Οι μεγάλες πυρκαγιές θα είναι όλο και πιο συχνές στο μέλλον πλήττοντας σημαντικά τους προϋπολογισμούς
Οι megafires αποτελούν τον νέο κίνδυνο για την Ευρώπη, κυρίως για τις χώρες του Νότου: οι τεράστιες πυρκαγιές που καίνε εκτάσεις ίσες με 700 γήπεδα ποδοσφαίρου. Και σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, δύο στα τρία εκτάρια που καίγονται στην ήπειρο προκαλούνται από αυτές τις μεγάλες πυρκαγιές.
Χαρακτηριστική είναι η κάτωθι εικόνα στην οποία κάθε κόκκινη κουκίδα αντιπροσωπεύει μια πυρκαγιά που κατέκαψε πάνω από 500 εκτάρια στην Ευρώπη από το 2000.
Σύμφωνα με το displayeurope.eu τα τελευταία 20 χρόνια, οι δορυφόροι έχουν εντοπίσει περισσότερες από 4.200 πυρκαγιές που έκαψαν έκταση άνω των 500 εκταρίων. Και η τάση είναι ανοδική: υπάρχουν όλο και περισσότερες μεγάλες πυρκαγιές και, κυρίως, είναι όλο και πιο καταστροφικές και ανεξέλεγκτες.
Ο φαύλος κύκλος των megafires
Αυτό είναι άλλο ένα από τα ήδη ορατά αποτελέσματα της κλιματικής κρίσης που δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο με τις δασικές πυρκαγιές. Η κλιματική κρίση δημιουργεί συνθήκες που ευνοούν την εξάπλωση της πυρκαγιάς με ολοένα και μεγαλύτερες περιόδους υψηλού κινδύνου. Και οι ίδιες οι πυρκαγιές απελευθερώνουν μεγάλες ποσότητες CO2 στην ατμόσφαιρα, το οποίο ανατροφοδοτείται πίσω στον κύκλο.
Αλλάζει επίσης τον τρόπο διάδοσής τους. Κάποιες έχουν ήδη ενταχθεί στις λεγόμενες πυρκαγιές έκτης γενιάς, γεγονότα που μπορούν να τροποποιήσουν τις μετεωρολογικές συνθήκες μίας περιοχής. «Σύννεφο φωτιάς με τη δική του ζωή», τους αποκαλεί η ειδικός της Ομάδας Ερευνών Γεωγραφίας, Πολιτικής και Κοινωνικοοικονομικής της Δασοκομίας στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης, Critina Montiel.
Πρόκειται για πυρκαγιές που γίνονται «άσβεστες» λόγω της ποσότητας των καυσίμων, των θερμοκρασιών που φτάνουν και των ανέμων που τις τροφοδοτούν.
Οι περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από αυτές τις μεγάλες πυρκαγιές είναι συγκεντρωμένες στη νότια Ευρώπη. Τρεις χώρες αντιπροσώπευαν το 57% των σχεδόν 8 εκατομμυρίων εκταρίων που κάηκαν σε μεγάλες πυρκαγιές μεταξύ 2000 και 2023: Ισπανία, Ελλάδα και Πορτογαλία.
Είναι επίσης οι τρεις χώρες με την υψηλότερη μέση καμένη έκταση ανά πυρκαγιά. Με άλλα λόγια, δεν είναι μόνο αυτές οι περιοχές όπου εκδηλώνονται οι μεγαλύτερες πυρκαγιές, αλλά όταν συμβαίνουν, καίγονται πιο βίαια.
«Δεν βλέπουμε περισσότερες πυρκαγιές, αλλά βλέπουμε περισσότερες πυρκαγιές μεγάλης κλίμακας», λέει η Cristina Santín, ερευνήτρια στο CSIC-University of Oviedo.
Οι προβλέψεις δείχνουν ότι η κατάσταση, κυρίως στις χώρες του Νότου, θα επιδεινωθεί. Μέχρι το τέλος του αιώνα, στην Ισπανία, την Ιταλία και την Ελλάδα θα έχουμε μεταξύ 20% και 40% περισσότερες ημέρες που ευνοούν την εξάπλωση τέτοιων δασικών πυρκαγιών.
Οι επιπτώσεις στην οικονομία
Εκτός από την τεράστια οικολογική καταστροφή, τις ζημιές σε περιουσίες και επιχειρήσεις, την επιβάρυνση του περιβάλλοντος, τα προβλήματα υγείας, και συχνά τις απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, οι τεράστιες πυρκαγιές έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην οικονομία των χωρών.
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Environmental Economics and Management, τα στοιχεία για τη Νότια Ευρώπη δείχνουν μια σταθερά αρνητική σύγχρονη επίδραση των πυρκαγιών στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του περιφερειακού ΑΕΠ που κυμαίνεται από 0,11 έως 0,18%.
Για χρονιές με περισσότερες πυρκαγιές, η επίδραση μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου 3,3–4,8% χρησιμοποιώντας τους αριθμούς πυρκαγιών και την καμένη περιοχή, αντίστοιχα.
Για μια μέση περίοδο πυρκαγιών, αυτό οδηγεί σε ετήσια απώλεια 13–21 δισεκατομμυρίων ευρώ για τη Νότια Ευρώπη.
