Τον κώδωνα του κινδύνου κρούουν εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις για τα θαλάσσιαοικοσυστήματα της Μεσογείου, οι οποίες τονίζουν πως οι ακραίες συνθήκες επιτάσσουν την ανάληψη τολμηρών δεσμεύσεων σε πολιτικό επίπεδο.
Στο πλαίσιο αυτό, η 9η Διεθνής Διάσκεψη για τους Ωκεανούς (9th Our Ocean Conference), η οποία θα διεξαχθεί στην Αθήνα στις 15-17 Απριλίου 2024, είναι, σύμφωνα με την ανακοίνωση των οργανώσεων αυτών «μια σημαντική ευκαιρία για να αποδείξει έμπρακτα η Ελλάδα ότι αντιμετωπίζει σοβαρά τα κρίσιμα ζητήματα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος».
Δημιουργία θαλάσσιων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο
«Η ανακοίνωση της κυβέρνησης για τη δημιουργία δύο εθνικών θαλάσσιων πάρκων σε Ιόνιο και Αιγαίο αποτελεί μια καταρχάς σημαντική πρωτοβουλία, δεδομένης της εξαιρετικής οικολογικής αξίας αυτών των περιοχών» τονίζει η ανακοίνωση.
Διευκρινίζει, όμως, ότι για να ανταποκριθεί η δέσμευση αυτή στην ανάγκη προστασίας της θαλάσσιας βιοποικιλότητας «απαιτείται εξειδίκευση κρίσιμων σημείων, όπως τα όρια των περιοχών, το θεσμικό καθεστώς τους και οι επιτρεπόμενες χρήσεις».
Στη βάση αυτή, οι οργανώσεις εκφράζουν την ανησυχία τους για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στην περιοχή του Ιονίου, διότι συνιστά μια προστατευόμενη περιοχή», ενώ σημειώνουν πως χρειάζεται να ληφθούν μέτρα για τη ρύθμιση της ναυσιπλοΐας με σκοπό τη μείωση των συγκρούσεων μεταξύ πλοίων και θαλάσσιων θηλαστικών.
Απαγόρευση της αλιείας με συρόμενα εργαλεία βυθού
Παράλληλα, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική η πρωτοβουλία για την απαγόρευση της αλιείας με συρόμενα εργαλεία βυθού (τράτα βυθού με πόρτες) σε όλες τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές έως το 2030. Για την αποτελεσματική υλοποίηση του μέτρου αυτού χρειάζεται, όπως επισημαίνουν «ένας ολοκληρωμένος σχεδιασμός δίκαιης και συμμετοχικής μετάβασης για τον αλιευτικό κλάδο καθώς και να διασφαλιστεί ότι δεν θα μετατοπιστεί η αλιευτική προσπάθεια με συρόμενα εργαλεία βυθού σε άλλες περιοχές υψηλής οικολογικής αξίας, αλλά και ότι θα ενισχυθούν οι απαραίτητοι ελεγκτικοί μηχανισμοί».
Την ανακοίνωση συνυπογράφουν η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος, Blue Marine Foundation, Cyclades Preservation Fund, Greenpeace, iSea, MEDASSET, Thalassa Foundation, WWF Ελλάς.
Η κλιματική αλλαγή, η Μεσόγειος και οι κυκλώνες - Τι λέει ο γνωστός μετεωρολόγος για τον τυφώνα που έχει θέσει σε κατάσταση συναγερμού τη Φλόριντα
Την ώρα που ο τυφώνας Milton χτυπάει με μανία την Φλόριντα στις ΗΠΑ, με 51 από τις 67 κομητείες να είναι σε κατάσταση ύψιστου συναγερμού και έξι εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν λάβει εντολή εκκένωσης, ο γνωστός μετεωρολόγος Γιώργος Τσατραφύλλιας απαντά σε πέντε ερωτήσεις σχετικά με την κλιματική αλλαγή, αλλά και με το εάν υπάρχουν πιθανότητες ένα αντίστοιχο φαινόμενο να εκδηλωθεί και στη Μεσόγειο, πλήττοντας και τη χώρα μας.
