Στο πλαίσιο της φετινής ανασκαφικής περιόδου του πενταετούς ερευνητικού προγράμματος στο Κλειδί Σαμικό (έτη 2022-2026) ήρθαν στο φως νέα στοιχεία για το μνημειακό οικοδόμημα που ανακαλύφθηκε το 2022. (Εικ. 1) Το ερευνητικό πρόγραμμα αποτελεί συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας με το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, υπό την διεύθυνση των Δρ. Birgitta Eder και Δρ. Ερωφίλης-Ίριδας Κόλλια.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής αποκαλύφθηκε ναόσχημο κτιρίο καθ'όλο το μήκος του, το οποίο ανέρχεται σε 28 μ., το δε πλάτος του είναι 9,50 μ. Ο ναός αποτελείται από δύο μεγάλους εσωτερικούς χώρους, ο καθένας με δύο εσωτερικούς κίονες στο άξονά του και από δύο προδόμους με δύο κίονες εν παραστάσι στις δύο όψεις του (Εικ. 2). Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, πρόκειται για έναν διπλό ναό που χρονολογείται πιθανότατα στον 6ο αιώνα π.Χ. Φαίνεται ότι γύρω στο 300 π.Χ./ αρχές του 3ου αι. π.Χ. η στέγη του αφαιρείται και οι κεραμίδες διαστρώνονται στο εσωτερικό του κτιρίου καλύπτοντας το αρχικό επίπεδο χρήσης, ενώ θεωρείται πιθανό ότι το κτίριο εγκαταλείφθηκε την περίοδο αυτή.
Το θραυσμένο μαρμάρινο περιρραντήριο κατά χώραν
Στη δεύτερη αίθουσα, πάνω στο δάπεδο βρέθηκαν τα θραύσματα αρχαϊκού μαρμάρινου περιρραντηρίου διαμέτρου περίπου 1 μέτρου (Εικ. 3).
Τμήμα του μαρμάρινου περιρραντηρίου. Διακρίνεται η μία λαβή του και μεταλλικός σύνδεσμος από επιδιόρθωσή του στην αρχαιότητα
Πρόκειται για σκεύος τελετουργικού καθαρισμού που μιμείται χάλκινη λεκάνη και είχε επισκευασθεί ήδη στην αρχαιότητα, όπως φανερώνουν οι μεταλλικοί σύνδεσμοι που συγκρατούν τα θραυσμένα τμήματά του (Εικ. 4).
Το χάλκινο έλασμα κατά χώραν
Μαζί με το θραύσμα που ανακαλύφθηκε το 2022, το εντυπωσιακό σκεύος μπορεί πλέον να αποκατασταθεί σχεδόν στο σύνολό του. Σημαντικό εύρημα της φετινής ανασκαφής είναι χάλκινο έλασμα που πιθανώς ήταν ανηρτημένο σε τοίχο του ναού (Εικ. 5).
Ακτινογραφία του χάλκινου ελάσματος. Διακρίνεται τμήμα της επιγραφής
Η απεικονιστική διαγνωστική εξέταση του αντικειμένου φανέρωσε ότι η μία όψη της χάλκινης πλάκας διασώζει μεγάλη επιγραφή (Εικ. 6), η οποία αναμένεται ότι θα αποκαλυφθεί πλήρως κατά τη συντήρησή της στο εργαστήριο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηλείας.
Επίσης, αποκαλύφθηκε και τεκμηριώθηκε η πορεία ισχυρού τοίχου, που είχε εντοπίσει ήδη ο Wilhelm Dörpfeld στις αρχές του 20ου αιώνα. (Εικ. 1). Ο τοίχος πιθανώς αποτελεί το βόρειο άκρο του περιβόλου του ιερού του Ποσειδώνα.
Σημαντική υπήρξε η συμβολή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, που ανέλαβε τον καθαρισμό της περιοχής βόρεια του ναού από την πυκνή βλάστηση. Οι αρχαιολογικές εργασίες χρηματοδοτούνται από το Ίδρυμα Gerda Henkel και το Αυστριακό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών. Τα επόμενα χρόνια η επιστημονική ομάδα σκοπεύει να συνεχίσει την έρευνα, ώστε να εντοπίσει περισσότερα στοιχεία για την έκταση και τη μορφή του ιερού και την τοπογραφία της περιοχής.
