Αλλαγή στην εδώ και δεκαετίες πάγια στάση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας σηματοδοτεί η τμηματική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια που ανακοίνωσε κατά την αποχώρησή του από το υπουργείο Εξωτερικών ο Νίκος Κοτζιάς. Πρόκειται για επέκταση μόνο στο Ιόνιο και όχι στο Αιγαίο γεγονός που προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις από την αντιπολίτευση.
Και παρότι κανένας δεν περίμενε η συγκεκριμένη ανακοίνωση να γίνει σήμερα, η αλήθεια είναι ότι ο Νίκος Κοτζιάς είχε αναφερθεί κατά τη διάρκεια της θητείας του στις προετοιμασίες που γίνονταν από το ΥΠΕΞ επί του συγκεκριμένου ζητήματος.
Τι σημαίνει, όμως, αυτή η τμηματική επέκταση και γιατί έχει σημασία;
Τα χωρικά ύδατα θεωρούνται μέρος του εθνικού εδάφους, καθώς αποτελούν την επέκτασή του στη θάλασσα. Το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης της Ελλάδας ορίστηκε το 1936 στα 6 ναυτικά μίλια από την ακτή (Ν. 230/1936 και μεταγενέστερο Ν.Δ. 187/1973).
Διατηρήθηκε, εντούτοις, ρητώς το όριο των 10 ναυτικών μιλίων αιγιαλίτιδας ζώνης όσον αφορά στον εναέριο χώρο, βάσει της προγενέστερης νομοθεσίας (Διάταγμα της 6ης Σεπτεμβρίου 1931, σε συνδυασμό με τον νόμο 5017/1931).
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, η Ελλάδα έχει δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια, κάτι που μέχρι σήμερα δεν είχε υιοθετηθεί λόγω απειλών της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης το 1995.
Τότε, η Τουρκία είχε διαμηνύσει ότι η επέκταση από τα έξι στα 12 ναυτικά μίλια θα θεωρηθεί αιτία πολέμου, παρότι το δικαίωμα αυτό είναι κυριαρχικό και ασκείται μονομερώς.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι το δικαίωμα αυτό δεν υπόκειται σε κανενός είδους περιορισμό ή εξαίρεση και δεν επιδέχεται αμφισβητήσεως από τρίτα κράτη (το άρθρο 3 της Σύμβασης, που ενσωματώνει κανόνα εθιμικού δικαίου, ουδένα περιορισμό ή εξαίρεση ως προς το δικαίωμα αυτό θέτει).
Η συντριπτική πλειοψηφία των παράκτιων κρατών, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, έχει προσδιορίσει το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ. Άλλωστε, και η ίδια η Τουρκία έχει επεκτείνει, ήδη από το 1964, την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στον Εύξεινο Πόντο και τη Μεσόγειο.
Η Ελλάδα κατά την κύρωση της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (Ν. 2321/1995) δήλωσε ρητά ότι επιφυλάσσεται να ασκήσει σε οιοδήποτε χρόνο το δικαίωμά της να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη της μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια.
Όπως αναφέρεται σε κείμενο που είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών, η τουρκική αντίδραση στη νόμιμη αυτή θέση της Ελλάδας «παραβιάζει κατάφωρα θεμελιώδεις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών περί απαγόρευσης χρήσης ή απειλής βίας (άρθρο 2, παρ. 4), περί ειρηνικής επίλυσης (άρθρο 2, παρ. 3) και περί καλής γειτονίας και ειρηνικής συνύπαρξης (Προοίμιο)».
«Παράλληλα, δυναμιτίζει τη συμμαχική σχέση που οφείλουν να έχουν κράτη που μετέχουν στην ίδια Συμμαχία και αντίκειται στις βασικές αρχές στις οποίες στηρίζεται το ΝΑΤΟ (άρθρα 1 και 2 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου)» τονίζει το ίδιο κείμενο, και συμπληρώνει: «Η άρση του casus belli έχει συμπεριληφθεί μεταξύ των βασικών κριτηρίων για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, στο πλαίσιο της υποχρέωσής της για πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας που αποτελεί θεμέλια αρχή πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι αυτονόητο ότι ένα υποψήφιο προς ένταξη κράτος δεν είναι δυνατόν να απειλεί με πόλεμο άλλο κράτος και πολύ περισσότερο ένα μέλος της ΕΕ και μελλοντικό εταίρο».
Θεωρείται, επίσης, αναγκαία προϋπόθεση για την ουσιαστική βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την μείωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών.
Τα τρία βήματα & ο αντίλογος
Ο Νίκος Κοτζιάς ανακοίνωσε σήμερα ότι είναι έτοιμα τα Προεδρικά Διατάγματα για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης της χώρας από τους Οθωνούς μέχρι τα Αντικύθηρα. Όπως εξήγησε ο ίδιος, η διευθέτηση της αιγιαλίτιδας ζώνης έχει τρία βήματα και έχουν ολοκληρωθεί όλα.
