Η έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Επιτροπή είναι η πρώτη που εστιάζει ειδικά στην εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ στον γεωργικό τομέα.
Με βάση τις γνώσεις που αντλήθηκαν από την έκθεση, η Επιτροπή θα συνεχίσει τον διάλογό της με τους ενδιαφερόμενους στον γεωργικό τομέα, καθώς και με τα κράτη μέλη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, σχετικά με τις μελλοντικές πολιτικές επιλογές όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού στην γεωργικό τομέα. Η Επιτροπή θα εντείνει επίσης την παρακολούθηση της αγοράς, ιδίως όσον αφορά τις συλλογικές συμβάσεις που κατατάσσουν την εσωτερική αγορά.
Κύρια συμπεράσματα της έκθεσης
Εργασίες των ευρωπαϊκών αρχών ανταγωνισμού
α) Διεξαγωγή ερευνών στον τομέα
Οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού πραγματοποίησαν 178 έρευνες στον τομέα της γεωργίας. Περισσότερο από το ένα τρίτο αφορούσε μεταποιητές γεωργικών προϊόντων, με τους αγρότες να αποτελούν τη μοναδική ομάδα καταγγέλλοντων.
Σχεδόν οι μισές από όλες τις παραβιάσεις του ανταγωνισμού που αποκαλύφθηκαν από τις έρευνες αφορούσαν συμφωνίες για τις τιμές. Αυτές οι συμφωνίες ήταν συνήθως μεταξύ ανταγωνιστών μεταποιητών για τον καθορισμό της τιμής χονδρικής πώλησης (π.χ. για τη ζάχαρη και το αλεύρι) ή μεταξύ μεταποιητών και λιανοπωλητών για τον καθορισμό της τιμής λιανικής πώλησης (π.χ. γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας ή ηλιέλαιο). Άλλες παραβάσεις αφορούσαν συμφωνίες σχετικά με την παραγωγή, την ανταλλαγή πληροφοριών ή την κατανομή των αγορών.
Η έκθεση διαπίστωσε ότι οι εργασίες εφαρμογής των ευρωπαϊκών αρχών ανταγωνισμού ωφελήθηκαν τους αγρότες για καλύτερες προσφορές για τα προϊόντα τους. Συγκεκριμένα, η έκθεση εντοπίζει διάφορες περιπτώσεις που οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού σταματούν και επιβάλλουν κυρώσεις σε πρακτικές που χρησιμοποιούνται από μεγάλους αγοραστές και οι οποίες αποσκοπούν στη μείωση των τιμών που καταβάλλονται στους αγρότες. Επιπλέον, το έργο των ευρωπαϊκών αρχών ανταγωνισμού βοήθησε επίσης τους αγρότες να βελτιώσουν τη συνεργασία τους με τους συνεταιρισμούς .
β) Διασφάλιση της εσωτερικής αγοράς
Ένα από τα βασικά πορίσματα της έκθεσης είναι ότι ορισμένα κράτη μέλη προσπάθησαν να περιορίσουν τις εισαγωγές ειδικών γεωργικών προϊόντων από άλλα κράτη μέλη. Πολλές ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού διερεύνησαν και διέκοψαν ορισμένες συλλογικές συμβάσεις, όπου, για παράδειγμα, οι γεωργοί σε ένα συγκεκριμένο κράτος μέλος επιχειρούν να εμποδίσουν τις πωλήσεις των γεωργών από άλλα κράτη μέλη.
Αυτές οι ενέργειες των αρχών ανταγωνισμού βοήθησαν τόσο τους καταναλωτές των κρατών μελών όπου οι εισαγωγές θα μπορούσαν να είχαν περιοριστεί, αλλά και οι αγρότες σε όλα τα άλλα κράτη μέλη που θα είχαν επηρεαστεί από την προσπάθεια παρεμπόδισης των διασυνοριακών πωλήσεων.
γ) Παροχή καθοδήγησης και παρακολούθησης
Οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού έχουν παράσχει καθοδήγηση σε γεωργούς, άλλους φορείς εκμετάλλευσης και κυβερνήσεις σχετικά με τον τρόπο ερμηνείας και εφαρμογής του δικαίου περί ανταγωνισμού στον τομέα, όπως για τις πρωτοβουλίες αειφορίας των αγροτών ή για τη δημοσίευση των τιμών ανά τομέα. Οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού παρακολούθησαν επίσης προληπτικά την κατάσταση στον τομέα και διεξήγαγαν τομεακές έρευνες σχετικά με τη λειτουργία της αλυσίδας εφοδιασμού, με ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα όπως η μεταβίβαση των τιμών στην αλυσίδα και η ισορροπία της διαπραγματευτικής ισχύος μεταξύ των γεωργών και άλλα επίπεδα η αλυσίδα.
