Η υπόθεση του Σαϊντού Καμαρά, του αριστούχου μαθητή του 1ου λυκείου Αγίου Δημητρίου και μέχρι πρόσφατα αιτούντα άσυλο από τη Γουινέα, είχε αίσιο τέλος.
Την Παρασκευή 29 Απριλίου, η Ανεξάρτητη Αρχή Προσφυγώνέκανε δεκτό το αίτημά του, αναθεωρώντας την πρωτοβάθμια απόφαση που εκδόθηκε από το Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου Αλίμου και ως εκ τούτου, ο ενήλικας πλέον, πρόσφυγας, θα μπορεί να διεκδικήσει τα όνειρά του στην Ελλάδα, μακριά από την απειλή της απέλασης.
Της τελικής απόφασης για τον Σαϊντού ωστόσο προηγήθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις, κοινωνική καταγραυγή, η έντονη αντίδραση του σχολείου, καθώς και το ομόφωνο ψήφισμα στήριξης από το δημοτικό συμβούλιο της περιοχής. Παράλληλα, το κύμα στήριξης που εκφράστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με χιλιάδες χρήστες να τάσσονται υπέρ του με το hashtag: #με_τον_Σαϊντού, #ΟχιΣτηνΑπελασηΤουΣαιντού είχε τεράστια δυναμική. Στη θέση όμως του νεαρού πρόσφυγα, βρίσκονται εκατοντάδες άλλοι άνθρωποι, που κινδυνεύουν με απέλαση, λίγο πριν ενηλικιωθούν, παρά την οδύσσεια που έχουν βιώσει για να φτάσουν ασφαλείς σε μια χώρα.
Για όλα αυτά τα παιδιά, ο Σαϊντού, ο οποίος μίλησε στο ethnos.gr, όπως και η δομή IRC Hellas, (International Rescue Commitee Hellas), η οποία φιλοξένησε τον μαθητή μέχρι και τις 15 Φεβρουαρίου του 2022 στα εποπτευόμενα διαμερίσματα για ασυνόδευτα παιδιά που διατηρεί, προσφέροντας εναλλακτική μορφή φροντίδας που προάγει την εξατομικευμένη υποστήριξη, στέλνουν ηχηρό μήνυμα και συνεχίζουν να μάχονται, ζητώντας τη διεθνή προστασία όσων το χρειάζονται.
«Η απόφαση είναι δικαίωση για να ονειρεύομαι»
Υπενθυμίζεται ότι ο 19χρονος ήρθε στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Κάλυμνο ως ασυνόδευτο παιδί τον Νοέμβρη του 2019 σε ηλικία 16 ετών, αφού πέρασε από τη Σενεγάλη και την Τουρκία ξεπερνώντας τρομερά εμπόδια και δυσκολίες κατά τη διάρκεια της διαδρομής. Στην Ελλάδα έχει καταφέρει να ενταχθεί πλήρως, καθώς από την πρώτη στιγμή ξεκίνησε να παρακολουθεί μαθήματα στο σχολείο του για να μπορέσει να εξοικειωθεί με τη γλώσσα αλλά και τους ανθρώπους. Η σχολική κοινότητα - από τον Διευθυντή κ. Νίκο Κακλαμάνο, τους καθηγητές/τριες, τους συμμαθητές/τριες και το σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων - στάθηκε από την πρώτη στιγμή αλληλέγγυα δίπλα του.
Ο ίδιος, σε συζήτηση που είχαμε μαζί του, εκφράζει την ευγνωμοσύνή του στον κόσμο, που έφερε, όπως λέει, το χαμόγελο στα χείλη του μετά από τις τόσες αντιξοότητες που έχει συναντήσει στη ζωή του. «Η κατάληξη της υπόθεσης μου ήταν πραγματικά η δικαίωση που χρειαζόμoυν για να μπορώ να ονειρεύομαι μια καλύτερη ζωή», σημειώνει χαρακτηριστικά, ενώ εξηγεί πως θέλει να ασχοληθεί με τη διοίκηση επιχειρήσεων και τα τουριστικά επαγγέλματα, αφού αφενός τον ενδιαφέρουν πολύ και αφετέρου νιώθει πως θα τον βοηθήσει το γεγονός πως μιλά αρκετές ξένες γλώσσες.
«Υπάρχουν πολλοί Σαϊντού και το μόνο που έχω να τους πω είναι να μην τα παρατήσουν ποτέ, να μην πάψουν να ονειρεύονται και να μην αφήσουν κανέναν να τους σταματήσει να το κάνουν ή να πετύχουν τους στόχους τους. Ο καθένας έχει το δικαίωμα να κάνει σχέδια και να έχει την ελευθερία του. Εύχομαι σε όλα τα παιδιά που βρίσκονται στη θέση μου τα καλύτερα», σημειώνει στο ethnos.gr.
