Το Endurance, το χαμένο σκάφος του εξερευνητή της Ανταρκτικής Sir Ernest Shackleton, βρέθηκε το Σαββατοκύριακο στο βυθό της θάλασσας Weddell.
Το πλοίο καταπλακώθηκε από τον θαλάσσιο πάγο και βυθίστηκε το 1915, αναγκάζοντας τον Shackleton και τους άνδρες του να κάνουν μια εκπληκτική διαφυγή με τα πόδια και με μικρές βάρκες. Το βίντεο δείχνει ότι το Endurance βρίσκεται σε αξιοσημείωτη κατάσταση.
Παρόλο που βρισκόταν σε βάθος 3 χιλιομέτρων για πάνω από έναν αιώνα, μοιάζει ακριβώς όπως ήταν την ημέρα του Νοεμβρίου που βυθίστηκε. Τα ξύλα του, αν και έχουν υποστεί ζημιές, είναι ακόμα πολύ καλά ενωμένα και το όνομα - Endurance - είναι ευδιάκριτο στην πρύμνη.
«Χωρίς καμία υπερβολή, αυτό είναι το ωραιότερο ξύλινο ναυάγιο που έχω δει ποτέ – μακράν», δήλωσε ο θαλάσσιος αρχαιολόγος Mensun Bound, ο οποίος συμμετέχει στην αποστολή ανακάλυψης και έχει πλέον εκπληρώσει μια ονειρική φιλοδοξία στην σχεδόν 50χρονη καριέρα του.
Το έργο για την ανεύρεση του χαμένου πλοίου οργανώθηκε από το Falklands Maritime Heritage Trust (FMHT), χρησιμοποιώντας ένα νοτιοαφρικανικό παγοθραυστικό, το Agulhas II, το οποίο είναι εξοπλισμένο με τηλεχειριζόμενα υποβρύχια.
Ο επικεφαλής της αποστολής, ο βετεράνος πολικός γεωγράφος Dr John Shears, ανέφερε πως τη στιγμή που οι κάμερες προσγειώθηκαν στο όνομα του πλοίου ως «έπεσε το σαγόνι του». «Η ανακάλυψη του ναυαγίου είναι ένα απίστευτο επίτευγμα», πρόσθεσε.
«Ολοκληρώσαμε με επιτυχία την πιο δύσκολη έρευνα ναυαγίου στον κόσμο, παλεύοντας με συνεχώς μεταβαλλόμενο θαλάσσιο πάγο, χιονοθύελλες και θερμοκρασίες που έπεφταν στους -18 βαθμούς Κελσίου. Πετύχαμε αυτό που πολλοί έλεγαν ότι ήταν αδύνατο».
Πού βρέθηκε το πλοίο;
Το Endurance εντοπίστηκε στη Θάλασσα Weddell σε βάθος 3.008 μέτρων. Για πάνω από δύο εβδομάδες, τα υποβρύχια είχαν χτενίσει μια προκαθορισμένη περιοχή έρευνας, ερευνώντας διάφορους ενδιαφέροντες στόχους, πριν τελικά αποκαλύψουν το σημείο του ναυαγίου το Σάββατο - την 100ή επέτειο από την κηδεία του Shackleton. Οι ημέρες μετά την ανακάλυψη αφιερώθηκαν στη λεπτομερή φωτογραφική καταγραφή των ξύλων και του περιβάλλοντος πεδίου συντριμμιών.
Το ίδιο το ναυάγιο είναι καθορισμένο μνημείο σύμφωνα με τη διεθνή συνθήκη της Ανταρκτικής και δεν πρέπει να διαταραχθεί με κανέναν τρόπο. Ως εκ τούτου, κανένα φυσικό αντικείμενο δεν έχει ανασυρθεί στην επιφάνεια.
Τι θα μπορούσαν να δουν τα υποβρύχια;
Το πλοίο μοιάζει σχεδόν το ίδιο όπως όταν φωτογραφήθηκε για τελευταία φορά από τον κινηματογραφιστή του Shackleton, Φρανκ Χέρλεϊ, το 1915. Τα κατάρτια έχουν πέσει, τα ξάρτια είναι μπερδεμένα, αλλά το κύτος είναι σε γενικές γραμμές συνεκτικό. Κάποιες ζημιές είναι εμφανείς στην πλώρη, πιθανότατα εκεί όπου το πλοίο που κατέβαινε χτύπησε στο βυθό της θάλασσας. Οι άγκυρες είναι παρούσες. Τα υποβρύχια εντόπισαν ακόμη και μερικές μπότες και πιατικά.
