Η ανακάλυψη του γονιδίου σημαίνει ότι οι στοχευμένες λύσεις μπορούν να κατευθυνθούν στους ιούς της γρίπης των πτηνών νωρίτερα για να αποτραπεί η μετάδοση στον άνθρωπο, λένε οι επιστήμονες.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα γονίδιο που υπάρχει στον άνθρωπο εμποδίζει τους περισσότερους ιούς της γρίπης των πτηνών να μεταφερθούν από τα πτηνά στους ανθρώπους. Το γονίδιο είναι παρόν σε όλους τους ανθρώπους και μπορεί να βρεθεί στους πνεύμονες και την ανώτερη αναπνευστική οδό, όπου πολλαπλασιάζονται οι ιοί της γρίπης. Ήταν ήδη γνωστό στους επιστήμονες, αλλά οι αντιιικές ικανότητες του γονιδίου αποτελούν νέα ανακάλυψη.
Σύμφωνα με τον Guardian μια εξαετής ερευνητική μελέτη με επικεφαλής το Κέντρο Έρευνας Ιών του MRC-Πανεπιστημίου της Γλασκώβης διαπίστωσε ότι το γονίδιο BTN3A3 αποτελεί ισχυρό φραγμό έναντι των περισσότερων ιών της γρίπης των πτηνών.
Αν και σχετικά σπάνια, ορισμένα στελέχη του ιού της γρίπης των πτηνών έχουν κατά περιόδους μεταδοθεί στον άνθρωπο. Δύο από τα πιο πρόσφατα κρούσματα H5N1 αναφέρθηκαν σε εργαζόμενους σε πτηνοτροφικές μονάδες του Ηνωμένου Βασιλείου τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Ανθρώπινα κρούσματα της γρίπης των πτηνών Η5Ν1 εντοπίστηκαν για πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ το 1997. Σε παγκόσμιο επίπεδο από το 2003, έχουν αναφερθεί 873 ανθρώπινες λοιμώξεις από τον H5N1 στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Από αυτές, 458 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
Ορισμένοι ιοί «ξεφεύγουν» από τις παρεμποδιστικές επιδράσεις του BTN3A3
Η μελέτη διαπίστωσε ότι ορισμένοι ιοί της γρίπης των πτηνών και των χοίρων έχουν μια γενετική μετάλλαξη που τους επιτρέπει να ξεφεύγουν από τις παρεμποδιστικές επιδράσεις του γονιδίου BTN3A3 και να μολύνουν τους ανθρώπους. Παρακολουθώντας το ιστορικό των πανδημιών της ανθρώπινης γρίπης και συνδέοντας την ανθεκτικότητα στο γονίδιο με βασικούς τύπους ιών, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι όλες οι πανδημίες της ανθρώπινης γρίπης, συμπεριλαμβανομένης της ισπανικής γρίπης του 1918 και της πανδημίας της γρίπης των χοίρων του 2009, ήταν αποτέλεσμα στελεχών ανθεκτικών στο BTN3A3.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι η ανθεκτικότητα στο γονίδιο θα μπορούσε να βοηθήσει να καθοριστεί αν τα στελέχη γρίπης έχουν ή όχι τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε πανδημία στον άνθρωπο. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δοκιμές άγριων πτηνών, πουλερικών και άλλων ζώων ευαίσθητων στους ιούς της γρίπης, όπως οι χοίροι, για ιούς ανθεκτικούς στο BTN3A3.
«Οι αντιιικές λειτουργίες του γονιδίου [BTN3A3] εμφανίστηκαν πριν από 40 εκατομμύρια χρόνια στα πρωτεύοντα θηλαστικά», δήλωσε ο καθηγητής Massimo Palmarini, επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής του ερευνητικού κέντρου ιολογίας της Γλασκώβης. «Η κατανόηση των φραγμών που εμποδίζουν τη γρίπη των πτηνών στον άνθρωπο σημαίνει καλύτερα στοχευμένες λύσεις και καλύτερα μέτρα ελέγχου για την πρόληψη της διάχυσης.
