Στόχος των προωθούμενων ρυθμίσεων στην εφαρμογή της νέας ΚΑΠ «να καταστεί η ευρωπαϊκή γεωργία εκ νέου κερδοφόρα»
Νέες «αρχές» για τη χορήγηση των άμεσων ενισχύσεων στους αγρότες, αναδιανομή των ενισχύσεων, που θα εξασφαλίζει τη «δίκαιη κατανομή» των πόρων για τη στήριξη του πρωτογενούς τομέα, καθώς και απλούστευση των διαδικασιών για την άσκηση της αγροτικής δραστηριότητας, βάζει στο «τραπέζι» των συζητήσεων για τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ), που έρχεται μετά το 2027, γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών (ΕτΠ).
Ταυτόχρονα εντοπίζει τα «κακώς κείμενα» της ισχύουσας ΚΑΠ 2023-27, χαρακτηρίζοντας διατάξεις ως ανεπαρκείς, όπως αυτές που αφορούν «τη φιλική προς το κλίμα διαχείριση της γης», συνιστώντας επίσης να λαμβάνεται υπόψη στη νέα ΚΑΠ ο κλάδος εκείνος του πρωτογενούς τομέα, που αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Σημείο «αιχμής» αποτελεί η προσαρμογή των παρεμβάσεων της νέας ΚΑΠ ανάλογα με τις ανάγκες και την ποικιλομορφία των αγροτικών και κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων της ΕΕ.
Αλλαγές στη νέα ΚΑΠ, υπό την πίεση των αγροτικών κινητοποιήσεων στην Ευρώπη, έχουν ήδη προταθεί στην έκθεση του Στρατηγικού Διαλόγου για το μέλλον της γεωργίας της ΕΕ, που παρουσιάστηκε στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην οποία περιλαμβάνονται σειρά συστάσεις για αλλαγές στον αγροτικό τομέα. Σε αυτήν, προτείνεται ανάμεσα σε άλλα αντί να δίνεται απευθείας στήριξη στους αγρότες με βάση τη γη που διαθέτουν, να χορηγούνται οι επιδοτήσεις «σε ενεργούς αγρότες που τις χρειάζονται περισσότερο», με τις σχετικές αποφάσεις να βασίζονται στην «οικονομική βιωσιμότητα» των αγροτών αυτών.
«Δεν υπάρχει άλλος χρόνος για χάσιμο όσον αφορά την εφαρμογή νέων ρυθμίσεων προκειμένου να καταστεί η ευρωπαϊκή γεωργία εκ νέου κερδοφόρα», τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή των Περιφερειών
Αυτό περιλαμβάνει επανεξέταση των κανόνων για τον καθορισμό ανώτατου ορίου για τις ενισχύσεις προς αποφυγή της περαιτέρω αποδυνάμωσης της ανταγωνιστικότητας των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων.
«Κρούει» μάλιστα το καμπανάκι, η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις που απορρέουν από την Πράσινη Συμφωνία να πραγματοποιηθεί εγκαίρως. Στο πλαίσιο αυτό, συνιστά να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή πρόσθετων διοικητικών διατυπώσεων.
«Δίκαιο εγγυημένο εισόδημα» στη νέα ΚΑΠ
Στο ίδιο μήκος κύματος, η ΕτΠ, καλεί την Κομισιόν να σχεδιάσει ένα μέσο «δίκαιου εγγυημένου εισοδήματος» για τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις που δεν αποκομίζουν εισόδημα ικανοποιητικού επιπέδου από τις γεωργικές τους δραστηριότητες. Το μέσο αυτό, όπως προτείνεται, θα πρέπει να συμπληρώνει το αγροτικό εισόδημα, καθιστώντας το συγκρίσιμο με άλλους τομείς.
Να προβλεφθούν υποχρεωτικές και αυξημένες αναδιανεμητικές ενισχύσεις (ενισχύσεις για μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις)
Ταυτόχρονα, το μέσο αυτό, θα μπορεί δε να χρησιμοποιείται σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση γεωργικών εκτάσεων πολλαπλών χρήσεων, όπως οι γεωργικές εκτάσεις υψηλής φυσικής αξίας, σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις που εφαρμόζουν παραδοσιακές μεθόδους παραγωγής και σε γεωργικές εκμεταλλεύσεις που είναι απαραίτητες για την πρόληψη της εγκατάλειψης των γεωργικών δραστηριοτήτων και της συρρίκνωσης του πληθυσμού των αγροτικών περιοχών, καθώς και για τη διατήρηση οικοσυστημάτων υψηλής φυσικής αξίας, όπως αυτά που είναι αφιερωμένα στην εκτατική ή ορεινή κτηνοτροφία ή στην εκτροφή αυτόχθονων φυλών ζώων.
Αναδιανομή των ενισχύσεων στη νέα ΚΑΠ
Μάλιστα, προκειμένου να καταστεί δυνατή η αναδιανομή των ενισχύσεων ανά τους διάφορους τύπους και μεγέθη γεωργικών εκμεταλλεύσεων, σύμφωνα με τις ανάγκες κάθε τόπου, προτείνεται να συνεκτιμηθούν οι υπό τις οποίες ασκούνται οι γεωργικές δραστηριότητες.
