Πώς επιδρά η κλιματική κρίση στην μετακίνηση και τη μετανάστευση των ζώων και ιδιαίτερα των πτηνών; Τι είναι τα ζώα «αθλητές»; Στα ερωτήματα αυτά απαντά σε συνέντευξή της στο CNN Greece η φυσιολόγος-οικολόγος και βραβευμένη υπότροφος του National Geographic Explorer το 2018-2019, Lucy Hawkes, με αφορμή την ομιλία της στο Athens Science Festival που θα πραγματοποιηθεί από τις 16 έως τις 21 Απριλίου.
«Τα ζεστά καλοκαίρια, οι έντονες βροχοπτώσεις, οι ασυνήθιστα ψυχροί χειμώνες επηρεάζουν κάθε πτυχή του φυσικού περιβάλλοντος» τονίζει.
«Τα μεταναστευτικά ζώα πρέπει να προγραμματίζουν τα ταξίδια τους με ακρίβεια, ώστε να φτάνουν στον προορισμό τους τη στιγμή που η τροφή είναι διαθέσιμη, για παράδειγμα την άνοιξη, ή όταν ένα αρπακτικό ζώο βγαίνει από τη χειμερία νάρκη» εξηγεί.
Η κλιματική αλλαγή, λοιπόν, καθιστά δύσκολο για τα ζώα αυτά να καταφέρουν αυτόν τον συγχρονισμό. Μάλιστα, όπως σημειώνει η επιστήμονας, ορισμένα είδη ζώων έχουν πλέον σταματήσει να μεταναστεύουν.
Η διαδρομή των ζώων μέσω GPS
Το φαινόμενο αυτό παρακολουθεί η κα Χοκς μέσω της τοποθέτησης μικροσκοπικών μονάδων ηλεκτρονικής παρακολούθησης, καταγράφοντας τη διαδρομή που ακολουθεί ένα ζώο και πώς συμπεριφέρεται κατά τη διάρκεια αυτής.
«Είναι σαν να βρισκόμαστε μαζί με το ζώο, να το παρακολουθούμε, αλλά χωρίς να χρειάζεται να φύγουμε από την άνεση του σπιτιού μας» εξηγεί.
Τι είναι τα ζώα αθλητές;
Στις έρευνες της κας Χοκς αναφέρεται και ο όρος «ζώα αθλητές». Τι σημαίνει όμως αυτό; «Πολλά από τα ζώα που βλέπουμε καθημερινά θα μπορούσαν να μας νικήσουν σε οποιοδήποτε αγώνισμα των Ολυμπιακών Αγώνων. Νομίζουμε ότι είναι συνηθισμένα ζώα, αλλά στην πραγματικότητα ζούμε ανάμεσα σε αθλητικούς αστέρες» σχολιάζει χαριτολογώντας.
Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα πως ένα περιστέρι μπορεί να προσλαμβάνει ακόμη και τέσσερις φορές περισσότερο οξυγόνο ανά λεπτό από έναν αθλητή. «Ένας τόνος» από την άλλη, χάρη στους ειδικούς μύες που διαθέτει «μπορεί να σπριντάρει τόσο γρήγορα, όσο ένα σπορ αυτοκίνητο. Ένας αστακός έχει την ικανότητα να περιηγείται στους ωκεανούς χρησιμοποιώντας μόνο το μαγνητικό πεδίο της γης για καθοδήγηση».
Αυτά, λοιπόν, τα «κανονικά» ζώα είναι πολύ πιο ξεχωριστά από ό,τι νομίζουμε, τονίζει η φυσιολόγος.
Εντυπωσιακές επιδόσεις
Ερωτώμενη για τις πιο ξεχωριστές επιδόσεις των λεγόμενων ζώων αθλητών η ακτιβίστρια μας απαριθμεί τα πιο εντυπωσιακά ρεκόρ που έχει καταγράψει:
- Οι θαλάσσιοι ελέφαντες μπορούν να κάνουν κατάδυση σε βάθος πάνω από 2.000 μέτρα στον βυθό κρατώντας την αναπνοή τους. Μάλιστα μπορουν να παραμείνουν κάτω από το νερό για περισσότερες από δύο ώρες. «Είναι τόσο ευτυχισμένοι κάτω από το νερό, που μπορούν να αποκοιμηθούν» αναφέρει η κα Hawkes.
Πιθανότατα όμως τις καλύτερες επιδόσεις από όλα τα ζώα τις παρατηρούμε στα πουλιά:
- Το χιονογλάρονο - το οποίο έχει περίπου το ίδιο βάρος και μέγεθος με ένα πακέτο σάντουιτς - ταξιδεύει κάθε χρόνο ανάμεσα στην Αρκτική και την Ανταρκτική, καλύπτοντας περισσότερα από 100.000 χιλιόμετρα. Ως αποτέλεσμα, επειδή ο χρόνος ζωής του μετρά δεκαετίες, καταλήγει να «γράφει» εκατομμύρια χιλιόμετρα ταξιδιού.
