Αγαπητοί μας Χριστιανοί, η Αγία και Ευλογημένη του Χριστού Εκκλησία και τα πιστά μέλη αυτής αξιώνονται για μία ακόμη χρονιά, μάλιστα κάτω από δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες λόγω του κορονοϊού, από την προσεχή Καθαρή Δευτέρα, να υποδεχθούν την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή με κατάνυξη και ιεροπρέπεια. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή, είναι ο ευπρόσδεκτος καιρός, ο καιρός της μετανοίας, που για μια ακόμη φορά μας χαρίζει η αγάπη του Θεού!
Η Σαρακοστή του Πάσχα ή αλλιώς η Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή προ του Πάσχα είναι μια περίοδος που έχει καθοριστεί από την Ορθόδοξη Εκκλησία μας για πνευματική άσκηση. Είναι η περίοδος που εντατικοποιούμε όλα τα πνευματικά γυμνάσματα, (νηστεία, προσευχή, μετάνοια, αγρυπνία κ.λ.π.), για να ενδυναμώσουμε την ψυχή μας. Όπως ακριβώς πηγαίνει ο άνθρωπος στο γυμναστήριο για άσκηση και να ενδυναμώσει διάφορα μέρη του σώματος, (τρικέφαλους, δικέφαλους, μηρούς, χέρια και πόδια, αντοχή στο τρέξιμο κ.α.), έτσι ακριβώς με τον ίδιο τρόπο χρειάζεται να γυμνάσει την ψυχή του, με σκοπό να μπορέσει να ενωθεί με τον Θεό!
Η διαφορά της γύμνασης του σώματος και της γύμνασης της ψυχής είναι στο αποτέλεσμα. Στην πρώτη περίπτωση ο άνθρωπος γυμνάζει το σώμα του από ίδιον θέλημα, για να αρέσει και να αρέσκεται.
Να δείχνει ότι έχει καλό και όμορφο σώμα, να δείχνει την μυϊκή του δύναμη, μόνο και μόνο για επίδειξη, υποκινούμενος από την υπερηφάνεια, την εγωπάθεια, την φιλαυτία. Και το αποτέλεσμα είναι πρόσκαιρο, όσο κρατάει η περίοδος της γυμναστικής. Η γύμναση της ψυχής έχει ως αποτέλεσμα την επιτυχία που κρατά αιώνια. Διότι αυτός που θα επιτύχει τον στόχο του μέσα στην Σαρακοστή και το βράδυ της Ανάστασης ενωθεί με το Φως που είναι ο Χριστός, τότε θα έχει χαρά, ευτυχία, γαλήνη, ηρεμία, αγάπη, ζωή που κρατά αιώνια. «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών».
Η ζωή του κάθε πιστού λοιπόν, είναι ένας διαρκής πνευματικός αγώνας, μια διαρκής προσπάθεια καθάρσεως και αγιασμού, την οποία μας καλεί η Ορθόδοξη Εκκλησία μας να εντείνουμε σε ορισμένες περιόδους του χρόνου, στις περιόδους τις οποίες έχει ορίσει ως περιόδους προετοιμασίας, ώστε να ζήσουμε με ψυχική ωφέλεια τις μεγάλες εορτές της Χριστιανικής πίστεώς μας. Έτσι και εμείς, αγαπητοί αδελφοί, συν Θεώ θα εισέλθουμε από την προσεχή Καθαρή Δευτέρα στο στάδιο των αρετών, την Μεγάλη Τεσσαρακοστή (δηλαδή το στάδιο της προετοιμασίας μας), για την μεγάλη εορτή της λαμπροφόρου Αναστάσεως του Κυρίου μας!