Ειδικότερα, θα πρέπει να προβλεφθούν υποχρεωτικές και αυξημένες αναδιανεμητικές ενισχύσεις (ενισχύσεις για μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις), με παράλληλο καθορισμό ανώτατου ορίου για τις επιδοτήσεις της ΚΑΠ, με μέλημα την αύξηση των εσόδων όλων των γεωργών.
Επιπλέον, καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αυξήσει τη χρήση των χρηματοδοτικών μέσων ώστε να μπορούν οι γεωργοί να έχουν πρόσβαση σε πιστώσεις.
Εξισορρόπηση πρώτου και δεύτερου πυλώνα
Συστήνει να διατηρηθούν οι δυνατότητες που προσφέρει η ΚΑΠ στα κράτη μέλη προκειμένου να εξισορροπούν τις ενισχύσεις και τις παρεμβάσεις του πρώτου πυλώνα με αυτές του δεύτερου.
Στο πλαίσιο αυτό, συνιστά τη μετατόπιση των άμεσων ενισχύσεων από μια προσέγγιση βασισμένη στη γεωργική έκταση σε ένα σύστημα που θα συνδυάζει πολλαπλούς παράγοντες: την ένταση εργασίας, το μέγεθος της γεωργικής εκμετάλλευσης, την κατηγορία του ιδιοκτήτη (στήριξη ιδίως των νέων γεωργών), τη γεωργική προστιθέμενη αξία, τις περιοχές στις οποίες εφαρμόζονται μέτρα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, τις περιοχές στις οποίες ασκείται βιώσιμη γεωργία και τον βαθμό χρήσης και προστασίας των περιβαλλοντικών πόρων (αντίκτυπος των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον).
Η μετατόπιση αυτή πρέπει να είναι σταδιακή προκειμένου να μπορέσουν οι γεωργοί να προσαρμοστούν στους νέους κανόνες.
Απλούστευση της νέας ΚΑΠ
Τα αιτήματα περί απλούστευσης των διαδικασιών για την άσκηση των αγροτικών δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πλαίσιο της ΚΑΠ 2027+, υποστηρίζει η ΕτΠ. Η μείωση του διοικητικού φόρτου για τους γεωργούς και η θέσπιση πιο συνεπών και εύκολα εφαρμόσιμων κανόνων για τον ηλεκτρονικό έλεγχο της εκπλήρωσης αυτών των διατυπώσεων θα καταστήσει τις δραστηριότητές τους πιο αποτελεσματικές, μειώνοντας τις περιττές διαδικασίες, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να επικεντρωθούν στην παραγωγή, στην καινοτομία και στις επενδύσεις, και βελτιώνοντας την ανθεκτικότητα και τη βιωσιμότητα του γεωργικού τομέα.
Μάλιστα, ζητεί να απλουστευθούν οι απαιτήσεις της ΕΕ για τα εθνικά στρατηγικά σχέδια για την επόμενη περίοδο χρηματοδότησης και να εγκρίνονται ταχύτερα οι εκτελεστικοί κανονισμοί της ΕΕ, καθώς, ορισμένες φορές, εγκρίθηκαν πολύ αργά κατά την τρέχουσα περίοδο χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα να καταστεί δυσχερέστερη η εφαρμογή τους. Παρόμοιες απλουστεύσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται σε όλους τους τομείς της ΚΓΠ, συμπεριλαμβανομένης της αγροτικής ανάπτυξης.
Υποστηρίζεται η απλούστευση των διαδικασιών για την άσκηση των αγροτικών δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πλαίσιο της ΚΑΠ 2027+
Έκτακτο σχέδιο για ανανέωση των γενεών
Στη γνωμοδότηση της ΕτΠ, υπάρχει επίσης εισήγηση για διάθεση στο πλαίσιο της νέας ΚΑΠ πρόσθετων κονδυλίων και εφαρμογή ειδικών πολιτικών ανά περιοχή, όπου το μέλλον της γεωργίας είναι αμφίβολο, λόγω της πληθυσμιακής συρρίκνωσης, της γήρανσης του πληθυσμού ή του συνδυασμού των δύο.
Για να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της γήρανσης του αγροτικού πληθυσμού, προτείνεται η στήριξη των νέων αγροτών, για παράδειγμα, όσον αφορά την εξαγορά επιχειρήσεων και τη μετάδοση της γνώσης. Οι νέοι αγρότες είναι άλλωστε εκείνοι που διατηρούν ζωντανό τον πολιτισμό, συμβάλλουν στην κοινωνικοοικονομική συνοχή των αγροτικών περιοχών και είναι ανοικτοί σε καινοτόμες λύσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, ζητεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προωθήσει και να διευκολύνει την ενεργοποίηση ενός έκτακτου σχεδίου ανανέωσης των γενεών, το οποίο θα ευνοεί την πρόσβαση των νέων σε εκτάσεις γης, τη διάδοση της καινοτομίας και των υπηρεσιών στις γεωργικές επιχειρήσεις, ώστε να καταστούν πιο αποτελεσματικές, ζωτικές και βιώσιμες. Η στήριξη θα πρέπει επίσης να παραταθεί πέραν των πρώτων πέντε ετών από το άνοιγμα της εκμετάλλευσης για νέους γεωργούς που εφαρμόζουν αγροοικολογικές μεθόδους, προκειμένου να υποστηριχθεί η ανάπτυξη και η ανταγωνιστικότητά της με σταθερό τρόπο και να ενθαρρυνθεί η διαδοχή των γενεών στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις με την ίδρυση δημόσιων τραπεζών γεωργικών εκμεταλλεύσεων.
