Απόβλητα: Έρχονται νέα περιβαλλοντικά τέλη - Εφαρμόζεται το «πληρώνω όσο πετάω»

Ιδιαίτερα φιλόδοξοι στόχοι – εάν αναλογιστεί κανείς τις φτωχές επιδόσεις της χώρας μας έως τώρα στη διαχείριση αποβλήτων – έχουν συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για τα απόβλητα και την ανακύκλωση, το οποίο κατατέθηκε αργά το βράδυ της Δευτέρας στη Βουλή.

Στο νομοσχέδιο ενσωματώνονται οι ευρωπαϊκοί στόχοι για την ανακύκλωση. Συγκεκριμένα, η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και η ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων θα ανέλθουν σε ποσοστό τουλάχιστον 55% το 2025, 60% το 2030 και 65% το 2035, ενώ η ανακύκλωση των συσκευασιών σε ποσοστό τουλάχιστον 65% το 2025 και 70% το 2030.

Επί του παρόντος, πάντως, η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση με το 77,7% των αποβλήτων να οδηγούνται σε ταφή. Στην 4η θέση από το τέλος βρίσκεται η χώρα μας και ως προς την ανακύκλωση με ποσοστό 21%, την ώρα που αλλες χώρες της Ε.Ε. έχουν κάνει άλματα και ο στόχος ήταν το 50% των αστικών στερεών αποβλήτων να ανακυκλώνεται το 2020.

Την ίδια στιγμή σε αρνητικό υψηλό βρισκόμαστε και όσον αφορά τη σπατάλη τροφίμων καθώς η Ελλάδα μετράει 28,9 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων ανά εκατομμύριο ΑΕΠ όταν ο ευρωπαικός μέσος όρος είναι 17,5 εκατ. τόνοι αποβλήτων ανά εκατομμύριο ευρώ του ΑΕΠ.

Μεταξύ των ρυθμίσεων που περιλαμβάνονται στις 248 σελίδες του νομοσχεδίου, είναι και η εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο πετάω», βάσει του οποίου οι δήμοι θα έχουν τη δυνατότητα χρέωσης χαμηλότερων δημοτικών τελών σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο.

Παράλληλα το νομοσχέδιο προβλέπει την εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας εκτός των πλαστικών φιαλών, η οποία έχει ηδη θεσπιστεί και για τις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης. Πρακτικά ο καταναλωτής θα χρεώνεται ένα μικρό ποσό κατά την αγορά του προιόντος, το οποίο θα λαμβάνει πίσω με την επιστροφή της άδειας συσκευασίας.

Επίσης επεκτείνεται η εφαρμογή του περιβαλλοντικού τέλους των 9 λεπτών του ευρώ (7 χωρίς το ΦΠΑ) σε όλες τις πλαστικές σακούλες πλην των βιοαποδομήσιμων, ενώ τέλος ύψους 8 λεπτών (συν ΦΠΑ) θα χρεώνεται ανά συσκευασία που περιέχει PVC κατά την αγορά των συγκεκριμένων προιόντων.

Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, κατά την παρουσίαση της νομοθετικής πρωτοβουλίας, με βασικούς πυλώνες αυτής την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, την αύξηση της ανακύκλωσης και τη μείωση της υγειονομικής ταφής, επεσήμανε: «Με το σημερινό μας νομοσχέδιο ανοίγουμε τον δρόμο ώστε όλοι μαζί - Πολιτεία, φορείς, επιχειρήσεις και πολίτες - να πετύχουμε τους φιλόδοξους στόχους για τη βέλτιστη διαχείριση των αποβλήτων, που θα έχει στο επίκεντρό της την ανακύκλωση και τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Με μέτρα και στοχευμένες δράσεις για την ανάπτυξη και εδραίωση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και συνείδησης γινόμαστε σύμμαχοι προκειμένου να εξασφαλίσουμε μια καλύτερη ποιότητα ζωής και να δώσουμε από κοινού τη μάχη απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Οφείλουμε και θα τα καταφέρουμε».

Τι θα αλλάξει στη ζωή μας τα επόμενα χρόνια με βάση τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου

Το «ethnos.gr» συγκέντρωσε όλα τα σημεία του νομοσχεδίου, τα οποία αναμένεται να αλλάξουν την καθημερινότητά μας τα προσεχή χρόνια. Αυτά είναι:

• Με σκοπό την ανάπτυξη και εδραίωση της περιβαλλοντικής συνείδησης, από την 1η Σεπτεμβρίου 2022 εισάγεται στα σχολεία η υποχρεωτική χωριστή συλλογή χαρτιού, γυαλιού, πλαστικών, μετάλλων, μπαταριών και αποβλήτων τροφίμων.

