Την επικίνδυνη ουσία TFA, που ανήκει στα «παντοτινά χημικά» ανακάλυψε στο πόσιμο νερό σε 11 χώρες η περιβαλλοντική οργάνωση PAN Europe
Δεν φτάνει που έχουμε λειψυδρία, αλλά ακόμα και το νερό που πίνουμε δεν είναι πάντα ασφαλές. Η ΜΚΟ Pesticide Action Network Europe (Δράση Ενάντια στα Φυτοφάρμακα) διαπίστωσε ότι ένα από τα αποκαλούμενα «παντοτινά χημικά», που υπάρχει στο 94% των επιφανειακών υδάτων και στο 63% των δειγμάτων εμφιαλωμένου νερού υπερβαίνει – σε κάποιες περιπτώσεις – τα όρια που που καθορίζονται στην αναθεωρημένη οδηγία της ΕΕ για το πόσιμο νερό. Πρόκειται για τo ΤFA (τριφθοροξικό οξύ), ένα εξαιρετικά ανθεκτικό υλικό, που βρίσκεται στις χημικές ουσίες PFAs ή αλλιώς «υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ενώσεις». Τα PFAs κατηγορηθεί ότι συνδέονται με μια σειρά ασθενειών. Καρκίνος, διατάραξη των ορμονικών επιπέδων, υπέρταση αναπτυξιακές διαταραχές σε παιδιά και προβλήματα γονιμότητας είναι μερικές από πιθανές παρενέργειες αυτών των ουσιών, αν και μέχρι σήμερα δεν έχει αποδειχθεί αιτιακή σχέση.
Δεν υπάρχει νόμιμο όριο
Προς το παρόν δεν υπάρχει επίσημη νομοθεσία από την ΕΕ για το πόσο είναι το επιτρεπόμενο όριο TFA στο νερό. To 2026 όμως πρόκειται να τεθεί σε ισχύ η νέα οδηγία που αφορά τη συνολική συσσώρευση PFAs στο πόσιμο νερό, η οποία έχει οριστεί στα 500 νανογραμμάρια ανά λίτρο (ng/L).
Το TFA εντοπίστηκε σε 34 από 36 ευρωπαϊκά δείγματα νερού βρύσης από 11 χώρες της ΕΕ και σε 12 από 19 εμφιαλωμένα νερά
Η νέα έκθεση της PAN Europe, δημοσιεύθηκε στις 10 Ιουλίου, και βασίζεται σε επιτόπιες έρευνες που διεξήγαγε η οργάνωση σε 11 χώρες: Βέλγιο, Βουλγαρία, Κροατία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ισπανία, και Σουηδία.
Οι οργανώσεις συνέλεξαν δείγματα πόσιμου νερού στις αντίστοιχες χώρες τους μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου 2024 και τα δείγματα αναλύθηκαν από το Κέντρο Τεχνολογίας Νερού στην Καρλσρούη της Γερμανίας.
ΤFA στο 94% του νερού της βρύσης
Το TFA εντοπίστηκε σε 34 από 36 ευρωπαϊκά δείγματα νερού βρύσης από 11 χώρες της ΕΕ και σε 12 από 19 εμφιαλωμένα νερά. Οι τιμές που βρέθηκαν κυμαίνονταν από 20 ng/L (κάτω από το όριο ανίχνευσης) έως 4.100 ng/L. Ο μέσος όρος στο πόσιμο νερό ήταν 740 ng/L, ενώ στα ποτάμια και στις λίμνες 1.220 ng/L.
Η έκθεση ζήτησε την άμεση απαγόρευση των φυτοφαρμάκων με PFAS και των φθοριούχων αερίων – των δύο κύριων πηγών TFA. Επίσης ζήτησε την ταχεία εφαρμογή από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) του γενικού περιορισμού των PFAS βάσει του κανονισμού REACH (αταχώριση, αξιολόγηση, αδειοδότηση και περιορισμός των χημικών προϊόντων) της ΕΕ. Τέλος, ζήτησε τη θέσπιση ορίου παρουσίας της TFA στο πόσιμο νερό, και τον καθορισμό ποιοτικών προτύπων για την TFA για τα ύδατα που ρυθμίζονται βάσει της οδηγίας-πλαίσιο για τα ύδατα της
Επιπλέον, η έκθεση προέτρεπε ότι όπου είναι απαραίτητο να καθαριστεί το νερό λόγω χημικής μόλυνσης, θα πρέπει να εφαρμόζεται η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Μη ανατρέψιμες επιπτώσεις
«Αυτή η έκθεση της PAN είναι μια ακόμη ένδειξη ότι όλο και περισσότεροι από εμάς πίνουμε καθημερινά αυξανόμενες ποσότητες TFA μέσω του πόσιμου νερού, ανεξάρτητα από το από πού προέρχεται το πόσιμο νερό μας», δήλωσε ο Hans Peter Arp, περιβαλλοντικός χημικός στο Νορβηγικό Γεωτεχνικό Ινστιτούτο. «Η TFA που «εκλύεται» στο περιβάλλον σήμερα, θα παραμείνει για αμέτρητες γενιές και θα εξαπλωθεί στα πιο παρθένα οικοσυστήματα γλυκού νερού και στα δίκτυα πόσιμου νερού. Οι επιπτώσεις του είναι μη αναστρέψιμες, καθώς το TFA είναι πολύ διαδεδομένο και το κόστος απομάκρυνσής του πολύ ανέφικτο», εόπε ο επιστήμονας.
Η έκθεση του Μαΐου επεσήμανε ότι η ποσότητα της TFA στο περιβάλλον γνώρισε μια σταθερή αύξηση «που περνούσε σε μεγάλο βαθμό απαρατήρητη από το κοινό για δεκαετίες, αλλά την είχαν προβλέψει εμπειρογνώμονες ήδη από τη δεκαετία του ’90ί» Για παράδειγμα, στη Γερμανία, τα επίπεδα TFA στο νερό της βροχής έχουν τετραπλασιαστεί μέσα σε δύο δεκαετίες, σύμφωνα με μελέτη του 2020.
Η έκθεση του Μαΐου ανέφερε επίσης ότι το TFA δεν μπορεί να απομακρυνθεί από το νερό με φίλτρα (όπως ο ενεργός άνθρακας) ή με οζονισμό- μπορεί να απομακρυνθεί μόνο με αντίστροφη όσμωση, μια ακριβή τεχνολογία που «απαιτεί περισσότερους πόρους, οδηγεί σε υψηλότερο ενεργειακό κόστος και εγείρει το άλυτο ζήτημα της διάθεσης των συμπυκνωμάτων που προκύπτουν»
Ώρα για επείγουσα δράση
«Η ώρα για δράση είναι τώρα», είπε ο Helmut Burtscher-Schaden, περιβαλλοντικός χημικός της οργάνωσης Φίλοι της Γης στην Αυστρία.
»Και δεν μπορούμε να περιμένουμε τις συνήθεις διαδικασίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση για την απαγόρευση αυτών των φυτοφαρμάκων, που θα χρειαστούν δέκα χρόνια, ίσως και 20 χρόνια. Επομένως, χρειαζόμαστε μια άμεση απαγόρευση των φυτοφαρμάκων με βάση την αρχή της προφύλαξης», δήλωσε.