Παρεκκλίσεις από τους κανόνες ανταγωνισμού για τους παραγωγούς και τις διεπαγγελματικές οργανώσεις
Οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και οι αναγνωρισμένες διεπαγγελματικές οργανώσεις μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της θέσης των γεωργών και μπορούν να συμβάλουν σε μια πιο αποτελεσματική αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Η αναγνώριση των οργανώσεων παραγωγών από τις εθνικές αρχές χρησιμοποιείται ευρέως στον τομέα των οπωροκηπευτικών, όπου σχεδόν το 50% της παραγωγής διατίθεται στο εμπόριο από τις οργανώσεις παραγωγών, αλλά και στους τομείς του γάλακτος, του κρέατος, του ελαιολάδου και των σιτηρών. Επιπλέον, υπάρχουν 128 αναγνωρισμένες διεπαγγελματικές οργανώσεις στην ΕΕ, οι οποίες βρίσκονται κυρίως στη Γαλλία και την Ισπανία.
Τομεακά εργαλεία στη γεωργική βιομηχανία.
Η έκθεση επιβεβαιώνει ότι τα ειδικά τομεακά εργαλεία που υπάρχουν στη γεωργική βιομηχανία χρησιμοποιούνται προς όφελος των γεωργών και του τομέα γενικότερα:
- Έχει εφαρμοστεί ευρέως η δυνατότητα να συμφωνηθεί ένας μηχανισμός επιμερισμού της αξίας σε εθελοντική βάση στον τομέα της ζάχαρης.
- έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί συχνά μέτρα σταθεροποίησης της αγοράς στον αμπελοοινικό τομέα ·
- τα μέτρα διαχείρισης της προσφοράς θεσπίστηκαν για τα προϊόντα με προστατευόμενες ονομασίες προέλευσης ή γεωγραφικές ενδείξεις στον τομέα των τυριών και των ζαμπόν.
Ιστορικό
Τα συμπεράσματα της Επιτροπής που παρουσιάζονται στην έκθεση βασίζονται στις παρεμβάσεις των εθνικών αρχών ανταγωνισμού, των κρατών μελών και των ιδιωτικών οργανισμών, καθώς και των μελετών της Επιτροπής σχετικά με τις οργανώσεις παραγωγών στον τομέα του ελαιολάδου, των αροτραίων καλλιεργειών και του βοείου κρέατος και στις διεπαγγελματικές οργανώσεις.
Η περίοδος που καλύπτει η έκθεση είναι από την 1η Ιανουαρίου 2014 έως τα μέσα του 2017, όσον αφορά τις παρεκκλίσεις από τους κανόνες ανταγωνισμού του κανονισμού ΚΟΑ και από την 1η Ιανουαρίου 2012 έως τα μέσα του 2017 για την επανεξέταση των ερευνών σχετικά με τις αντιμονοπωλιακές συμφωνίες.
Σύμφωνα με το άρθρο 225 στοιχείο δ) του κανονισμού για την κοινή οργάνωση της αγοράς ("κανονισμός ΚΟΑ"), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού στον γεωργικό τομέα, των άρθρων 209, 210 και 169, 170 και 171 του κανονισμού ΚΟΑ. Τα άρθρα 169-171 του κανονισμού ΚΟΑ έχουν εν τω μεταξύ διαγραφεί από τον κανονισμό Omnibus.
Το νέο άρθρο 152 του κανονισμού ΚΟΑ, όπως θεσπίστηκε τον Ιανουάριο του 2018 με τον κανονισμό Omnibus, παρέχει ένα ασφαλές λιμάνι από την εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού για τις αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών και τις ενώσεις τους.
Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής , το οποίο συνοδεύει την έκθεση, παρέχει συμπληρωματικές πληροφορίες σχετικά με τις παρεκκλίσεις και τις έρευνες σχετικά με την αντιμονοπωλιακή νομοθεσία.
Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ανταγωνισμού δημοσίευσε τον Μάιο του 2012 έκθεση σχετικά με την επιβολή του νόμου περί ανταγωνισμού και τις δραστηριότητες παρακολούθησης της αγοράς από τις ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού στον τομέα των τροφίμων , η οποία περιγράφει τις έρευνες κατά των μονοπωλίων για την περίοδο 2004-2011.
Margrethe VESTAGER, Επίτροπος αρμόδιος για την πολιτική ανταγωνισμού: «Αυτή η έκθεση παρέχει βασικές γνώσεις σχετικά με το πολύτιμο έργο που έχουν οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού έχουν κάνει στον τομέα της γεωργίας, ιδίως όσον αφορά την προστασία των γεωργών από την αντι-ανταγωνιστική συμπεριφορά και τη διασφάλιση στ armers και οι καταναλωτές μπορούν να θα επωφεληθούμε από μια πλήρως ανοιχτή εσωτερική αγορά και θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μαζί με τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού».
Phil Hogan, Επίτροπος αρμόδιος για τη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη: «Η ενίσχυση της θέσης του αγρότη στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων σε ένα πολιτικό πλαίσιο προσανατολισμού προς την αγορά είναι υψίστης σημασίας. Η έκθεση αυτή υπογραμμίζει τον τρόπο χειρισμού του γεωργικού δικαίου και του νόμου περί ανταγωνισμού -για την επίτευξη δικαιότερων και αποτελεσματικότερων αποτελεσμάτων τόσο για τους παραγωγούς όσο και για τους καταναλωτές, ας μη λησμονούμε ότι οι αγρότες έχουν ιδιαίτερη θέση όσον αφορά το δίκαιο του ανταγωνισμού · οι αναγνωρισμένες οργανώσεις παραγωγών μπορούν να τους βοηθήσουν να ενισχύσουν τη θέση τους στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων».