Η ανάλυση της κατανεμημένης απασχόλησης ανά κατηγορίες οικονομικής δραστηριότητας αποκαλύπτει ετερογενείς επιπτώσεις, όπου βιομηχανίες όπως το χονδρικό και λιανικό εμπόριο , οι μεταφορές, η διαμονή και οι δραστηριότητες υπηρεσιών εστίασης αντιμετωπίζουν αρνητική επίδραση στην απασχόληση της τάξης του 0,09–0,15%, πιθανώς ως αποτέλεσμα διαταραχών που σχετίζονται με τον τουρισμό.
Οι κερδισμένοι…
Αντίθετα, τα αποτελέσματα δείχνουν θετική επίδραση των πυρκαγιών στην περιφερειακή αύξηση της απασχόλησης κατά 0,13–0,22% σε τομείς που περιλαμβάνουν χρηματοοικονομικές, ασφαλιστικές και κτηματομεσιτικές δραστηριότητες, καθώς και βραχυπρόθεσμες εργολαβικές δραστηριότητες.
Αυξημένος κίνδυνος
Σύμφωνα με ανάλυση που δημοσιεύεται στο nature.com, σε πάνω από το ήμισυ της συνολικής χερσαίας έκτασης της Ευρώπης αναμένεται να διπλασιαστεί η πιθανότητα ακραίων πυρκαγιών, από 5% σε 10%. Επιπλέον, συγκεκριμένες περιοχές θα αντιμετωπίσουν τοπικά hotspots που θα χαρακτηρίζονται από δεκαπλάσια αύξηση της πιθανότητας.
Η περιοχή MED, που περιλαμβάνει την ανατολική Τουρκία, την Ελλάδα, τη νότια Ιταλία, την Ιβηρική χερσόνησο, τη νότια Γαλλία και τη βόρεια Αφρική, προβλέπεται να παρουσιάσει τη σημαντικότερη αύξηση του κινδύνου πυρκαγιάς.
Επιπλέον, μια ζώνη αυξημένου κινδύνου εκτείνεται κατά μήκος της ακτογραμμής του Ατλαντικού της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης. Αντίθετα, η Βόρεια Ευρώπη παρουσιάζει τη λιγότερο έντονη αύξηση του κινδύνου. Στα περισσότερα μέρη αυτής της περιοχής, η αναμενόμενη μέγιστη αύξηση είναι 20% (μετατόπιση από ένα γεγονός κάθε 20 χρόνια σε ένα κάθε πέντε χρόνια). Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η βόρεια περιοχή είναι πολύ ευαίσθητη σε αλλαγές στις βροχοπτώσεις και οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας κατά την περίοδο των πυρκαγιών μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες για αυτήν την περιοχή.
Βραχυπρόθεσμα, η αντιπυρική περίοδος προβλέπεται να επεκταθεί κατά 12-16 ημέρες στην Ιβηρική Χερσόνησο, την ανατολική Ισπανία, τη νότια Γαλλία, την Ελλάδα και τη δυτική Τουρκία, ενώ η κεντρική Ευρώπη αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση 4-8 ημερών.
Μακροπρόθεσμα, η κεντρική Ευρώπη θα δει μια μέτρια αύξηση κατά επιπλέον τέσσερις ημέρες, αλλά η περιοχή MED, που περιλαμβάνει τη Βόρεια Αφρική, την ανατολική Ισπανία, τη νότια Γαλλία, την ανατολική Ελλάδα και τη δυτική Τουρκία, αναμένεται να υποστεί σημαντική κλιμάκωση της αντιπυρικής περιόδου με αυξήσεις που κυμαίνονται από 12 έως 22 ημέρες. Αυτή η τάση δείχνει ότι, μέχρι το τέλος του αιώνα, έως και το 18% της χερσαίας έκτασης της νότιας Ευρώπης θα μπορούσε να πλήττεται ολοένα και πιο συχνά από καταστροφικές πυρκαγιές.
Το πλήγμα στην Ελλάδα
Οι καύσωνες στην Ελλάδα στοιχίζουν πάνω από 1 δισ. ευρώ και οι πυρκαγιές κόβουν από το ελληνικό ΑΕΠ τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ (στο σενάριο υψηλών εντάσεων). Στους υπολογισμούς τους οι διεθνείς οίκοι, όπως πρόσφατα για παράδειγμα εξέδωσε η Moodys, δεν εντάσσεται η ένταση των φαινόμενων, τα οποία κάθε χρόνο κλιμακώνονται στις μεσογειακές ακτές. Βασική συνέπεια είναι να πλήττεται η βαριά βιομηχανία της χώρας, δηλαδή ο τουρισμός, καθώς οι επισκέπτες θα αποφεύγουν να κάνουν διακοπές σε χώρες και περιοχές υψηλού κινδύνου.
Σύμφωνα με την επικαιροποιημένη έρευνα της Επιτροπής Μελέτης Επιπτώσεων Κλιματικής Αλλαγής (ΕΜΕΚΑ) για την Τράπεζα της Ελλάδος, το ετήσιο κόστος από την κλιματική αλλαγή μπορεί να φτάσει τα περίπου 8,5 δισ. ευρώ το ετος. Η αποκαλυπτική αυτή μελέτη δείχνει ότι το συνολικό κόστος είναι δυνατόν να φτάσει τα 701 δισ. ευρώ έως το 2100. Δηλαδή, το ΑΕΠ της Ελλάδας μπορεί να μειώνεται κατά 2% σε ετήσια βάση μέχρι το 2050 και ακόμη περισσότερο μέχρι το 2100.
