Διερευνητικές επαφές: Το επόμενο «τανγκό» στην Αθήνα

«Ποια θέματα έθεσαν οι Τούρκοι;», «ζήτησαν να συζητηθεί ο παραλογισμός της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών;», «μπήκε σφήνα η θεωρία των γκρίζων ζωνών;» και μια σειρά από συναφή ερωτήματα επαναλαμβάνονταν σε διαδοχικά τηλεφωνήματα μεταξύ σχετικών και αναρμοδίων από τις 14:00 το μεσημέρι της Δευτέρας –όταν ολοκληρώθηκε ο 61ος γύρος των διερευνητικών συνομιλιών- μέχρι αργά το βράδυ.

Η πιο ειλικρινής απάντηση είναι ότι ουδείς γνωρίζει τι πραγματικά συζητήθηκε στο πρώτο brainstorming Ελλήνων και Τούρκων διπλωματών έπειτα από πέντε χρόνια σιωπής. Η Ελλάδα εκπροσωπήθηκε στις διερευνητικές επαφές από τους πρέσβεις Παύλο Αποστολίδη και Αλέξανδρο Κουγιού καθώς και από την διπλωμάτη Ιφιγένεια Καναρά, που είχαν απέναντί τους τον Τούρκο υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ, τον διευθυντή αεροναυτικών θεμάτων του τουρκικού ΥΠΕΞ Τσαγατάι Ερτσίγες και τον Μπαρίς Καλκαβάν.
Ο επικεφαλής της ελληνικής αντιπροσωπείας πρέσβης Παύλος Αποστολίδης, τις προηγούμενες ημέρες επικρίθηκε από μερίδα του Τύπου σαν κοσμοπολίτης, πολύ… ρεαλιστής, όμως το σύνολο του διπλωματικού σώματος του αναγνωρίζει ότι έχει την εμπειρία, την γνώση και την συγκρότηση να αντιλαμβάνεται τις πρακτικές των Τούρκων –από τα καλοπιάσματα μέχρι τις μπαμπεσιές, τις προειδοποιήσεις και τις έμμεσες απειλές- την ώρα που γνωρίζει καλά και την τέχνη της παραπλάνησης, της απόσπασης και της συλλογής πληροφοριών, έχοντας διατελέσει στο παρελθόν διοικητής της ΕΥΠ.

Έκπληξη αποτέλεσε για πολλούς η παρουσία στις τρίωρες συζητήσεις που έγιναν στο Ντολμά Μπαχτσέ της Κωνσταντινούπολης του Ιμπραχίμ Καλίν, του εκπροσώπου και στενού συνεργάτη του Ταγίπ Ερντογάν. Συμμετείχε και ο Ιμπραχίμ Καλίν στις συζητήσεις ή απλώς παρίστατο, κατέγραφε και παρατηρούσε για να μεταφέρει στον πρόεδρο της Τουρκίας όσα διαδραματίστηκαν; Μήπως ο Ιμπραχίμ Καλίν μετέφερε στους πρέσβεις Αποστολίδη, Κουγιού και την σύμβουλο πρεσβείας Α’ κυρία Ιφιγένεια Καναρά κάποιου είδους μήνυμα από τον Ταγίπ Ερντογάν προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη; Είχε κάποιου είδους σημειολογία η παρουσία του Ιμπραχίμ Καλίν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων – μήνυμα του Ταγίπ Ερντογάν στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι γνωρίζει από πρώτο χέρι όσα διαμείβονται- ήταν μία σκέψη που έκαναν όσοι θυμήθηκαν τι συνέβη το καλοκαίρι του 2020, όταν ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών αποκάλυψε την μυστική συνάντηση του Ιμπραχίμ Καλίν στο Βερολίνο με την διευθύντρια του πρωθυπουργικού διπλωματικού γραφείου Ελένη Σουρανή και τον Γιαν Χέκερ, σύμβουλο της Άνγκελα Μέρκελ για διεθνή θέματα.
Η δημοσιοποίηση της συνάντησης ερμηνεύθηκε τότε και σαν αντίδραση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην ανησυχία του ότι θα περιθωριοποιηθεί και ότι ο Ταγίπ Ερντογάν αναθέτει τις ελληνοτουρκικές συζητήσεις στον πιο πολιτισμένο Ιμπραχίμ Καλίν. Μήπως τώρα, με την απόφασή του να διαπιστεύσει στις διερευνητικές επαφές τον Ιμπραχίμ Καλίν είναι η σειρά του Ταγίπ Ερντογάν να διαμηνύσει στον Μεβλούτ Τσαβούσογλου ότι δεν θα επιτρέψει να γίνει το παραμικρό χωρίς να το γνωρίζει και να το έχει εγκρίνει προηγουμένως; Και υπάρχει άραγε περίπτωση να παρίσταται ο Ιμπραχίμ Καλίν στον επόμενο γύρο των διερευνητικών επαφών που θα διεξαχθεί σε ελληνικό έδαφος;