Με αφορμή το ισχυρό φαινόμενο, ο Γιώργος Τσατραφύλλιας σε ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνει απάντηση σε ερωτήσεις σχετικές με τους τυφώνες. Λύνει ουσιαστικά απορίες που μπορεί να δημιουργηθούν στους πολίτες, βλέποντας τις καταστροφικές συνέπειες του Milton στις ΗΠΑ.
Τυφώνας Milton: Απαντήσεις σε 5 απορίες για τον Milton
Δείτε την ανάρτηση του μετεωρολόγου:
«Με αφορμή τον «Milton»…
– Μπορεί στη Μεσόγειο να δημιουργηθούν τυφώνες; Όχι.
– Τα 5 μέτρα νερού στις παράκτιες περιοχές της Φλόριντα αναφερόταν σε βροχόπτωση; Όχι. Σε μεταφορά της θάλασσας εξαιτίας των ανέμων.
– Τελικά ήταν τόσο ισχυρός όσο έδειχνε η πρόβλεψη; Όχι. Στις δυτικές όχθες της Φλόριντα υποβαθμίστηκε 1 κατηγορία. (Κατηγορία 2).
– Η κλιματική κρίση επηρέασε το φαινόμενο; Ναι. Ο πιο ζεστός κόλπος του Μεξικού εξαιτίας των παρατεταμένων υψηλών θερμοκρασιών τροφοδότησε με περισσότερους υδρατμούς το σύστημα και το δυνάμωσε.
– Ο κυκλώνα και ο τυφώνας είναι το ίδιο; Ναι. Η ονομασία έχει να κάνει με την περιοχή που εκδηλώνονται».
Αντιμέτωπη με μια άνευ προηγουμένου αλλαγή στα οικοσυστήματά της είναι η Μεσόγειος, λόγω των ολοένα και συχνότερων, ολοένα και πιο ανεξέλεγκτων πυρκαγιών.
Η Ελλάδα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών, μετά από ένα ακόμη εφιαλτικό καλοκαίρι που άφησε πίσω του δεκάδες χιλιάδες στρέμματα γης καμένα, λόγω των εξαιρετικά υψηλών θερμοκρασιών, των ισχυρών ανέμων και των ξηρών καιρικών συνθηκών.
Αντίστοιχες καιρικές συνθήκες φέτος επικράτησαν επίσης στην Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία και το Μαρόκο.
Πρόκειται για ένα ακόμη καλοκαίρι που βρέθηκε σε «κλοιό» καύσωνα και σφοδρότατων ανέμων. Το 2023, 334.000 στρέμματα γης κάηκαν στη νότια Ευρώπη μέσα σε μόλις 12 ημέρες, μετά από πυρκαγιές που ξέσπασαν στα μέσα Ιουλίου. Στην απέναντι πλευρά της Μεσογείου, οι καταστροφικές πυρκαγιές ξέσπασαν στην Αλγερία και την Τυνησία στοίχισαν τη ζωή σε δεκάδες ανθρώπους και ανάγκασαν σε εκκένωση πολλούς ακόμη.
Ενώ τα σπίτια και οι ζωές που έχουν καταστραφεί από τις φλόγες θα χρειαστούν χρόνο για να ανακάμψουν, αποτελεί ερώτημα πώς θα αποκατασταθούν οι βιότοποι που έχουν γίνει «στάχτη» την ώρα που η ανθρωπογενής κλιματική κρίση αναμένεται να καταστήσει τις πυρκαγιές κανονικότητα όσο περνούν τα χρόνια.
