Ορισμένα καλαμάκια από χαρτί και μπαμπού περιέχουν τις λεγόμενες «χημικές ουσίες για πάντα» που θα μπορούσαν να τα καταστήσουν μια λιγότερο ιδανική εναλλακτική λύση σε σχέση με το πλαστικό, διαπίστωσαν ερευνητές.
Επιστήμονες στο Βέλγιο εξέτασαν πρόσφατα δεκάδες καλαμάκια από σούπερ μάρκετ, καταστήματα λιανικής πώλησης και εστιατόρια fast-food της χώρας και διαπίστωσαν ότι η πλειονότητα περιείχε PFAS - μια οικογένεια συνθετικών χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή καταναλωτικών προϊόντων επειδή μπορούν να αντισταθούν στους λεκέδες, τα λίπη και το νερό.
Οι ερευνητές πήραν δείγμα από 39 μάρκες για καλαμάκια από χαρτί, μπαμπού, γυαλί, ανοξείδωτο ατσάλι και πλαστικό. Από αυτά, τα 27 βρέθηκαν να περιέχουν PFAS, αν και οι συγκεντρώσεις ήταν χαμηλές. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν την Πέμπτη στο περιοδικό Food Additives and Contaminants.
Τα PFAS, αναφέρονται συχνά ως «χημικές ουσίες για πάντα» επειδή παραμένουν σχεδόν μόνιμα στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Εντοπίζονται συχνά σε περιτυλίγματα τροφίμων, καλλυντικά, χαλιά, έπιπλα και υφάσματα όπως αδιάβροχα ή ρούχα γυμναστικής.
Από τα καλαμάκια που εξετάστηκαν στη μελέτη, εκείνα που ήταν κατασκευασμένα από χαρτί ήταν πιο πιθανό να περιέχουν PFAS: Οι χημικές ουσίες ανιχνεύθηκαν σε 18 από τις 20 μάρκες. Τέσσερα στα πέντε καλαμάκια από μπαμπού που υποβλήθηκαν σε δειγματοληψία περιείχαν PFAS, σε σύγκριση με τρία στα τέσσερα πλαστικά καλαμάκια και δύο στα πέντε γυάλινα καλαμάκια. Και τα πέντε καλαμάκια από ανοξείδωτο ατσάλι που αναλύθηκαν δεν περιείχαν PFAS.
Προηγούμενες έρευνες στις ΗΠΑ έχουν επίσης ανιχνεύσει PFAS σε χάρτινα και άλλα καλαμάκια φυτικής προέλευσης, μεταξύ πολλών άλλων τύπων μαγειρικών σκευών και συσκευασιών. Η έκθεση σε PFAS μπορεί να σχετίζεται με χαμηλό βάρος γέννησης, υψηλή χοληστερόλη, θυρεοειδοπάθεια και αυξημένο κίνδυνο καρκίνου των νεφρών και του ήπατος, αλλά οι ερευνητές εξακολουθούν να μαθαίνουν για αυτούς τους κινδύνους για την υγεία και δεν είναι σίγουροι ποια επίπεδα έκθεσης είναι προβληματικά.
Ο Thimo Groffen, συγγραφέας της νέας μελέτης και περιβαλλοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, δήλωσε ότι δεν είναι σαφές εάν οι κατασκευαστές των καλαμακιών που ανέλυσε προσθέτουν σκόπιμα PFAS ως αδιάβροχη επίστρωση. Άλλες πιθανότητες, είπε, είναι ότι τα PFAS καταλήγουν κατά λάθος στα καλαμάκια κατά τη διαδικασία παραγωγής ή ότι τα καλαμάκια από μπαμπού έχουν ίχνη PFAS λόγω της καλλιέργειας των φυτών σε μολυσμένο έδαφος.
Ο Graham Peaslee, ο οποίος μελετά τα PFAS στο Πανεπιστήμιο Notre Dame και δεν συμμετείχε στη νέα έρευνα, δήλωσε ότι είναι πιθανό οι κατασκευαστές να μην ελέγχουν για τις χημικές ουσίες στα δικά τους προϊόντα.
Ο Groffen δήλωσε ότι οι χρήστες καλαμιών πιθανώς δεν χρειάζεται να πανικοβάλλονται για τον ατομικό τους κίνδυνο. «Αυτή είναι μόνο μία πολύ μικρή πηγή πρόσθετης έκθεσης που θα μπορούσε εύκολα να αποφευχθεί, αλλά δεν περιμένω ότι τα ίδια τα καλαμάκια θα είναι πολύ επιβλαβή», είπε.