Υπουργείο Εξωτερικών: Ο επόμενος γύρος στην Αθήνα

«Ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών έλαβε χώρα σήμερα στην Κωνσταντινούπολη. Συμφωνήθηκε όπως ο επόμενος γύρος λάβει χώρα στην Αθήνα» ήταν η απάντηση που έδωσαν διπλωματικές πηγές στο ερώτημα τι έγινε στις άτυπες συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης.

Παρά τα άπειρα ερωτήματα για το τι συζητήθηκε, όλοι οι αρμόδιοι παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών για την επικοινωνία και την ενημέρωση των δημοσιογράφων τηρούσαν σιγή ιχθύος. «Δεν μπορώ να σας πω τίποτα» ήταν η στερεότυπη απάντηση με την επίκληση της εμπιστευτικότητας που έχει αμοιβαία συμφωνηθεί μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας για το περιεχόμενο των συνομιλιών.

Τι εκτιμούν έμπειροι διπλωμάτες

Έπειτα από πέντε χρόνια που οι διερευνητικές επαφές είχαν διακοπεί, θα πρέπει να θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι στις τρίωρες συζητήσεις της Κωνσταντινούπολης ετέθησαν επιγραμματικά όλα τα θέματα που είχαν αναπτυχθεί στους προηγούμενους 60 γύρους των συνομιλιών από το 2002 μέχρι το 2016, εκτιμούν διπλωματικοί παράγοντες. Ουδέποτε, κατά τη διάρκεια των συζητήσεων αυτών δεν είχε συζητηθεί το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου που επιδιώκουν οι Τούρκοι, διαβεβαιώνουν όλα τα πρόσωπα που θα μπορούσαν να έχουν κάποιου είδους γνώση των συζητήσεων στο παρελθόν. Οι γκρίζες ζώνες όμως; Κι αυτή η αξίωση των Τούρκων δεν είχε τεθεί υπό τύπον συζήτησης παρά μόνο υπαινικτικά από την Άγκυρα ως σημείωση ότι θα μπορούσε να εξαιρεθεί οριστικά από το τραπέζι του διαλόγου εάν η Αθήνα αναλάμβανε την δέσμευση ότι δεν θα προχωρούσε σε μονομερή επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Αιγαίο στα 12 ναυτικά μίλια.

