Κάτι «μαγικό» συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν στεκόμαστε απέναντι από εκείνον ή εκείνη που επιλέξαμε για σύντροφο. Έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο περιγράφει αυτή τη βιολογική υπογραφή ή αποτύπωμα της επιθυμίας
άτι συμβαίνει όταν πρόκειται να συναντήσουμε εκείνον ή εκείνη που επιλέξαμε για σύντροφο· μια αύξηση στον καρδιακό ρυθμό, ένα σφίξιμο στο στομάχι και όσα ακόμα μπορεί να σημάνει η διέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Μια πρόσφατη μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στο Μπόλντερ (CU Boulder) ρίχνει επιπλέον φως σε όσα συμβαίνουν στον εγκέφαλο στην αγάπη, στην κοινωνικοποίηση και στον χωρισμό.
Τα ευρήματα της ομάδας νευροεπιστημόνων δημοσιεύονται στο Current Biology.
«Καταρράκτης» ντοπαμίνης
«Μπαίνετε στο αυτοκίνητο για να συναντήσετε τον/ην αγαπημένο/η σας για φαγητό. Ένας καταρράκτης ντοπαμίνης -η ίδια ορμόνη που υποκινεί την επιθυμία για ζάχαρη, νικοτίνη και κοκαΐνη – πιθανότατα εισχωρεί στο κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου σας, παρακινώντας σας να αψηφήσετε την κίνηση για να κρατήσετε ζωντανό αυτόν τον μοναδικό δεσμό. Αν πρόκειται όμως για ένα απλό δείπνο με συνάδελφο απ’ τη δουλειά, η έκκριση ντοπαμίνης μοιάζει περισσότερο με σταγονόμετρο. Αυτή η συναρπαστική ανακάλυψη ρίχνει φως σε αυτό που αποκαλούν βιολογική υπογραφή της επιθυμίας. Είναι αυτό που μας ωθεί να προτιμάμε την παρέα κάποιων και όχι άλλων ανθρώπων» αναφέρει κείμενο που αναρτήθηκε στη σελίδα του πανεπιστημίου.
Η μελέτη που ανέδειξε τη σημασία του νευροδιαβιβαστή ντοπαμίνη για τη διατήρηση της αγάπης πραγματοποιήθηκε σε αγροδίαιτους αρουραίους των λιβαδιών (prairie voles), μια οικογένεια τρωκτικών από το 3% έως 5% των μονογαμικών θηλαστικών που, όπως ο άνθρωπος, θα επιλέξει σύντροφο για να συγκατοικήσουν, να αποκτήσουν και να μεγαλώσουν από κοινού τους απογόνους τους, και, όταν επέλθει η απώλεια ενός από τους συντρόφους, θα βιώσουν ένα αίσθημα που μοιάζει με θλίψη. Αποτελούν έτσι ιδανική επιλογή για τη μελέτη όσων λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο -σε επίπεδο νευροχημείας- αναφορικά με τις σχέσεις, εξηγεί η κύρια συγγραφέας Zoe Donaldson, αναπληρώτρια καθηγήτρια Συμπεριφορικής Νευροεπιστήμης στο CU Boulder.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια, τα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι ορισμένοι άνθρωποι αφήνουν ένα μοναδικό χημικό αποτύπωμα στον εγκέφαλό μας που μας ωθεί να διατηρούμε αυτούς τους δεσμούς σε βάθος χρόνου, εξηγώντας γιατί επιλέγουμε να αλληλεπιδράσουμε εντονότερα με κάποιους ανθρώπους.
Οι σπίθες της αγάπης
Οι σπίθες που πετούν τα μάτια των ερωτευμένων θα μπορούσαν να περιγράψουν τα πειράματα της ομάδας: οι θηλυκοί αρουραίοι έπρεπε να ανοίξουν μια πόρτα πατώντας έναν μοχλό ή να σκαρφαλώσουν πάνω από έναν φράχτη για να συναντήσουν τον σύντροφό τους, ενώ ένας μικροσκοπικός αισθητήρας οπτικών ινών παρακολουθούσε τη δραστηριότητα, ανά χιλιοστό του δευτερολέπτου, στον επικλινή πυρήνα, τον νευρικό διαμεσολαβητή μεταξύ κινήτρου και δράσης που έχει αποδειχθεί σε άλλες μελέτες ότι «φωτίζεται» όταν κρατάμε το χέρι του συντρόφου, άναβε «σαν φωτεινή ράβδος» όποτε εντόπιζε μια έκρηξη ντοπαμίνης.
Η νευροαπεικονιστική τεχνολογία αιχμής έδειξε ότι αυτές οι εκρήξεις σημειώνονταν μόνο όταν τα θηλυκά τρωκτικά αντίκριζαν τον σύντροφό τους -και συνεχίζονταν όσο μυρίζονταν και αγκαλιάζονταν-, και όχι τυχαίους, άγνωστους αρουραίους.
Ασπίδα και θεραπεία για ραγισμένες καρδιές
Ένα δεύτερο πείραμα ανέδειξε τους μηχανισμούς του εγκεφάλου που βοηθούν να ξεπεράσουμε τον χωρισμό και την απώλεια. Οι ερευνητές χώρισαν ζευγάρια αρουραίων για τέσσερις εβδομάδες -μια αιωνιότητα για τα τρωκτικά όπως αναφέρει η ομάδα- και τα άφησαν στη φύση για να βρουν σύντροφο. Κατά την επανένωση, θυμόντουσαν μεν το εάν το άλλο, απουσίασε δε η χαρακτηριστική έκρηξη ντοπαμίνης. Για την ακρίβεια, είχε σχεδόν εξαλειφθεί και μαζί της και το αποτύπωμα της επιθυμίας. Ο εγκέφαλός τους δεν ξεχώριζε τον σύντροφο από τα άλλα αρσενικά.
«Το θεωρούμε ένα είδος επανεκκίνησης στον εγκέφαλο που επιτρέπει στο ζώο να συνεχίσει πιθανώς με νέες σχέσεις», σχολίασε η Δρ Donaldson, χαρακτηρίζοντας το εύρημα έως και ελπιδοφόρο για ανθρώπους που έχουν βιώσει επώδυνο χωρισμό ή ακόμα και τον θάνατο συντρόφου ή συζύγου. Αυτός ο εγγενής μηχανισμός προστασίας από την ανεκπλήρωτη αγάπη, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για θεραπείες χρήσιμες σε άτομα που δυσκολεύονται να δημιουργήσουν σχέσεις λόγω ψυχικών διαταραχών ή να ξεπεράσουν μια απώλεια, κατάσταση γνωστή ως Διαταραχή Παρατεταμένου Πένθους.