Μεγάλη Σαρακοστή, ονομάζεται η ιερή περίοδος εκείνη που προηγείται του Πάσχα. Την λέμε Μεγάλη για να την ξεχωρίζουμε από την νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων, η οποία χαρακτηρίζεται «Μικρή» επειδή είναι ελαφρότερη. Ονομάζεται Σαρακοστή επειδή γίνεται εις ανάμνηση της σαρανταήμερης νηστείας του Χριστού στην έρημο και καθιερώθηκε τον 4ο αιώνα μ.Χ. Η αρχική της διάρκεια ήταν έξι εβδομάδες, ενώ αργότερα προστέθηκε και μία έβδομη και τελικά διαρκεί 48 ημέρες. Έτσι στην εποχή μας η Μεγάλη Σαρακοστή ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα και τελειώνει το Σάββατο του Λαζάρου (έξι εβδομάδες) και στην συνέχεια έχουμε την Αγία και Μεγάλη εβδομάδα.
Ο Ιερός Χρυσόστομος, αναφερόμενος στην Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μας λέει ότι, την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή νηστεύουμε όχι για το Πάσχα, όχι για το Σταυρό, αλλά για τις αμαρτίες μας, επειδή το Πάσχα δεν είναι υπόθεση νηστείας και πένθους, αλλά χαράς και ευφροσύνης. Την Μεγάλη Εβδομάδα νηστεύουμε επίσης και συμπενθούμε και συμμετέχουμε στο εκούσιο Πάθος του Σωτήρος Χριστού μας με μία νηστεία πένθους και μετανοίας.
Σε όλη τη διάρκεια της Μεγάλης Σαρακοστής, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή, τελείται η Προηγιασμένη Λειτουργία. Σε αυτήν οι πιστοί μπορούν να λάβουν Θεία Κοινωνία, η οποία όμως έχει προαγιασθεί από την προηγουμένη Κυριακή. Για αυτό τον λόγο ονομάζεται η Ακολουθία αυτή Προηγιασμένη. Επίσης κάθε Κυριακή απόγευμα, τελούνται οι Κατανυκτικοί Εσπερινοί, ενώ από Δευτέρα έως Πέμπτη απόγευμα, ψάλλεται το Μέγα Απόδειπνον στους Ιερούς Ναούς. Την Παρασκευή το βράδυ ψάλλεται η ακολουθία των Χαιρετισμών της Θεοτόκου!
Κάποιες ημέρες της Μεγάλης Σαρακοστής, έχουν όμως ξεχωριστή σημασία και δική τους σημειολογία την οποία αξίζει και πρέπει να γνωρίζουμε ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί. Το Σάββατο της πρώτης εβδομάδας της νηστείας είναι αφιερωμένο στο θαύμα των κόλλυβων του μεγαλομάρτυρα Θεοδώρου του Τήρωνος. Θαύμα που βοήθησε τους Χριστιανούς της Κωνσταντινούπολης, να τηρήσουν την νηστεία, που προσπάθησε με δόλια μέσα να μολύνει ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Ιουλιανός ο Παραβάτης.
Η A’ Κυριακή των νηστειών, είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την Αυτοκράτειρα του Βυζαντίου Θεοδώρα το 843 μ.Χ.
Η B’ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (14ος αιώνας). Ο Άγιος Γρηγόριος υπήρξε κορυφαίος διδάσκαλος των Ορθοδόξων δογμάτων και πολέμιος των αιρέσεων.
Η Γ ‘ Κυριακή των νηστειών,είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Αυτή η ημέρα είναι αφιερωμένη στον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, το σύμβολο της πίστης μας. Ημέρα που οι πιστοί παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν την πορεία τους, την νηστεία, που θα τους οδηγήσει στην Ανάσταση του Κυρίου.
Η Δ’ Κυριακή των νηστειών, είναι ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννη, συγγραφέα της Κλίμακας. Η κλίμακα είναι ένα βιβλίο με ομιλίες του Αγίου Ιωάννη. Αντικείμενο των ομιλιών αυτών είναι τα σκαλοπάτια της πνευματικής ανάβασης των Μοναχών, μέσα από την προσωπική τους άσκηση.