«Το πρώτο βήμα είναι να κλείσουν οι κόλποι, το δεύτερο βήμα είναι να φτιαχτούν παντού μαζί με τους κόλπους οι γραμμές βάσης και το τρίτο είναι, με βάση αυτά, να γίνει επέκταση από τα 6 στα 12 μίλια» τόνισε χαρακτηριστικά ο ίδιος.
Ο πολιτικός κόσμος εναντιωνόταν για πολλά χρόνια στην τμηματική επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης, θεωρώντας ότι θα ήταν πιο συμφέρον για τη χώρα να προχωρήσει σε μια συνολική επέκταση σε όλο το εύρος των θαλασσών και των πελαγών που περιβάλλουν την Ελλάδα.
Ικανοποίηση Κοτζιά για την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης
Ένα από τα πάγια επιχειρήματα, το οποίο υιοθέτησε νωρίτερα σήμερα και ο Ευάγγελος Βενιζέλος, είναι πως μια τμηματική επέκταση ενισχύει τον ισχυρισμό των Τούρκων περί ειδικών συνθηκών στο Αιγαίο, λόγω της ιδιομορφίας του.
Αντιδράσεις από την αντιπολίτευση
Για «έλλειψη σοβαρότητας και συναίσθησης ευθύνης» έκανε λόγο ο τομεάρχης Εξωτερικών της Νέας Δημοκρατίας, Γιώργος Κουμουτσάκος, σχολιάζοντας παράλληλα ότι η επιλεκτική επέκταση των χωρικών υδάτων έγινε «πρόχειρα και αποσπασματικά». «Ως προς την ουσία της ανακοίνωσης, επιφυλασσόμαστε να τοποθετηθούμε, αφού θα υπάρξει πλήρης και επίσημη ενημέρωση για ένα τόσο σοβαρό ζήτημα και με γνώμονα πάντα τα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας», συμπλήρωσε.
«Είναι, επιπλέον, απολογισμός ανοικτών μετώπων και επιζήμιων χειρισμών στα μεγάλα ζητήματα της εξωτερικής πολιτικής της χώρας, καθώς και κακοδιοίκησης και αυταρχισμού στο Υπουργείο των Εξωτερικών. Πέραν αυτών και σε επιβεβαίωσή τους, σήμερα, μια πολύ σημαντική ανακοίνωση για την εξωτερική πολιτική της χώρας, όπως η επιλεκτική επέκταση των χωρικών της υδάτων, γίνεται πρόχειρα και αποσπασματικά επ' ευκαιρία της παράδοσης - παραλαβής του Υπουργείου Εξωτερικών», επεσήμανε ο τομεάρχης της ΝΔ.
Τέλος, ο κ. Κουμουτσάκος χαρακτήρισε «εθνικά επιζήμια τη Συμφωνία των Πρεσπών και την εκχώρηση της "μακεδονικής" εθνότητας και γλώσσας στα Σκόπια».
Από την πλευρά του ο Ευάγγελος Βενιζέλος προειδοποίησε για τους κινδύνους της μερικής επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης, εκτός Αιγαίου, κάνοντας λόγο για αποδοχή του θεμελιώδους τουρκικού επιχειρήματος περί «ειδικών συνθηκών».
«Μερική επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης εκτός Αιγαίου, με τα χωρικά ύδατα στο Αιγαίο να παραμένουν στα 6 μίλια, σημαίνει αποδοχή, πρώτον, του θεμελιώδους τουρκικού επιχειρήματος περί “ειδικών συνθηκών” στο Αιγαίο και, δεύτερον, της τουρκικής πρακτικής καθώς η Τουρκία έχει διαφοροποιημένο μήκος χωρικών υδάτων», υπογραμμίζει σε ανάρτησή του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook.
«Τέτοιες κινήσεις που απασχολούν την εθνική πολιτική επί σαράντα πέντε χρόνια ούτε εξαγγέλλονται υπό τέτοιες ενδοκυβερνητικές συνθήκες, ούτε, πολύ περισσότερο, γίνονται έτσι, ως επικοινωνιακό αντίβαρο», επεσήμανε παράλληλα ο κ. Βενιζέλος.
«Ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Κοτζιάς ανακοίνωσε σήμερα την επέκταση στα 12 ναυτικά μίλια της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Ιόνιο Πέλαγος. Παχιά λόγια και μεγαλαυχία άμα τη αποχωρήσει δεν μετρούν», σχολίασε και ο Ανδρέας Λοβέρδος, υπεύθυνος ΚΤΕ Εξωτερικών και Άμυνας του Κινήματος Αλλαγής.