Οι πυρκαγιές, όμως, αποτελούσαν πάντα μέρος του κύκλου ζωής των μεσογειακών οικοσυστημάτων, με το φαινόμενο όμως να γίνεται ολοένα εντονότερο και συχνότερο, για πόσο θα μπορούν να αναδύονται από τις στάχτες τους; Μήπως πλέον γινόμαστε θεατές μιας μόνιμης αλλαγής στη Μεσόγειο;
Όπως αναφέρει μιλώντας στο BBC η χωρική αναλύτρια στο Βασιλικό Βοτανικό Κήπο του Κιου στο Λονδίνο, Τζένι Γουίλιαμς, οι πυρκαγιές στα μεσογειακά οικοσυστήματα αποτελούν μέρος της ζωής τους. «Στην πραγματικότητα, χωρίς πυρκαγιές, ορισμένα είδη θα έπαυαν να υπάρχουν» σημειώνει, για να φέρει ως παράδειγμα ότι «οι σπόροι πολλών ειδών έχουν σκληρό περίβλημα, που απελευθερώνεται μόνο όταν εκδηλωθεί φωτιά». Αυτό οδηγεί σε μια «έκρηξη άνθησης φυτών» σε πληγείσες περιοχές, αναφέρει.
Η Μεσόγειος περιλαμβάνει το 20% της βιοποικιλότητας της Γης
Η Μεσόγειος, και άλλες περιοχές σε όλο τον κόσμο με παρόμοια κλίματα, θεωρούνται εστίες βιοποικιλότητας. Αντιπροσωπεύουν το 5% της επιφάνειας της γης, αλλά περιέχουν το 20% της βιοποικιλότητάς της.
Αυτές οι περιοχές, που μπορούν να βρεθούν όχι μόνο γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου, αλλά και στην Αυστραλία, την Καλιφόρνια, τη Νότια Αφρική και τη Χιλή, έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό, τους ήπιους, υγρούς χειμώνες και τα ζεστά, ξηρά καλοκαίρια που διευκολύνουν την εκδήλωση πυρκαγιών.
Τι είναι η γηγενής πυροποικιλότητα;
Σύμφωνα όμως με μια πρόσφατη έρευνα διαπιστώθηκε πως ότι η έντονη βιοποικιλότητα που παρατηρείται στη Μεσόγειο σχετίζεται με αυτό που ορίζεται ως «γηγενή πυροποικιλότητα» (indigenous pyrodiversity).
Η πυροποικιλότητα εκτιμάται ότι προάγει τη βιοποικιλότητα αυξάνοντας την περιβαλλοντική ετερογένεια και αναπαράγοντας τα γηγενή καθεστώτα πυρκαγιάς, όπως αναφέρεται σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science.
«Η φωτιά αλλάζει τις συνθήκες ύπαρξης ενός οικοσυστήματος» αναφέρει ο αναπληρωτής καθηγητής φυτοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, Άνταμ Πελεγκρίνι. «Ακριβώς μετά από μια πυρκαγιά μπορείς να έχεις περισσότερο φως, το έδαφος μπορεί να είναι πιο ζεστό, η στάχτη μπορεί να κάνει το έδαφος πιο αλκαλικό… Διαφορετικά είδη προσαρμόζονται σε αυτές τις διαφορετικές συνθήκες» εξηγεί.
Το παράδειγμα της Ελλάδας
Φέρνοντας ως παράδειγμα μια πλαγιά στην Ελλάδα, ο ίδιος αναφέρει πως μπορεί κανείς να παρατηρήσει «ένα μωσαϊκό περιοχών με διαφορετικά στάδια ανάκαμψης. Διαφορετικά είδη φυτών αναπτύσσονται με βάση ακριβώς αυτά τα διαφορετικά στάδια, όπου μπορεί να αναπτύσσεται περισσότερη βιοποικιλότητα, επειδή η μεταβλητότητα της φωτιάς επιτρέπει τη συνύπαρξη περισσότερων ειδών».