Η ημέρα Τετάρτη της Ε' εβδομάδας της Μεγάλης Σαρακοστής είναι η Τετάρτη του Μεγάλου Κανόνος. Συγγραφέας και συνθέτης του Μεγάλου Κανόνα είναι ο Άγιος Πατέρας μας Ανδρέας, ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Μέσα στα 250 τροπάρια που τον απαρτίζουν, έχει συγκεντρώσει τις ιστορίες από τον Αδάμ έως και την Ανάληψη του Κυρίου. Καλεί δε κάθε έναν από εμάς, να παραδειγματιζόμαστε από αυτές, να μιμούμαστε τα καλά και να αποφεύγουμε τα άσχημα που έπραξαν οι πρόγονοι μας.
Την Παρασκευή της ίδιας εβδομάδας είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Ημέρα αφιερωμένη στην Παναγία που στέκει πάντα βοηθός των Χριστιανών σε περιόδους ειρήνης ή πολέμου. Εορτάζουμε τα θαύματα που έκανε η Παναγία προστατεύοντας την Βασιλεύουσα από λαούς που ήθελαν να την κυριεύσουν. Μετά από μια τέτοια νίκη ο λαός της Κωνσταντινούπολης, όρθιος (ακάθιστος) ευχαρίστησε την Θεομήτορα ψάλλοντας. Θυμούμενοι αυτό το γεγονός, ευχαριστούμε και εμείς με την σειρά μας την Παναγία ψάλλοντας όρθιοι.
Η Ε’ Κυριακή των νηστειών, είναι αφιερωμένη στην μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Η Οσία, από ηλικία 12 ετών ακολουθούσε έναν ιδιαίτερα έκλυτο βίο. Σε ηλικία 30 ετών, ήρθε σε επαφή με τον Χριστιανισμό, μετανόησε και προσκύνησε. Την υπόλοιπη ζωή της, 47 έτη, ασκήτεψε στην έρημο. Την ημέρα αυτή καλούνται όλοι να μιμηθούν το παράδειγμα της και να έρθουν πιο κοντά στον Χριστό μετανοώντας για τις αμαρτίες τους.
Το Σάββατο πριν την Μεγάλη Εβδομάδα είναι το Σάββατο του Λαζάρου. Ημέρα αφιερωμένη στο θαύμα της Ανάστασης του Λαζάρου από τον Χριστό. Τελευταία Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής, είναι η Κυριακή των Βαΐων. Είναι ημέρα αφιερωμένη στην θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα από την Βηθανία. Τότε ο λαός υποδέχθηκε το Χριστό με επευφημίες και με «Βάϊα φοινίκων», από τα οποία πήρε και το όνομα της, αυτή η ημέρα.
Εν κατακλείδι αγαπητοί μας, η Μεγάλη Σαρακοστή δεν είναι, όπως κάποιοι ισχυρίζονται, περίοδος απαγορεύσεων και στερήσεων. Αντιθέτως είναι «καιρός» ελευθερίας, ευκαιρία εσωτερικής μεταμόρφωσης του ανθρώπου, πνευματικής αναγέννησης,· συμφιλίωσης, εσωτερικής εργασίας αλλά και μετανοίας,·με την εμπειρία της χαράς, του ενθουσιασμού και της προσδοκίας της Θεϊκής παραμυθίας. Ας εμπιστευτούμε εν Χριστώ αδελφοί και φίλοι, όλοι μαζί την Αγία και Μεγάλη Σαρακοστή 2021. Την «πολυκλινική της Εκκλησίας μας», (σύμφωνα με τον π. Ι. Ρωμανίδη), αποβάλλοντας κάθε είδους άγχους, φόβου, αμφισβήτησης και απελπισίας. Είθε να γίνει η όμορφη αυτή και ευλογημένη περίοδος ένα πνευματικό ταξίδι και μία ωραία ευκαιρία, ώστε πλέον να οδηγηθούμε από την αυτογνωσία στην Θεογνωσία. ΑΜΗΝ!
ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΤΣΗΔΗΜΑΣ
(Δελτίο Τύπου)