Πρόσθεσε όμως ότι επειδή τα PFAS συσσωρεύονται στον οργανισμό, οι άνθρωποι θα πρέπει ιδανικά να μειώσουν την έκθεση όπου μπορούν: «Όλα αθροίζονται μαζί με άλλες οδούς έκθεσης και ο συνδυασμός θα μπορούσε να προκαλέσει επιπτώσεις στην υγεία», είπε.
Διαρρέουν τα PFAS στα τρόφιμα και το νερό;
Δεν υπάρχει ομοσπονδιακό όριο για τα PFAS στις συσκευασίες τροφίμων στις ΗΠΑ, αν και ορισμένες πολιτείες έχουν τους δικούς τους περιορισμούς. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων επιτρέπει τη χρήση PFAS σε ορισμένο εξοπλισμό επεξεργασίας τροφίμων και ως λιποδιαλυτικό μέσο σε χάρτινες συσκευασίες τροφίμων.
Εν τω μεταξύ, η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος έχει προτείνει όρια για τα PFAS στο πόσιμο νερό, αλλά δεν έχει ακόμη εκδώσει τελικό κανόνα. Ο Keith Vorst, διευθυντής της κοινοπραξίας Polymer and Food Protection Consortium στο Iowa State University, δήλωσε ότι ορισμένα από τα καλαμάκια της μελέτης υπερέβαιναν τις προτεινόμενες συγκεντρώσεις της EPA για το νερό. Ωστόσο, επεσήμανε ότι οι ερευνητές δεν εξέτασαν αν τα PFAS διαρρέουν από τα καλαμάκια στα ποτά ή αν η χρήση ενός καλαμακίου προκαλεί κατ' ανάγκη την κατάποση των χημικών ουσιών από κάποιον.
Επιπλέον, δήλωσε ο Vorst, έχει ανιχνεύσει πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις PFAS σε φορείς ποτών, δοχεία για το σπίτι και σακούλες ποπ κορν μικροκυμάτων. «Έχω έναν μικρό φόβο σχετικά με το "Εντάξει, ας επικεντρωθούμε τώρα στα καλαμάκια" όταν έχουμε πολύ, πολύ μεγαλύτερα ζητήματα που μολύνουν το περιβάλλον», δήλωσε.
Ο Peaslee δήλωσε ότι η ποσότητα PFAS που μεταφέρεται από τις συσκευασίες στα τρόφιμα και τα ποτά είναι γενικά ελάχιστη, ειδικά αν τα αντικείμενα δεν έρχονται σε επαφή για πολύ καιρό.
Τα PFAS μπορούν να διαρρεύσουν από τις χωματερές στο νερό και το έδαφος και να έχουν τοξικές επιπτώσεις στα ζώα, συμπεριλαμβανομένης της ηπατικής βλάβης ή των προβλημάτων αναπαραγωγής. Η μελέτη του Groffen εντόπισε μια συγκεκριμένη ένωση που είναι ιδιαίτερα διαλυτή στο νερό, το τριφθοροοξικό οξύ, σε πέντε χάρτινα καλαμάκια και ένα καλαμάκι από μπαμπού.Ωστόσο, ο Groffen δήλωσε ότι τα καλαμάκια με φυτική βάση εξακολουθούν να είναι καλύτερα για το περιβάλλον από τα πλαστικά. «Εξακολουθώ να περιμένω ότι τα πλαστικά καλαμάκια θα ήταν πιο επιβλαβή για το περιβάλλον, επειδή φυσικά έχουμε και την αποικοδόμηση των πλαστικών σε μικροπλαστικά που μπορούν να καταναλωθούν από τα ζώα», είπε.
Οι ερευνητές που ερωτήθηκαν συμφώνησαν ότι τα καλαμάκια από ανοξείδωτο ατσάλι είναι προτιμότερα από τα χάρτινα, τα μπαμπού ή τα πλαστικά, αλλά αμφισβήτησαν ότι οι άνθρωποι θα τα υιοθετήσουν ευρέως. «Αν μπορούσαμε όλοι να στραφούμε σε ανοξείδωτο ατσάλι, αυτό θα ήταν υπέροχο», δήλωσε ο Vorst. «Δεν νομίζω ότι είναι πρακτικό».