Πέραν της ανασκόπησης των θεματικών ενοτήτων που είχαν συζητηθεί στο παρελθόν, είναι προφανές ότι τόσο η ελληνική όσο και η τουρκική διπλωματική αντιπροσωπεία στη χθεσινή συνάντηση στο Ντολμά Μπαχτσέ ανέπτυξαν τα θέματα που θα ήθελαν να συμπεριληφθούν στη συζήτηση ιεραρχώντας την σειρά σπουδαιότητάς τους. Πότε θα γίνει η επόμενη συζήτηση;
Στην Αθήνα, είναι η απάντηση, στον 62ο γύρο των διερευνητικών επαφών ο οποίος θα διεξαχθεί σε χρόνο που ακόμη δεν έχει συμφωνηθεί. Η επόμενη συνάντηση της ομάδας του Παύλου Αποστολίδη με την ομάδα του Σεντάτ Ονάλ λογικά δεν θα πρέπει να αναμένεται ούτε την επόμενη εβδομάδα, ούτε όμως και σε μεγάλο διάστημα. Ακόμη και ο χρόνος που θα επιλεγεί θα φανερώσει πολλά σχετικά με την συχνότητα των διερευνητικών επαφών, άρα και την εκατέρωθεν διάθεση για να προχωρήσει η συζήτηση από το επίπεδο της βολιδοσκόπησης. Διαπραγμάτευση για τα θέματα που θα συμφωνηθούν –και μάλιστα ατύπως- αφού οι διερευνητικές επαφές δεν είναι επίσημες, άρα δεν δεσμεύουν, δεν τηρούνται καν συμφωνημένα πρακτικά, θα πρέπει να αναμένεται να ξεκινήσει στον 63ο γύρο, εφ’ όσον οι συζητήσεις συνεχιστούν.

Το τουίτ του Ιμπραχίμ Καλίν

Ο εκπρόσωπος του Ταγίπ Ερντογάν, με μια φωτογραφία των συμμετεχόντων στις διερευνητικές επαφές της 25ης Ιανουαρίου του 2021 κι ένα τουίτ αναφέρθηκε στις συζητήσεις που έγιναν στην Κωνσταντινούπολη.

Το μήνυμα του Καλίν:

«Έπειτα από 4,5 χρόνια, οι διερευνητικές επαφές μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας ξεκίνησαν πάλι σήμερα στην Κωνσταντινούπολη. Υπό την ισχυρή ηγεσία του προέδρου μας, είναι πιθανό να λύσουμε όλα τα προβλήματα, συμπεριλάμβανομένου του Αιγαίου. Έχουμε την επιθυμία γι' αυτό. Η περιφερειακή ειρήνη και η σταθερότητα ενδιαφέρουν όλους».

Türkiye ile Yunanistan arasında dört buçuk yıldır yapılmayan istikşafi görüşmeler bugün İstanbul’da başladı. Cumhurbaşkanımızın güçlü liderliğinde Ege dahil tüm sorunların çözümü mümkündür ve bunun için irademiz tamdır. Bölgesel barış ve istikrar herkesin menfaatinedir. pic.twitter.com/fOdG410eLa

— Ibrahim Kalin (@ikalin1) January 25, 2021

Η αντίδραση της Ουάσιγκτον και του Βερολίνου

«Οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρετίζουν την επανέναρξη των διερευνητικών συνομιλιών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη, σήμερα, και τη δέσμευση των δύο κυβερνήσεων σε αυτή τη διαδικασία. Υποστηρίζουμε όλες τις προσπάθειες για τη μείωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο», έγραψε στο twitter ο νέος εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις.

Ιδιαίτερη σημασία έχει η επισήμανση του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στην «δέσμευση» της ελληνικής και της τουρκικής κυβέρνησης στην διαδικασία των διερευνητικών όσο και στην υποστήριξη των προσπαθειών για την μείωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Στην επανεκκίνηση των διερευνητικών δεν θα μπορούσε να μείνει απαθής και η γερμανική κυβέρνηση που στο πρόσφατο παρελθόν είχε αναλάβει διαδοχικές πρωτοβουλίες για να ξαναφέρει την Αθήνα και την Άγκυρα στο τραπέζι των συνομιλιών.