Περιγράφοντας όσα βίωσε από τη στιγμή που αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του, μιλά για τις δυσκολίες που συνοδεύουν το να μένεις μόνος σου στα 16 και να καλείσαι να αντιμετωπίσεις καταστάσεις που ακόμα και για έναν ενήλικα φαντάζουν δυσβάστακτες. «Όλα αυτά που έζησα με έχουν κάνει πιο δυνατό σήμερα. Έπρεπε να περάσω πολλά σύνορα μόνο και μόνο για να νιώσω ασφάλεια επιτέλους. Πλέον αντιμετωπίζω το μέλλον μου ως ενήλικας και πρέπει να φροντίσω τον εαυτό μου», λέει.
«Στο σχολείο έμαθα τι σημαίνει πραγματική αγάπη»
Η ένταξη του Σαϊντού στην Ελλάδα, δεν θα μπορούσε όμως να μην είναι συνυφασμένη και με το σχολικό περιβάλλον. Κι αυτό γιατί ο ίδιος, με κάθε ευκαιρία, αναφέρεται στον καθοριστικό ρόλο που έχουν διαδραματίσει στη ζωή του, οι άνθρωποι που προέρχονται από αυτό. «Το σχολείο είναι δύναμη», θα μας πει κατά τη συνέντευξη. «Η εκπαίδευση είναι πραγματικά σημαντική για την προσωπική ανάπτυξη και ο χώρος είναι μια μεγάλη κοινότητα. Πιστεύω πως η περίπτωσή μου ήταν ένα μάθημα για όλα τα παιδιά. Έμαθα τι σημαίνει αληθινή αγάπη και αλληλεγγύη και το περιβάλλον εκεί εξέτασε ακόμα πιο προσεκτικά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ένα παιδί πρόσφυγας. Όλα ξεκίνησαν για εμένα από εκεί, από τους φίλους και συμμαθητές μου, τους γονείς (Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων). Το κύμα υποστήριξης στο πρόσωπό μου αυξήθηκε από τον δήμο Αγίου Δημητρίου και τη Δήμαρχο. Φυσικά θέλω να ευχαριστήσω πολύ τον διευθυντή μου, κ. Κακλαμάνο, για την αγάπη και την υποστήριξη που μου έδωσε», τονίζει. «Σε μια βάρκα υπάρχει μόνο ένας κυβερνήτης και ο διευθυντής μου ήταν αυτός», σχολιάζει, αναδεικνύοντας τη ζωτικής σημασία βοήθεια που έλαβε από το συγκεκριμένο πρόσωπο.
Μια γροθιά για όλα τα ασυνόδευτα παιδιά
Η ενεργοποίηση και η ενσυναίσθηση για τον Σαϊντού ήταν αναμφισβήτητα μια καταπραϋντική εξέλιξη μέσα στα τόσα δεινά, όπως επίσης και το γεγονός ότι εισακούστηκε από τις υπηρεσίες, ωστόσο με αφορμή την υπόθεση, η ίδια μέριμνα πρέπει να υπάρξει για τα πολλά άλλα παιδιά που βρίσκονται στην ίδια θέση. Δεν πρόκειται για κάποια χάρη, αλλά γι’ αυτό που αρμόζει σε ανθρώπους που βρέθηκαν στο μάτι του κυκλώνα, απλά επειδή έτυχε να γεννηθούν σε κόσμους αφιλόξενους.
Η Νικολάια Τριανταφύλλου, δικηγόρος της IRC Hellas, που μεταξύ άλλων είχε αναλάβει την υπόθεση του Σαϊντού, επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Η χορήγηση προσφυγικού καθεστώτος στο Σαϊντού, αποτελεί την αρχή για να ανοίξει ένας δρόμος και για τα υπόλοιπα παιδιά. Η υποστήριξη και η αλληλεγγύη που λαμβάνει τόσο από τη σχολική κοινότητα του 1ου ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, καθώς και από όλη την ελληνική κοινωνία μαρτυρά πως είναι η κατάλληλη στιγμή για αλλαγές στο πλαίσιο ασύλου και μεταναστευτικής πολιτικής, οι οποίες πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψιν και να γίνουν άμεσα, καθώς πολλά παιδιά βρίσκονται στην ίδια θέση με τον Σαϊντού.