• Επεκτείνεται η υποχρέωση, το αργότερο έως το 2023, οργάνωσης και λειτουργίας συστημάτων εγγυοδοσίας και στις συσκευασίες ποτών, αναψυκτικών και ροφημάτων από αλουμίνιο και γυαλί μίας χρήσης κατ΄αντιστοιχία με το σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες. Βάσει του συστήματος θα επιστρέφεται στον πολίτη το εγγυοδοτικό αντίτιμο που θα έχει προπληρώσει κατά την αγορά, όταν επιστρέφει την κενή συσκευασία. Το μέτρο αυτό ήδη εφαρμόζεται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, η Γερμανία, οι Σκανδιναβικές χώρες κ.ά.

• Σε όλα τα νέα κτίρια, για τα οποία υποβάλλεται προέγκριση οικοδομικής άδειας ή οικοδομική άδεια κατηγορίας 3 κατόπιν βεβαίωσης όρων δόμησης μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, εξασφαλίζεται κατάλληλος χώρος, ανοιχτός ή κλειστός, εντός ή εκτός του κτιρίου, για τη συλλογή και αποθήκευση των αποβλήτων, προσβάσιμος από τον δρόμο για την αποκομιδή. Ο χώρος θα πρέπει να είναι επαρκούς χωρητικότητας, ώστε να αποθηκεύει σε κατάλληλους περιέκτες τουλάχιστον τέσσερα ρεύματα αποβλήτων, τα οποία παράγονται από τους χρήστες του κτιρίου.

• Πλαστική σακούλα: Επιβάλλεται στους καταναλωτές η καταβολή του περιβαλλοντικού τέλους ανά τεμάχιο πλαστικής σακούλας μεταφοράς όχι μόνο στις λεπτές πλαστικές σακούλες, αλλά ανεξαρτήτως πάχους τοιχώματος, με εξαίρεση τις βιοαποδομήσιμες (ή βιοαποικοδομήσιμες) και λιπασματοποιήσιμες πλαστικές σακούλες μεταφοράς.

• Θεσπίζεται περιβαλλοντικό τέλος για τα πλαστικά προιόντα με ετικέτα PVC. Ειδικότερα, από την 1η Ιουνίου 2022 επιβάλλεται τέλος ανακύκλωσης 8 λεπτών (συν ΦΠΑ) για τα προϊόντα μέρος της συσκευασίας των οποίων (η ετικέτα) περιέχει πολυβινυλοχλωρίδιο (PVC) κατά την πώλησή τους σε κάθε νόμιμο σημείο πώλησης. Η καταβολή του τέλους επιβάλλεται στους καταναλωτές ανά τεμάχιο προϊόντος κατ’ αντιστοιχία με την ακολουθούμενη πρακτική για τις πλαστικές σακούλες.

• Πληρώνω όσο πετάω: Οι δήμοι θα μπορούν να διαμορφώνουν τα δημοτικά τους τέλη, ανάλογα με πόσα απόβλητα παράγει ο κάθε δημότης, αλλά και ανάλογα με πόσα από αυτά ανακυκλώνει - και όχι βάσει των τετραγωνικών του ακινήτου του όπως ίσχυε μέχρι σήμερα. Δίνεται έτσι η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη σε όλους όσοι παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο. Η εφαρμογή του «Πληρώνω όσο πετάω» σε υποχρεωτική βάση για τους Δήμους ξεκινά από τον Ιανουάριο του 2023, με εφαρμογή σε σημαντικούς παραγωγούς αποβλήτων, όπως μεγάλα ξενοδοχεία και βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καθώς και σε όλους του Δήμους με πληθυσμό πάνω από 100.000 κατοίκους, ενώ γίνεται υποχρεωτική από 1.1.2028 για όλους τους Δήμους με πληθυσμό πάνω από 20.000 κατοίκους.

• Τέλος ταφής: Από την 1η Ιανουαρίου 2022 επιβάλλεται τέλος ταφής για τις ποσότητες αστικών αποβλήτων, οι οποίες οδηγούνται για ταφή σε ΧΥΤΑ. Το τέλος ταφής ορίζεται σε 20 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και αυξάνεται ετησίως κατά 5 ευρώ ανά τόνο και έως την τιμή των 35 ευρώ ανά τόνο. Από την 1η Ιανουαρίου 2026 το τέλος ταφής ορίζεται σε 45 ευρώ ανά τόνο αποβλήτων και αυξάνεται στην τιμή των 55 ευρώ ανά τόνο από την 1η Ιανουαρίου 2027, η οποία και παραμένει σταθερή για τα επόμενα έτη. Πρακτικά το τέλος θα μετακυλίεται στους δημότες των δήμων, οι οποιοι θα εμφανίζουν υψηλα ποσοστά ταφής αποβλήτων.

