Το 2016 εντοπίστηκαν για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκό έδαφος. Έκτοτε αυτές οι λεγόμενες «δολοφονικές» σφήκες από την Ασία αύξησαν τον πληθυσμό τους.
Με αφορμή ένα δημοσίευμα στην βρετανική «Express» και τη δήλωση ότι «ένα δολοφονικό είδος εισβάλλει στη Βρετανία», ο έγκριτος Guardian επιχειρεί να εξηγήσει το φαινόμενο της αύξησης του πληθυσμού της ασιατικής σφήκας, που πράγματι έχει αρχίσει και εξαπλώνεται σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Μπορεί ένα μόνο έντομο να αλλάξει τον ρου της ιστορίας; Μια βασίλισσα από το είδος σφήκας Vespa velutina, έφτασε στο λιμάνι του Μπορντό το 2004. Ζευγάρωσε με πολλά αρσενικά, πέταξε στη νοτιοδυτική Γαλλία και έφτιαξε μια φωλιά. Από αυτή τη φωλιά, γεννήθηκαν έως και 500 νέες βασίλισσες. Για μερικά χρόνια, οι απόγονοί της ευημερούσαν ήσυχα. Όταν όμως οι Αρχές άρχισαν να δίνουν προσοχή σε αυτό το επικίνδυνο έντομο με τα κίτρινα πόδια, γνωστό ως ασιατική σφήκα, ήταν πολύ αργά. Είκοσι χρόνια μετά, η Γαλλία φιλοξενεί περίπου 500.000 φωλιές, ενώ το συγκεκριμένο είδος σφήκας έχει φτάσει στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ελβετία, την Ιταλία, τη Γερμανία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Guardian διερωτάται, μήπως οι τρομακτικές ιστορίες που κυκλοφορούν στα βρετανικά ΜΜΕ είναι αληθή. «Πόσο καταστροφική είναι αυτή η πρόσφατη ευρωπαϊκή άφιξη; Και θα γίνει μόνιμος κάτοικος στη Βρετανία αυτό το καλοκαίρι; Είναι δολοφονικό είδος ή απλά παρεξηγημένο;»
Πράγματι, στη Βρετανία καταγράφεται μια ραγδαία αύξηση του συγκεκριμένου είδους. Μέχρι το περασμένο καλοκαίρι, υπήρχαν μόνο ελάχιστες σφήκες που εντοπίζονταν κάθε χρόνο μετά το 2016. Το 2022, μόνο μία εντοπίστηκε και αιχμαλωτίστηκε και μια φωλιά καταστράφηκε.
Ωστόσο, το 2023 χρειάστηκε να καταστραφούν 73 φωλιές. Η ασιατική σφήκα δημιούργησε φωλιές κατά μήκος της ακτής του Κεντ -όπου βρέθηκαν περίπου 50 φωλιές- αλλά αποικίες ανακαλύφθηκαν επίσης στο Ανατολικό Σάσεξ, το Χάμσαϊρ και το ανατολικό Λονδίνο, καθώς και βορειότερα στο Χαλ και στο Νιούκαστλ.
Το πρώτο ερώτημα είναι «γιατί αυξάνονται;». Η απάντηση, σύμφωνα με τον Guardian, είναι απλή: Υπάρχει ένας αυξανόμενος πληθυσμός κατά μήκος των ακτών της Γαλλίας και του Βελγίου. Οι ασιατικές σφήκες στοιβάζονται σε φορτηγά αλλά και ορισμένα αυτοκίνητα παραθεριστών και φτάνουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν επίσης ότι, με ευνοϊκούς ανέμους, μία σφήκα θα μπορούσε να διασχίσει μόνη της τη Μάγχη.
Πώς αναγνωρίζετε την ασιατική σφήκα
Η ασιατική σφήκα είναι μικρότερη από την ευρωπαϊκή σφήκα. Είναι πιο μαύρη στην όψη και έχει διακριτικά κίτρινα πόδια και πορτοκαλί πρόσωπο. Η κοιλιά της είναι κυρίως μαύρη.
Και τα δύο είδη κηφήνων είναι ως επί το πλείστον σαρκοφάγα -η διατροφή τους δηλαδή είναι άλλα έντομα. Ωστόσο, παρότι η ευρωπαϊκή σφήκα έχει εξελιχθεί παράλληλα με τους υπάρχοντες πληθυσμούς εντόμων, η ασιατική σφήκα είναι νέα στην Ευρώπη. Η πληθυσμιακή του έκρηξη υποδηλώνει ότι ο αριθμός της δεν ελέγχεται από φυσικούς θηρευτές ή παθογόνους οργανισμούς.
Οι μελισσοκόμοι είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι.
Οι ασιατικές σφήκες αιωρούνται έξω από κυψέλες και τρώνε εργάτριες μέλισσες καθώς βγαίνουν από την κυψέλη.
Οι ερευνητές εξηγούν χαρακτηριστικά:
«Μια κυψέλη μελισσών είναι σαν ένα σούπερ μάρκετ για τις σφήκες».
Οι οικονομικές επιπτώσεις από την εξάπλωση της ασιατικής σφήκας
Μία ασιατική σφήκα μπορεί να κυνηγήσει και να καταναλώσει έως και 50 μέλισσες την ημέρα, αλλά η συλλογική τους επίδραση είναι πιο σημαντική. Οι ασιατικές φωλιές κηφήνων είναι ασυνήθιστα μεγάλες. Μπορούν να φτάσουν στο μέγεθος ενός καρπουζιού μέχρι τα τέλη του καλοκαιριού. Το καθένα μπορεί να περιέχει 8.000 σφήκες. Μια γαλλική μελέτη διαπίστωσε ότι μια μόνο ασιατική φωλιά σφήκας καταναλώνει 11,3 κιλά εντόμων κάθε καλοκαίρι. Μια τυπική μέλισσα ζυγίζει 116 mg.
Στην Πορτογαλία, οι μελισσοκόμοι ισχυρίζονται πως, σε ορισμένες περιοχές, το 50% των κυψελών τους έχει χαθεί εξαιτίας της Vespa velutina. Οι Γάλλοι μελισσοκόμοι αποδίδουν το 29% της θνησιμότητας των αποικιών μελισσών στους κηφήνες.
Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι ευρέως διαδεδομένες.
Στην ηπειρωτική Ευρώπη, τα φρούτα που ωριμάζουν σε αμπελώνες και οπωρώνες έχουν καταστραφεί από τις ασιατικές σφήκες, αποτελώντας απειλή για την παραγωγή κρασιού και φρούτων.
Στη Γαλλία, ορισμένες υπαίθριες αγορές χρειάστηκε να μετακινηθούν σε εσωτερικούς χώρους, επειδή οι σφήκες έλκονται από τα φρέσκα φρούτα, τα ψάρια και το κρέας.
«Είναι πάρα πολλά έντομα σε ένα περιβάλλον όπου ήδη ανησυχούμε για μειώσεις στους πληθυσμούς των εντόμων. Ο αντίκτυπος στη βιοποικιλότητα θα μπορούσε να είναι πολύ σημαντικός».