«Μπορείτε να δείτε ένα φινιστρίνι που είναι η καμπίνα του Shackleton. Εκείνη τη στιγμή, αισθάνεσαι πραγματικά την ανάσα του μεγάλου άνδρα στο σβέρκο σου», δήλωσε ο Mensun Bound.
Τι ζωή είχε προσκολληθεί στο πλοίο;
Είναι ενδιαφέρον ότι το ναυάγιο έχει αποικιστεί από άφθονη ζωή - αλλά όχι από το είδος που θα το κατανάλωνε.
«Φαίνεται ότι υπάρχει μικρή φθορά του ξύλου, συμπεραίνοντας ότι τα ξυλοφάγα ζώα που βρίσκονται σε άλλες περιοχές του ωκεανού μας δεν βρίσκονται, ίσως χωρίς έκπληξη, στην περιοχή της Ανταρκτικής που δεν έχει δάση», σχολίασε στο BBC η πολική βιολόγος βαθιάς θάλασσας δρ Μισέλ Τέιλορ από το Πανεπιστήμιο του Έσσεξ.
«Το Endurance, που μοιάζει με πλοίο-φάντασμα, είναι πασπαλισμένο με μια εντυπωσιακή ποικιλομορφία της θαλάσσιας ζωής σε μεγάλα βάθη της θάλασσας - σκώληκες, ανεμώνες, σφουγγάρια διαφόρων μορφών, μπριτλστάρια και κρινοειδή (συγγενείς με τους αχινούς και τα θαλάσσια αστέρια)».
Γιατί αυτό το πλοίο ήταν τόσο πολύτιμο;
Για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι η ιστορία της αυτοκρατορικής υπερανταρκτικής εκστρατείας του Shackleton. Ξεκίνησε για να κάνει τον πρώτο χερσαίο διάπλου της Ανταρκτικής, αλλά αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την αποστολή όταν το πλοίο Endurance, παγιδεύτηκε και στη συνέχεια τρύπησε από τον θαλάσσιο πάγο. Από τότε όλα ήταν θέμα επιβίωσης. Ο Shackleton κατάφερε με κάποιο τρόπο να μεταφέρει τους άνδρες του σε ασφαλές μέρος, μια διαφυγή που είδε τον ίδιο τον αγγλοϊρλανδό εξερευνητή να διασχίζει με μια μικρή σωσίβια λέμβο τις άγριες θάλασσες για να ζητήσει βοήθεια.
Ο άλλος λόγος ήταν η ίδια η πρόκληση της εύρεσης του πλοίου. Η Θάλασσα Weddell είναι σχεδόν μόνιμα καλυμμένη από παχύ θαλάσσιο πάγο, τον ίδιο θαλάσσιο πάγο που έσπασε το κύτος του Endurance. Είναι αρκετά δύσκολο να πλησιάσει κανείς την υποτιθέμενη θέση βύθισης, πόσο μάλλον να μπορέσει να διεξάγει έρευνα. Αλλά εδώ έγκειται και ένα μέρος της επιτυχίας του προγράμματος FMHT. Τον τελευταίο μήνα παρατηρήθηκε η χαμηλότερη έκταση του θαλάσσιου πάγου στην Ανταρκτική που έχει καταγραφεί ποτέ κατά τη διάρκεια της δορυφορικής εποχής, η οποία εκτείνεται από τη δεκαετία του 1970. Οι συνθήκες ήταν απροσδόκητα ευνοϊκές.
Το Agulhas ολοκλήρωσε την έρευνα του ναυαγίου και αναχώρησε από την περιοχή αναζήτησης την Τρίτη. Το παγοθραυστικό κατευθύνεται προς το λιμάνι καταγωγής του, το Κέιπ Τάουν. Πρόθεση όμως είναι να προσεγγίσει το βρετανικό υπερπόντιο έδαφος της Νότιας Γεωργίας, όπου είναι θαμμένος ο Σάκλετον.