«Χαιρόμαστε που οι απευθείας συνομιλίες, οι οποίες είχαν διακοπεί το 2016, σήμερα ξεκινούν και πάλι και ναι, στο πλαίσιο της προεδρίας μας στο Συμβούλιο της ΕΕ στηρίξαμε πολύ και εργαστήκαμε προκειμένου να υπάρξουν τέτοιες απευθείας συνομιλίες», δήλωσε η εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Άντεμπαρ και υπενθύμισε ότι την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας βρέθηκε και πάλι στην Άγκυρα ειδικά για αυτόν τον σκοπό.

«Ποια θέματα, ποιες λύσεις, ποια βήματα θα συμφωνηθούν τώρα εκεί, είναι υπόθεση των (δύο) πλευρών. Και πιστεύω ότι είναι καλό να μην σχολιάσουμε τώρα απέξω για μια διαδικασία που ξεκινάει, αλλά το αντικείμενο συζήτησης και όλα τα περαιτέρω να τα συνεννοηθούν οι πλευρές μεταξύ τους. Και ελπίζουμε ότι θα καταστεί εφικτό να δημιουργηθεί και πάλι αμοιβαία εμπιστοσύνη και εμπιστοσύνη του ενός για τον άλλον, με αξιοπιστία ώστε να βρεθεί από κοινού μια καλή λύση στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου», κατέληξε η κυρία Άντεμπαρ.

Παράλληλη συζήτηση για την Τουρκία στις Βρυξέλλες

Την ώρα που διεξαγόταν ο 61ος γύρος των διερευνητικών επαφών στην Κωνσταντινούπολη, στις Βρυξέλλες συνερχόταν το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ παρουσία του Νίκου Δένδια.

Κατά τη συζήτηση, ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Ζοσέπ Μπορέλ και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας ενημέρωσαν για τις επαφές που είχαν την προηγούμενη εβδομάδα με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών. Κύριο συμπέρασμα από τις επαφές τους ήταν ότι διαφάνηκε διάθεση από πλευράς Τουρκίας για ενίσχυση των ευρωτουρκικών σχέσεων. Είναι σε αυτό το πλαίσιο, που η Τουρκία φαίνεται να διέκοψε στην παρούσα φάση τις παραβιάσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο, που ξεκίνησαν οι διερευνητικές επαφές με την Ελλάδα, ενώ η Άγκυρα δείχνει να έχει θετική διάθεση για εμπλοκή της ΕΕ στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό και για επανέναρξη των συνομιλιών, αναφέροντας ότι «δεν είναι δογματικοί» ως προς τον επιδιωκόμενο στόχο των συνομιλιών.

Από τη συζήτηση των Ευρωπαίων υπουργών Εξωτερικών, προκύπτει μια θετική πρώτη αποτίμηση για τις πρόσφατες δηλώσεις και ενέργειες της Τουρκίας. Όλοι, όμως, τόνισαν ότι η ΕΕ οφείλει να είναι επιφυλακτική και όχι αφελής αναμένοντας όπως η «επίθεση φιλίας» της Άγκυρας συνοδεύεται από συγκεκριμένα βήματα, με συνέχεια, συνέπεια και σε βάθος χρόνου.

Μέσα στο πλαίσιο της συζήτησης, εκφράστηκε η εκτίμηση ότι η «νέα» προσέγγιση της Τουρκίας ενδεχομένως να οφείλεται στους ακόλουθους παράγοντες: (1) την απειλή των κυρώσεων (2) την οικονομική κατάσταση στη χώρα και (3) την εκλογή Μπάιντεν στις ΗΠΑ.

Από ελληνικής πλευράς, ο Νίκος Δένδιας τόνισε ότι απομένει να γίνουν απτά βήματα ουσιαστικής προόδου σε θέματα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τη χώρα μας, όπως η συνεχιζόμενη τουρκική παραβατικότητα, το casus belli, η μη συμμόρφωση προς το Διεθνές Δίκαιο και ιδιαίτερα το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, που αποτελεί μέρος του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου.

Πηγή: Protothema.gr