Η κατάργηση της παραπομπής από τις Επιτροπές Προσφυγών για άδεια παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους το 2020, έχει αφήσει ένα τεράστιο κενό και έκθετους πολλούς αιτούντες/σες διεθνή προστασία που έχουν καταφέρει να αποκτήσουν ισχυρούς δεσμούς με τη χώρα, έχουν ενταχθεί πλήρως στην ελληνική κοινωνία και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Ειδικότερα σε σχέση με τα ασυνόδευτα παιδιά που έχουν καταφέρει να ενταχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας, να μάθουν την ελληνική γλώσσα και να χτίσουν τα θεμέλια για το μέλλον τους, σε περίπτωση που η διοίκηση κρίνει ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση διεθνούς προστασίας, τότε δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική για τη διαμονή τους στη χώρα. Η ύπαρξη θεσμοθετημένης συμπληρωματικής προστασίας επιτάσσεται με βάση υποχρεώσεις διεθνών Συμβάσεων, που αφορούν κυρίως την τήρηση της αρχής μη επαναπροώθησης και το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού».
«Είναι καταπραϋντικό να συνειδητοποιείς ότι ένα παιδί που κινδύνευε να μείνει χωρίς χαρτιά, εκτεθειμένο και απροστάτευτο, βρήκε τη δεύτερη πατρίδα του και πλέον μπορεί να νιώθει ασφάλεια και να σχεδιάζει το μέλλον του χωρίς άγχος. Οι κοινωνικοί λειτουργοί πρέπει να παλεύουμε για όλα τα παιδιά που αναζητούν άσυλο και κυρίως για το δικαίωμά τους σε ένα καλύτερο μέλλον, μακριά από τον φόβο», υπογραμμίζει από την πλευρά της η Δήμητρα Γεωργογιάννη, κοινωνική λειτουργός της δομής.
Τέλος, η Δήμητρα Καλογεροπούλου, διευθύντρια της IRC Hellas αναφέρει σχετικά με την έκβαση της υπόθεσης: «Χαιρόμαστε πολύ που η ιστορία του Σαϊντού είχε θετική κατάληξη και ο ίδιος πλέον νιώθει ασφαλής στην Ελλάδα, έπειτα από τρία χρόνια αβεβαιότητας. Είναι η στιγμή να εκκινήσει η συζήτηση για παρόμοιες υποθέσεις παιδιών που ενηλικιώνονται και αναγκάζονται να εκτεθούν σε επικίνδυνες συνθήκες εγκαταλείποντας τη χώρα».
Πιέζουν οι υποθέσεις που εκκρεμούν
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης, που είχαν διατεθεί στο ethnos.gr, ο εκτιμώμενος αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών που βρίσκονται στη χώρα μας, ανέρχεται σε 2.079, εκ των οποίων το 90% είναι αγόρια, ενώ το 7% του συνόλου είναι κάτω των 14 ετών. Σε δομές φιλοξενίας διαμένουν 1.626 ανήλικα, 283 σε διαμερίσματα υποστηριζόμενης διαβίωσης, 78 σε δομές επείγουσας φιλοξενίας, 73 σε κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και 19 σε ανοιχτά κέντρα φιλοξενίας. Τα δεδομένα αναφέρονται στο διάστημα μέχρι την 1η Μαρτίου. Στην Ευρώπη, τους δύο πρώτους μήνες του 2022 έκαναν αίτηση για πρώτη φορά 3.165 ασυνόδευτα παιδιά, εκ των οποίων 185 στην Ελλάδα - σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της Eurostat.
Ο Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης για ασυνόδευτους ανήλικους σε επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης έθεσε σε λειτουργία την τηλεφωνική γραμμή τον Απρίλιο 2021 και ξεκίνησε να στεγάζει όσους το έχουν ανάγκη από τον Ιούνιο του ίδιου έτους. Έως και τον Φεβρουάριο 2022, έλαβε 2.552 κλήσεις, οι οποίες αφορούν σε 1.957 διαφορετικές περιπτώσεις ασυνόδευτων ανηλίκων, εκ των οποίων οι 1.901 αφορούν αίτημα στέγασης, οι 44 νομικής βοήθειας, και οι 12 άλλα θέματα.
Σε ό,τι αφορά τον αριθμό και τη δυναμικότητα δομών φιλοξενίας των ασυνόδευτων και των διαμερισμάτων υποστηριζόμενης αυτόνομης διαβίωσης, για το ίδιο διάστημα, παρατηρείται πως οι περισσότερες από αυτές βρίσκονται στην Αττική, το Βόρειο Αιγαίο και την κεντρική Μακεδονία. Αντιστοίχως, στις 42 δομές φιλοξενίας της Αττικής υπάρχουν 1.118 θέσεις για ανήλικους πρόσφυγες, στο Βόρειο Αιγαίο 8 δομές φιλοξενίας και 183 θέσεις, ενώ στην κεντρική Μακεδονία 6 δομές φιλοξενίας και 178 θέσεις συνολικά.
