Ωκεανοί-«θερμοσίφωνες» της κλιματικής αλλαγής;
Τα σενάρια για ένα επικείμενο κολασμένο καλοκαίρι επί της γης, με πρωτοφανείς καύσωνες ένεκα της κλιματικής αλλαγής έχουν κατακλύσει το διαδίκτυο.
Όμως λίγη προσοχή δόθηκε με μια νέα σημαντική μελέτη διεθνούς ομάδας επιστημόνων για την εξέλιξη της υπερθέρμανσης του πλανήτη και τις αφανείς ακόμη επιπτώσεις της στους ωκεανούς.
Σε αυτούς αποθηκεύεται περίπου το 89% της θερμότητας που συσσωρεύει συνολικά η Γη σχεδόν εδώ και μισό αιώνα (1971-2020), τονίζουν.
Το υπόλοιπο, εξηγούν, πηγαίνει «περίπου το 6% στην ξηρά, το 1% στην ατμόσφαιρα και ένα 4% στην τήξη της κρυόσφαιρας». Ήτοι στην επιφάνεια της Γης όπου το νερό βρίσκεται σε στερεά μορφή, όπως το χιόνι και ο πάγος.
Όμως στην τελευταία 15ετία αυτής της περιόδου, τουτέστιν μεταξύ 2006 και 2020, η συσσώρευση της θερμότητας έφτασε σχεδόν στα επίπεδα που ήταν αθροιστικά από το 1960 έως τα μέσα της δεκαετίας του 2000.
Πρόκειται για μια μεγάλη, ιδιαιτέρως ανησυχητική επιτάχυνση.
Όχι τυχαία, «τα τελευταία 10 χρόνια ήταν η θερμότερη δεκαετία για τους ωκεανούς τουλάχιστον από το 1800», επισημαίνει η NASA.
«Το 2022 ήταν το θερμότερο έτος στους ωκεανούς και καταγράφηκε η υψηλότερη παγκόσμια στάθμη της θάλασσας», προσθέτει.
Φέτος, οι κακοί οιωνοί άρχισαν από νωρίς.
Στοιχεία του Ινστιτούτου Κλιματικής Αλλαγής στο Πανεπιστήμιο του Μέιν έδειξαν ότι τα μέσα Μαρτίου η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της θάλασσας παγκοσμίως -ανάμεσα στα γεωγραφικά πλάτη 60 μοίρες βόρεια και 60 μοίρες νότια- ήταν η υψηλότερη που έχει καταγραφεί ποτέ.
Μέσα στο τελευταίο δίμηνο η μέση θερμοκρασία αυξήθηκε σχεδόν κατά δύο δέκατα του ενός βαθμού Κελσίου, σύμφωνα με την έγκριτη πλατφόρμα Climate Reanalyzer του πανεπιστημίου.
Στα δε ανοιχτά των ανατολικών ακτών της Βόρειας Αμερικής, η θερμοκρασία μετρήθηκε τοπικά έως και 13,8 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου μεταξύ 1981-2011.
Ωκεανοί «βραστήρες»;
Σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, η μέση επιφανειακή θερμοκρασία των θαλασσών υπολογίζεται ότι έχει αυξηθεί κατά περίπου 0,9 βαθμούς Κελσίου.
Αυτό μπορεί να είναι πράγματι πολύ λιγότερο από τους -κατά πολλούς ειδικούς ξεπερασμένους- στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για συγκράτηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας της γης στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Όμως στις επιφάνειες των θαλασσών -που αντιστοιχούν στο 71% της έκτασης του πλανήτη- η αύξηση αυτή ήταν εκθετική τα τελευταία χρόνια.
Από τους 0,9 βαθμούς Κελσίου, οι 0,6 καταγράφηκαν μέσα στην τελευταία 40ετία.
Επίσης «απαιτείται πολύ περισσότερη ενέργεια για τη θέρμανση του νερού απ’ ότι της γης», εξηγεί το BBC. Επίσης «οι ωκεανοί απορροφούν θερμότητα πολύ πιο κάτω από την επιφάνειά τους».