  Από την καταβολή του τέλους ταφής εξαιρούνται τα νησιά που έχουν πληθυσμό μικρότερο από 1.000 μόνιμους κατοίκους.

• Από την 1η.1.2024, καθιερώνεται χωριστή συλλογή για τα επικίνδυνα κλάσματα των αποβλήτων που παράγονται από τα νοικοκυριά, όπως επικίνδυνα απόβλητα από χρώματα οργανικού διαλύτη, βερνίκια, διαλύτες, μελάνια ή προϊόντα καθαρισμού (χλωρίνη), προκειμένου να διασφαλισθεί ότι τα επικίνδυνα απόβλητα υποβάλλονται σε επεξεργασία και δεν ρυπαίνουν άλλες ροές αστικών αποβλήτων. Η χωριστή συλλογή των αποβλήτων γίνεται με μέριμνα του οικείου δήμου στα Πράσινα Σημεία και, σε περίπτωση που δεν υπάρχει τέτοιο σε κατάλληλα αδειοδοτημένο χώρο που υποδεικνύεται από τον οικείο ΦοΔΣΑ.

  Προβλέπεται επίσης ότι από την 1η Ιανουαρίου 2024, τα απόβλητα από χρώματα και βερνίκια συλλέγονται υποχρεωτικά στα χρωματοπωλεία. Οι φορείς λειτουργίας των χρωματοπωλείων υποχρεούνται να οργανώσουν τη συλλογή των αποβλήτων της παρούσας σε κατάλληλους περιέκτες, εντός των χώρων λειτουργίας τους. Ως φορέας λειτουργίας νοείται ο κάτοχος της αντίστοιχης άδειας λειτουργίας.

  Τα φαρμακευτικά προϊόντα οικιακής χρήσης με ληγμένη ή μη ημερομηνία συλλέγονται υποχρεωτικά στα φαρμακεία.

• Θεσπίζεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή, έως το 2024, των κλωστοϋφαντουργικών και των επικίνδυνων οικιακών αποβλήτων.

• Καθιερώνεται η υποχρεωτική χωριστή συλλογή σε τουλάχιστον επτά νέα ρεύματα αποβλήτων, όπως γεωργικά πλαστικά, στρώματα, έπιπλα, ρουχισμό, παιχνίδια, φάρμακα, αθλητικό εξοπλισμό και τίθεται η υποχρέωση στους παραγωγούς των προϊόντων αυτών για την οργάνωση και την προώθηση προς ανακύκλωση με την κάλυψη του σχετικού κόστους.

• Θεσπίζεται στόχος μείωσης των αποβλήτων τροφίμων κατά 30% το 2030 σε σχέση με το 2022, ιδίως με την ενθάρρυνση της χρήσης αδιάθετων τροφίμων κατάλληλων για ανθρώπινη κατανάλωση, με την παροχή κινήτρων για τη δωρεά τους ή περαιτέρω με την προώθηση της χρήσης τους ως ζωοτροφής. Για τον σκοπό αυτόν, για μια σειρά από επιχειρήσεις, όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.ά., γίνεται υποχρεωτική η τήρηση της ιεράρχησης των αποβλήτων και παρακολουθείται μέσω της συστηματικής καταγραφής των πλεονασμάτων τροφίμων. Προτεραιότητα θα δοθεί στην αναδιανομή τροφίμων για ανθρώπινη κατανάλωση, έναντι της χρήσης ως ζωοτροφών και στην εκ νέου μεταποίηση σε προϊόντα που δεν προορίζονται για διατροφή και καθορίζονται οι υποχρεώσεις των δωρητών και των δωρεοδόχων και οι ελάχιστες προϋποθέσεις για την ασφάλεια της ανθρώπινης υγείας.

  Γίνεται υποχρεωτική από 1.1.2022 για μια σειρά από επιχειρήσεις (όπως μονάδες επεξεργασίας και μεταποίησης τροφίμων, υπεραγορές τροφίμων, ξενοδοχεία, μεγάλα εστιατόρια, επιχειρήσεις τροφοδοσίας κ.λπ.) η συστηματική καταγραφή των πλεονασμάτων τροφίμων σε ηλεκτρονική βάση.

• Προάγεται η επαναχρησιμοποίηση, ως ένα από τα βασικά μέτρα πρόληψης στη δημιουργία αποβλήτων. Για τον σκοπό αυτόν, δημιουργούνται Κέντρα Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ) στους Δήμους. Ειδικότερα, οι Δήμοι άνω των 20.000 κατοίκων υποχρεούνται να αναπτύξουν και να λειτουργούν τουλάχιστον ένα Κέντρο Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ). Πρόκειται ουσιαστικά για οργανωμένους χώρους, στους οποίους οι πολίτες θα μπορούν να αποθέτουν μεταχειρισμένα αντικείμενα κάθε είδους, όπως, ενδεικτικά και όχι περιοριστικά, είδη ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, παιχνίδια, έπιπλα, ποδήλατα, βιβλία και κλωστοϋφαντουργικά είδη. Τα προϊόντα αυτά ταξινομούνται και επιδιορθώνονται προκειμένου να επαναχρησιμοποιηθούν.