Σε βάθος εκατομμυρίων ετών, τα μεσογειακά φυτά εκτιμάται πως έχουν «μάθει» να επιβιώνουν από τις πυρκαγιές αναπτύσσοντας χαρακτηριστικά που τα βοηθούν να προσαρμοστούν σε αυτές τις συνθήκες.
Πώς η φύση έχει μάθει να αναγεννάται από τις στάχτες της
Πολλά δέντρα έχουν πυρίμαχο ιστό με τη μορφή ενός παχύτατου φλοιού και μπορούν ακόμη και να αποβάλουν μόνα τους τα νεκρά - καμένα κλαδιά τους, ούτως ώστε να αναγγενηθούν πιο εύκολα νέα. Μερικά φυτά αποθηκεύουν νερό σε χυμώδεις ιστούς, ενώ οι ρίζες κάποιων άλλων παραμένουν ζωντανές κάτω από το έδαφος, βγάζοντας βλαστάρια λόγω της θερμότητας της φωτιάς. Οι ανθεκτικοί στη θερμότητα σπόροι, επίσης, βρίσκονται αποθηκευμένοι στο έδαφος περιμένοντας την ευκαιρία να ξεπροβάλουν. Οι δασικές πυρκαγιές μπορούν να αφαιρέσουν το νεκρό φλοιό, τα ξύλα και τα απορρίμματα φύλλων από το έδαφος, έτσι ώστε νέοι σπόροι να μπορέσουν να δημιουργηθούν και να αναπτυχθούν.
«Τα δάση που παραμένουν ανέπαφα από την ανθρώπινη παρέμβαση προστατεύονται σε μεγάλο βαθμό» επισημαίνει η Γουίλιαμς. «Περιορίζουν τη ροή του αέρα, μειώνοντας τον άνεμο που διέρχεται. Καθίσταται ακόμη πιο εύκολο να σβήσει μια φωτιά επειδή δεν κινείται αρκετά γρήγορα».
Αυτή η συνθήκη αλλάζει από την ανθρώπινη παρέμβαση στη φύση, τη διάνοιξη δρόμων ή μονοπατιών για παράδειγμα.
«Από τη στιγμή που μια φωτιά εκδηλωθεί, μπορεί να καίει και να εξαπλώνεται κατά μήκος αυτών των διαδρόμων που έχουν διανοιχθεί» σχολιάζει η ίδια. «Αυτό συμβαίνει όλο και πιο συχνά, χρόνο με το χρόνο. Τα κενά γίνονται μεγαλύτερα και ο βιότοπος δεν έχει χρόνο να πλουτίσει και να προστατευτεί».
Παρατηρείται, λοιπόν, πως η ίδια η φύση έχει μηχανισμούς προσαρμογής στην και προστασίας από την φωτιά, βοηθώντας την βοιοποικιλότητα να επιβιώσει από πυρκαγιές χαμηλότερης έντασης. Ωστόσο, καθίσταται πιο δύσκολο οι μηχανισμοί αυτοί να λειτουργήσουν όταν έρχονται αντιμέτωποι με ανεξέλεγκτες, μεγάλες φλόγες που πυροδοτούνται από την ξηρασία και τους ανέμους. Να σημειωθεί πως, οι θερμοκρασίες στις δασικές πυρκαγιές μπορεί να ξεπεράσουν τους 1.100 βαθμούς Κελσίου. Όταν, λοιπόν, τα οικοσυστήματα καίγονται ολοσχερώς ή πολύ συχνά, καθίσταται πιο δύσκολη η αναγέννησή τους.
Η υπερθέρμανση του πλανήτη αναδιαμορφώνει τις μεσογειακές περιοχές που άλλοτε ήταν πιο ανθεκτικές στις πυρκαγιές. Για μέρη όπου η φωτιά είναι φυσικό μέρος του οικοσυστήματος, οι πυρκαγιές που προκαλούνται από την κλιματική κρίση μπορεί να διαφέρουν αρκετά από το παρελθόν. Οι εποχές ακραίων πυρκαγιών γίνονται μεγαλύτερες σε διάρκεια, πιο συχνές και όλο και πιο απρόβλεπτες.