- Η θαλασσολιμόζα (bar-tailed godwit) μπορεί κάνει ένα ταξίδι 11.000 χιλιομέτρων χωρίς να πραγματοποιήσει κάποια στάση και χωρίς να πίνει, να τρώει, να κοιμάται ή να ξεκουράζεται.
- Η ινδική χήνα μπορεί να πετάξει από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι το οροπέδιο του Θιβέτ σε μόλις 7 ώρες, σε συνθήκες εξαιρετικά χαμηλών συγκεντρώσεων οξυγόνου.
Η μείωση του πληθυσμού των ζώων-αθλητών, όμως σύμφωνα με την κα Hawks αποτελεί ένα ερευνητικό ερώτημα εν εξελίξει.
Μιλώντας για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τελευταία χρόνια «ήταν η εμφάνιση ασθενειών στα άγρια ζώα, όπως η γρίπη των πτηνών, η οποία εξαπλώθηκε σε όλο τον πλανήτη και οφείλεται για τον θάνατο πολλών άγριων πτηνών το 2022».
Βέβαια, όπως εξηγεί είναι πιθανό ότι οι θερμότεροι χειμώνες να συνέβαλαν στην επιβίωση και αναπαραγωγή του ιού και την μόλυνση των ζώων και το 2023.
Αθροιστικά αυτά τα φαινόμενα συνιστούν επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που αθροιστικά μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την άγρια πανίδα.
Ο ανθρώπινος παράγοντας στην διαφύλαξη του ζωικού βασιλείου
Με τις επιπτώσεις αυτές, να χτυπούν ολοένα και πιο συχνά την «πόρτα» μας, η ακτιβίστρια επισημαίνει πως είναι ώρα να αφήσουμε «χώρο για τη φύση», να την αφήσουμε να «αναπνεύσει».
«Έχουμε εισβάλει σχεδόν σε κάθε σημείο του πλανήτη και δεν έχουν απομείνει σχεδόν καθόλου παρθένα περιβάλλοντα».
Την ίδια ώρα, όμως, περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο η άγρια ζωή συμβάλει με τον πλέον ουσιαστικό τρόπο στην καθημερινότητά μας. «Τα άγρια ζώα -πέρα από όμορφα - είναι και χρήσιμα (όταν ταξιδεύουν επικονιάζουν τις καλλιέργειες που φτάνουν στο τραπέζι μας) και η διατάραξη του φυσικού κύκλου ζωής τους εγκυμονεί κινδύνους. Παραδείγματα όπως η εξάπλωση ασθενειών, αλλά και η απώλεια τμημάτων σημαντικών μερών της τροφικής αλυσίδας είναι ενδεικτικά στοιχεία του προβλήματος» σημειώνει.
«Φανταστείτε το αγαπημένο σας ψάρι να εξαφανιστεί, επειδή η λεία του είχε υπεραλιευτεί» τονίζει χαρακτηριστικά.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, η κα Hawks αναφέρει πως «όλοι και όλες μας πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε - μεταξύ άλλων να ζητήσουμε από τους πολιτικούς μας ηγέτες να θέσουν το περιβάλλον σε προτεραιότητα, ακόμη και αν αυτό έχει κόστος για την οικονομία - γιατί αν δεν κάνουμε χώρο τελικά για τη φύση, θα υποστούμε τις συνέπειες, που είναι ήδη ορατές με την κλιματική αλλαγή».
Ευαισθητοποίηση
Απευθυνόμενη στους αναγνώστες και τις αναγνώστριες του CNN Greece απευθύνει έκκληση ευαισθητοποίησης και καθιστά ξεκάθαρο ότι:
«Κάθε μικρή πράξη αθροίζεται με την πάροδο του χρόνου. Άκουσα κάποτε μια φράση που έλεγε: Αναρωτηθείτε πως κάτι τόσο μικρό, όπως ένα κουνούπι που βουίζει, μπορεί να κάνει τόσο μεγάλη διαφορά. Πρέπει, λοιπόν, όλες και όλοι μας να κάνουμε το δύσκολο βήμα να επιλέγουμε πολιτικούς ηγέτες και να παροτρύνουμε τους σημερινούς να θέσουν το περιβάλλον πάνω από τα κέρδη».
Για όλα αυτά η κα Χοκς πρόκειται να μιλήσει στο Athens Science Festival 2024, το οποίο κλείνει φέτος τα 10 του χρόνια και με κεντρικό σύνθημα το «Tales of Change» αφηγείται καθηλωτικές «Ιστορίες Αλλαγής» της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας, που διαμορφώνουν το παρόν μας με ορίζοντα το μέλλον.
