Τα παγόβουνα της Ανταρκτικής παράγουν μερικούς από τους πιο δυνατούς φυσικούς θορύβους στους ωκεανούς. Μπορούμε να μάθουμε κάτι για τη γέννηση, τη ζωή και τον θάνατό τους ακούγοντας τους;
Οι «γίγαντες πάγου» της Ανταρκτικής είναι τεράστιες, λευκές έρημοι– σχεδόν χωρίς χαρακτηριστικά εκτός από μερικές αυλακώσεις και ρωγμές. Περιστασιακά, ρωγμές μεγάλες όσο μια μικρή χώρα μπορεί να διευρυνθούν και ένα κομμάτι σπάει, σχηματίζοντας τεράστια παγόβουνα που παρασύρονται στον Νότιο Ωκεανό. Παγιδευμένες στο απέραντο «μποτιλιάρισμα» άλλων πλωτών πάγων, οι γιγάντιες παγωμένες πλάκες μετά βίας κινούνται. Αλλά κάτω από το νερό, ξετυλίγεται μία διαφορετική ιστορία, καθώς τα παγόβουνα τραγουδούν.
Όταν «παίζεται» σε συχνότητες που ακούγονται από τα ανθρώπινα αυτιά, θα μπορούσε εύκολα να μπερδευτεί με το τραγούδι των φαλαινών. Αλλά στην πραγματικότητα, ο θόρυβος παράγεται από το τρίψιμο και το ξύσιμο της απόκρημνης κάτω πλευράς αυτών των παγόβουνων στον πυθμένα της θάλασσας, αλλά και καθώς τρίβονται μεταξύ τους. Το τραγούδι που προκύπτει μπορεί να ανιχνευθεί χιλιάδες μίλια μακριά στα μακρινά νερά του Ινδικού Ωκεανού.
«Μια πλάκα παγόβουνου λειτουργεί ως διχάλα συντονισμού», λέει ο Alexander Gavrilov, καθηγητής στο Κέντρο Θαλάσσιας Επιστήμης και Τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Curtin στην Αυστραλία. «Οι συχνότητες των τραγουδιών εξαρτώνται από τις διαστάσεις του παγόβουνου». Το ΒΒC γράφει ότι είναι ένας στοιχειωμένος θρήνος για την τελική, αναπόφευκτη μοίρα όλων των παγόβουνων. Καθώς παρασύρονται σε θερμότερα νερά, αρχίζουν να καταρρέουν και οι ήχοι που παράγουν αλλάζουν από τραγούδι σε ένα θορυβώδες χτύπημα.
Εν τω μεταξύ, στον Αρκτικό Ωκεανό, τα παγόβουνα δημιουργούν έναν διαφορετικό, αλλά σχεδόν εξίσου εκκωφαντικό θόρυβο, καθώς αφαιρούν τις τεράστιες γλώσσες του παγετώνα της Γροιλανδίας και διασπώνται. Τώρα, και στις δύο άκρες του πλανήτη, οι επιστήμονες συντονίζονται στη μουσική των παγόβουνων με την ελπίδα να αποκτήσουν νέες γνώσεις για τη γέννηση και τον θάνατο των παγόβουνων και πώς η κλιματική αλλαγή μεταβάλλει αυτές τις διαδικασίες.
«Αυτοί είναι πραγματικά ισχυροί θόρυβοι», λέει η Vera Schlindwein, καθηγήτρια πολικής και θαλάσσιας σεισμολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης στη Γερμανία και ερευνήτρια στο Κέντρο Helmholtz του Ινστιτούτου Alfred Wegener για τις Πολικές και Θαλάσσιες Έρευνες. «Όταν ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά, η έρευνα για τους ήχους του παγόβουνου ήταν κυρίως από περιέργεια». Με τις σύγχρονες δορυφορικές εικόνες και τη δυνατότητα εγκατάστασης συστημάτων σεισμικής και ακουστικής παρακολούθησης κοντά στην πηγή των ήχων, αυτό αλλάζει τώρα, προσθέτει.
Στην Ανταρκτική, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής είναι μια περίπλοκη εικόνα. Ορισμένα μέρη της ηπείρου θερμαίνονται πολύ πιο γρήγορα από άλλα, ενώ σε ορισμένες περιοχές η έκταση και το πάχος των τμημάτων πάγου που εκτείνονται πάνω από τον ωκεανό, μαζί με την ποσότητα του εποχιακού θαλάσσιου πάγου, έχουν αυξηθεί. Ένα σήμα που έχει εμφανιστεί τα τελευταία χρόνια είναι η ακραία μεταβλητότητα των συνθηκών γύρω από την παγωμένη ήπειρο. Και αυτό έχει αντίστοιχη επίδραση στα παγόβουνα που γεννά η Ανταρκτική.
Η ποσότητα του θορύβου που παράγεται από τα παγόβουνα αυξάνεται και μειώνεται σε πολλές διαφορετικές χρονικές κλίμακες. Οι παλίρροιες δημιουργούν κίνηση σε καθημερινή βάση, αναγκάζοντας τα γειτονικά παγόβουνα να τρίβονται μεταξύ τους ή να «αλέθουν» τον πυθμένα της θάλασσας, με τη συχνότητα του θορύβου που παράγουν να αλλάζει ανάλογα με την ταχύτητα. Υπάρχουν επίσης εποχιακά σήματα – η ποσότητα του θορύβου που δημιουργείται από τα παγόβουνα στον Νότιο Ωκεανό ανεβαίνει και μειώνεται καθώς η Ανταρκτική μετακινείται από το καλοκαίρι στο χειμώνα. Καθώς τα γιγάντια παγόβουνα καταρρέουν στις υψηλότερες θερμοκρασίες, τεράστια τετράγωνα πέφτουν στον ωκεανό, δημιουργώντας μια κακοφωνία από ήχους βαθιάς έκρηξης και «μπουμπουνητά» που ακτινοβολούν πέρα από τον ωκεανό.