Είπε ότι αν εντοπιστεί ένας γονιδιακά ανθεκτικός ιός, «μπορούμε να κατευθύνουμε τα προληπτικά μέτρα σε αυτούς τους ιούς, νωρίτερα, για να αποτρέψουμε τη διάχυση [στον άνθρωπο]».
Άμεσες και πρακτικές εφαρμογές
Η δρ Rute Maria Pinto, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε: «Είναι αρκετά εκπληκτικό, έτσι δεν είναι; Είμαστε όλοι αρκετά υπερήφανοι για το αποτέλεσμα. Το γονίδιο αυτό είχε εντοπιστεί και στο παρελθόν και του είχαν αποδοθεί άλλες λειτουργίες, αλλά διαπιστώσαμε ότι το γονίδιο είναι αντιιικό κατά της γρίπης των πτηνών. Κανείς δεν το είχε βρει αυτό στο παρελθόν».
Η ίδια δήλωσε ότι η ανακάλυψη αναμένεται να έχει άμεσες πρακτικές εφαρμογές. «Τώρα, όταν βρίσκουμε κρούσματα γρίπης των πτηνών, μπορούμε ουσιαστικά να πάρουμε δείγματα από άρρωστα πτηνά, κουφάρια ή περιττώματα και να διαπιστώσουμε αν ο ιός μπορεί να ξεπεράσει το γονίδιο BTN3A3, απλά κοιτάζοντας την αλληλουχία του και προσδιορίζοντας αν ο ιός αυτός είναι περισσότερο ή λιγότερο πιθανό να μεταπηδήσει στον άνθρωπο. Εάν ο ιός μπορεί πράγματι να ξεπεράσει το BTN3A3, τότε θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή αυστηρότερες μετρήσεις για την πρόληψη της διάχυσης».
Η Pinto πρόσθεσε: «Ως επιστήμονες αναμένεται από εμάς να βρίσκουμε λύσεις σε προβλήματα, να επιστρέφουμε στους φορολογούμενους που χρηματοδοτούν αυτή [την έρευνα] και το να βρίσκουμε κάτι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί άμεσα έχει πραγματικά αντίκτυπο».
Η μελέτη ήταν επίσης σε θέση να εντοπίσει αναδρομικά τις αυξήσεις των γονιδιακά ανθεκτικών ιών πριν από προηγούμενες διαρροές στον άνθρωπο.
Πριν από το ξέσπασμα του ιού της γρίπης των πτηνών H7N9, ο οποίος μόλυνε για πρώτη φορά ανθρώπους στην Κίνα το 2013, η μελέτη διαπίστωσε «αυξημένη συχνότητα του ανθεκτικού γονότυπου BTN3A3 [στα πτηνά] το 2011-2012». Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί σχεδόν 1.570 κρούσματα του ιού H7N9 και τουλάχιστον 616 θάνατοι.
«Υποθέτω ότι αυτές οι παρατηρήσεις παρέχουν ένα στιγμιότυπο για το ποια ήταν η συχνότητα του ανθεκτικού γονιδίου BTN3A3 σε διαφορετικές χρονικές περιόδους στα πτηνά», δήλωσε ο Palmarini. «Επειδή τα πτηνά δεν έχουν το γονίδιο BTN3A3, δεν υπάρχει εξελικτική πίεση για τη διατήρηση ή μη αυτών των χαρακτηριστικών».
Είπε ότι ορισμένες μεταλλάξεις «μπορεί να κάνουν τον ιό περισσότερο ή λιγότερο κατάλληλο στα πτηνά», αλλά αυτό δεν έχει ακόμη μελετηθεί.
Ομοίως, πριν από την πανδημία γρίπης των χοίρων H1N1 του 2009, η μελέτη διαπίστωσε ότι η ανθεκτικότητα των γονιδίων του H1N1 στους χοίρους εμφανίστηκε μεταξύ 2002 και 2006. Η πανδημία της γρίπης των χοίρων εκτιμάται ότι σκότωσε μεταξύ 150.000 και 575.400 ανθρώπους κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους που ο ιός κυκλοφόρησε στον άνθρωπο.