• Προωθείται η επισκευασιμότητα. Οι κατασκευαστές ή οι εισαγωγείς επίπλων και ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού υποχρεούνται να ενημερώνουν τον πωλητή αναφορικά με τη διαθεσιμότητα των απαραίτητων ανταλλακτικών και το χρονικό διάστημα αυτής και η πληροφορία αυτή τίθεται σε γνώση του αγοραστή.

  Αντίστοιχη υποχρέωση τίθεται και αναφορικά με τη δυνατότητα αναβάθμισης/ενημέρωσης λογισμικού προκειμένου αυτό να παραμείνει λειτουργικό.

• Επιβάλλονται ενιαίοι χρωματικοί κώδικες για τους κάδους συλλογής αποβλήτων για τη διευκόλυνση της αναγνωρισιμότητάς τους από τους πολίτες ως εξής:

Ρεύμα αποβλήτων/ αντικείμενα	Χρώμα και μέσο συλλογής
Βιοαπόβλητα	Καφέ κάδος
Χαρτί / χαρτόνι	Κίτρινος κάδος
Γυαλί	Γαλάζιος κάδος ή μπλε κώδωνας
Πλαστικά	Πορτοκαλί κάδος
Μέταλλα	Κόκκινος κάδος
Κλωστοϋφαντουργικά	Μωβ κάδος ή κάδος διαφορετικού σχήματος
Από κοινού συλλεγέντα απόβλητα συσκευασίας	Μπλε κάδος
Σύμμεικτα αστικά στερεά απόβλητα	Πράσινος ή γκρι κάδος
Μικρές ποσότητες επικινδύνων αποβλήτων από νοικοκυριά	Λευκός με κόκκινες επισημάνσεις κάδος
Απορριπτόμενες δραστικές ουσίες και φαρμακευτικά προϊόντα με ληγμένη ημερομηνία ή μη	Κάδος με χρώμα ανοιχτό πράσινο
Μεταχειρισμένα παιχνίδια Απόβλητα Ηλεκτρικού και Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ)	Λευκός κάδος Διαφανής κάδος και ειδικά για λαμπτήρες σε χάρτινη συσκευασία πράσινου χρώματος

Πιο αυστηρό το πλαίσιο για τα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης

Με το σχέδιο νόμου ισχυροποιείται το ρυθμιστικό πλαίσιο των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, με μείωση της γραφειοκρατίας, ενίσχυση της διαφάνειας και αύξηση της λογοδοσίας.

Προβλέπεται ότι από την 1^η Ιανουαρίου 2023 οι επιχειρήσεις που αποτελούν μεγάλους παραγωγούς βιοαποβλήτων (όπως αποβλήτων κήπων, πάρκων και τροφίμων) υποχρεούνται να τα συλλέγουν χωριστά, προκειμένου με δική τους ευθύνη να οδηγηθούν προς ανακύκλωση με παράλληλη ελάφρυνση των δημοτικών τελών. Επίσης, προωθείται η υποχρεωτική αξιοποίηση κτηνοτροφικών αποβλήτων σε μονάδες βιοαερίου ή κομποστοποίησης, εφόσον υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή.

Παράλληλα αναβαθμίζονται υποχρεωτικά οι εγκαταστάσεις των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), με προσθήκη σύγχρονου εξοπλισμού και θέσπιση των προδιαγραφών των ανακτώμενων υλικών και με ιδιαίτερη έμφαση στα πλαστικά, ενώ γίνεται υποχρεωτικό για μια σειρά εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων να διαθέτει σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης (όπως EMAS ή ISO 14001).

Για τον περιορισμό της εισφοροδιαφυγής, δημιουργείται ένα αυστηρό πλαίσιο ελέγχων και κυρώσεων και λαμβάνεται σειρά μέτρων, όπως η σύνδεση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγών (ΕΜΠΑ) με το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (ΓΕΜΗ) και άλλα συναφή μητρώα.

Επιπλέον εκσυγχρονίζονται και αυστηροποιούνται οι διατάξεις για τη διαχείριση των αποβλήτων εκσκαφών, κατασκευών και κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ).

• Από την 1^η Ιουλίου 2022 επιβάλλεται η τοποθέτηση ηλεκτρονικού συστήματος εντοπισμού θέσης (GPS) σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς επικίνδυνων αποβλήτων και από την 1^η Ιανουαρίου 2023 σε όλα τα οδικά μέσα μεταφοράς ΑΕΚΚ.

Πηγή: Ethnos.gr