμονόδεντρα: «Είναι μια λύση κατά κύριο λόγο για τα κηπευτικά κι εκεί υπό συγκεκριμένες συνθήκες».
Είναι γνωστό σε όλους ότι οι κατά καιρούς εξαγγελίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος από πλευράς κυβερνήσεων δεν έχουν αποδώσει. «Το δίκτυο της περιοχής κατασκευάστηκε πριν από 50 χρόνια», υπενθυμίζει ο κ. Παρασκευόπουλος. Αναφέρεται στο δίκτυο που μεταφέρει το νερό στις καλλιέργειες και εντοπίζει σειρά προβλημάτων σε αυτό.
«Μιλάμε για ένα υψηλά ενεργοβόρο δίκτυο, απαρχαιωμένο ηλεκτρομηχαλογικά, όπου οι αγωγοί όσο καλοσυντηρημένοι κι αν είναι δεν γίνεται να μην έχουν απώλειες. Και καλά αυτές που βλέπουμε, αυτές που είναι υπόγεια δεν μπορείς να τις ελέγξεις, κατά συνέπεια θα έχεις απώλειες».
Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο εκεί. «Πολλοί αγρότες χρωστάνε στους ΓΟΕΒ για τη χρήση του νερού και με τη σειρά του ο ΓΟΕΒ έχει τεράστια χρέη στη ΔΕΗ. Δεν γίνεται στην εποχή μας να μην υπάρχουν υδρόμετρα ώστε να μετράνε πόσο νερό κατανάλωσε ο καθένας και να πληρώνει ανάλογα. Η χρέωση γίνεται ακόμα με το στρέμμα και όχι με την πραγματική κατανάλωση», καταλήγει.
Η απειλή
Τα στοιχεία των επιστημονικών φορέων καταγράφουν ότι η νότια Ευρώπη είναι αντιμέτωπη για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά με έντονα φαινόμενα ξηρασίας, ενώ αντιμετωπίζει σταθερό πρόβλημα ήδη από το 2018. Είναι μια απειλή που δεν φαίνεται να της δίνουμε ιδιαίτερη σημασία. Κι όμως θα έπρεπε.
Από τον Φεβρουάριο έως τον Ιούνιο είναι η περίοδος που ο καρπός του ελαιόδεντρου βρίσκεται στη διαδικασία μετάβασης από την ανθοφορία στην καρποδεσία. Η σωστή ύδρευση στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είναι κομβική για την παραγωγή. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ελιές που παράγουν το λάδι δεν έχουν ιδιαίτερο πρόβλημα να αντιμετωπίσουν τους καύσωνες του καλοκαιριού, αν έχουν ποτιστεί επαρκώς κατά την περίοδο της Άνοιξης.
Αυτό φέτος, ειδικά στην Κρήτη, δεν έχει συμβεί. Τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα για τα δέντρα που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή επιτραπέζιας ελιάς, καθώς οι ανάγκες τους σε ύδρευση είναι μεγαλύτερες. Ιδανικά η ελιά χρειάζεται αρκετό νερό την περίοδο της Άνοιξης ώστε να «κρατήσει» υγρασία για τους ζεστούς μήνες του καλοκαιριού, και καλές βροχοπτώσεις από τον Σεπτέμβριο ώστε να αναπληρώσει τις απώλειες και να αποδώσει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα την περίοδο της συγκομιδής.
«Αν δεν βρέξει, ας τις ποτίσουν οι παραγωγοί», θα μπορούσε να πει κάποιος. Σωστό, αλλά για να ποτίσεις κάτι με δικά σου μέσα χρειάζεται, πρώτα απ΄όλα να έχεις νερό. Κι εκεί υπάρχει πρόβλημα. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ξηρασίας που δημοσιεύτηκε τον Ιανουάριο του 2024 οι προβλέψεις για την ροή νερού στη νότια Ευρώπη μόνο αισιόδοξες δεν ήταν.