Εφόσον η αύξηση της θερμοκρασίας στην επιφάνειά τους συνεχιστεί, οι ειδικοί προειδοποιούν για ένα όλο και πιο εφιαλτικό μέλλον.
Οι επιπτώσεις θα γίνουν ορατές με την απώλεια της βιοποικιλότητας και των αφανισμό ολόκληρων θαλάσσιων ειδών, σε όλα τα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας.
Λόγω της θερμικής διαστολής θα αυξηθεί η στάθμη της θάλασσας, πιθανόν επιταχύνοντας με καταστροφικούς ρυθμούς την τήξη των παγετώνων και θέτοντας σε άμεση απειλή κι άλλα οικοσυστήματα.
Οι παράκτιες πλημμύρες θα γίνουν εν τω μεταξύ πιο έντονες. Δεν θα είναι όμως οι μόνες.
Η αυξανόμενη θερμότητα στην επιφάνεια της θάλασσας σημαίνει περισσότερα ακραία φαινόμενα, όπως οι κυκλώνες.
Εγκαινιάζοντας δε ακόμη έναν φαύλο κύκλο, η άνοδος της θερμοκρασίας στους ωκεανούς συνεπάγεται λιγότερη δυνατότητα απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Σήμερα, ως έχουν τα πράγματα, απορροφούν περίπου το ένα τέταρτο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Όπως ωστόσο επεσήμανε σε πρόσφατο σχετικό άρθρο η επιστημονική επιθεώρηση Nature, «αν και η θαλάσσια “καταβόθρα άνθρακα” είναι μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, εξακολουθεί να είναι ανεπαρκής για να συγκρατηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη».
Πολλώ μάλλον όταν συν τω χρόνω καταστρέφεται…
Μια σειρά από άρθρα στον διεθνή Τύπο υπογραμμίζουν ότι τα νέα ευρήματα έχουν προκαλέσει βαθιά ανησυχία, εάν όχι συναγερμό στην επιστημονική κοινότητα.
Ο φόβος είναι ότι αυτή η τάση ταχείας αύξησης της θερμοκρασίας στην επιφάνεια των θαλασσών πιθανόν σηματοδοτεί μια ξαφνική επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής.
Δεν είναι ωστόσο σίγουροι.
Για την ακρίβεια δεν μπορούν να αποδώσουν καν με ακρίβεια τα αίτια του φαινομένου.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας στους ωκεανούς εντάσσεται στο πλαίσιο του τακτικού κύκλου του φαινομένου Ελ Νίνιο.
Μάλιστα μετεωρολόγοι προειδοποιούν ότι φέτος θα δούμε ακραίες εξάρσεις του φαινομένου.
Άλλοι επιστήμονες εκφράζουν προβληματισμό για το κατά πόσο είναι αυτός ο λόγος στον οποίο θα πρέπει να αποδοθεί η μέση θερμοκρασία ρεκόρ στην επιφάνεια της θάλασσας.
«Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο μοτίβο», επισημαίνει στο πρακτορείο AP ο Γκέιμπριελ Βέκι, καθηγής Γεωεπιστημών στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.
Ανάλογος είναι ο προβληματισμός που εξέφρασε στον Guardian και ο Μπεν Γουέμπερ, λέκτορας Κλιματολογίας και μέλος της ερευνητικής ομάδας του Κέντρου Ωκεάνιων και Ατμοσφαιρικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Ανατολικής Αγγλίας.
Χαρακτήρισε «ανωμαλία» το να παραμένουν οι θερμοκρασίες τόσο πάνω από τον μέσο όρο, για ένα τόσο μεγάλο διάστημα, αυτή την εποχή του χρόνου.
«Είναι πολύ ασυνήθιστο», υπογράμμισε. «Κινείται προς μια πρωτοφανή κατεύθυνση και μπορεί να μας οδηγήσει σε αχαρτογράφητα νερά».