Από 25 έως 250 χρόνια ο χρόνος ανάκαμψης της βλάστησης μετά από μια φωτιά
Σύμφωνα με τους επιστήμονες η αύξηση της συχνότητας, της έντασης και της κλίμακας των πυρκαγιών ξεπερνούν την ικανότητα των οικοσυστημάτων να ανακάμψουν. Ανάλογα με το είδος και την ταχύτητα ανάπτυξης, η βλάστηση χρειάζεται από 25 έως 250 χρόνια για να αναγεννηθεί.
Ο βιότοπος της νότιας Καλιφόρνια, για παράδειγμα, μπορεί να πάρει 30-60 χρόνια για να αναγεννηθεί μετά από μια πυρκαγιά. Τα βόρεια και εύκρατα δασικά οικοσυστήματα του Καναδά, από την άλλη πλευρά, φαίνεται να ανακάμπτουν ταχύτερα - σε περίπου 10 χρόνια, σύμφωνα με μια μελέτη. Όταν μια φωτιά εκδηλώνεται εκεί όπου μια περιοχή έχει καεί ξανά πρόσφατα στο παρελθόν, με ποιον τρόπο θα καταφέρει ένα οικοσύστημα να ανακάμψει;
Σε περιοχές νότια της Κρήτης και της Ρόδου, η άνοδος της θερμοκρασίας την περίοδο 1991-2020 ξεπερνά τους 2,0 βαθμούς Κελσίου. Οι επιπτώσεις στα οικοσυστήματα θα μπορούσαν να αποδειχθούν καταστροφικές.
Μέσα σε διάστημα μόλις 30 ετών, η μέση επιφανειακή θερμοκρασία της Μεσογείου αυξήθηκε κατά περίπου 1,5 βαθμούς Κελσίου, εκτιμά μελέτη του Meteo, μετεωρολογικής υπηρεσίας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Αυτό σημαίνει ότι η άνοδος της θερμοκρασίας του νερού μέσα σε τρεις δεκαετίες ξεπέρασε την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης τα τελευταία 200 χρόνια.
Η Ευρώπη είναι εξάλλου η ταχύτερα θερμαινόμενη ήπειρο, όπως έχουν δείξει προηγούμενες έρευνες για την κλιματική αλλαγή.
Η μεγαλύτερη άνοδος της θερμοκρασίας καταγράφεται νότια της Ρόδου και της Κρήτης (Meteo.gr)
Η έρευνα του Meteo
Όπως αναφέρει στην επιθεώρηση Atmosphere η ομάδα του δρ Κώστα Λαγουβάρδου, στο Θρακικό Πέλαγος, το Κεντρικό Ιόνιο και σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης και της Ρόδου, η άνοδος της θερμοκρασίας την περίοδο 1991-2020 ξεπερνά τους 2,0 βαθμούς Κελσίου.
Μικρότερη άνοδος καταγράφεται αντίθετα σε περιοχές του Κεντρικού και Νότιου Αιγαίου, δείχνει η ανάλυση που βασίστηκε σε δεδομένα της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Copernicus.
Αντίστοιχη είναι η αύξηση της θερμοκρασίας στην ξηρά, κατά 1,5 βαθμούς τα τελευταία 30 χρόνια κατά μέσο όρο, αν και σε κάποιες περιοχές η άνοδος ξεπερνά τους 2,0 βαθμούς, ειδικά σε περιοχές που απέχουν από τις ακτές.
Ο αριθμός των ημερών με παγετό μειώθηκε σε όλη την Ελλάδα, ενώ οι ημέρες και τα ύψη βροχόπτωσης παρουσιάζουν ανοδικές τάσεις σε μεγάλο μέρος της χώρας.
Θαλάσσιος καύσωνας
Το 2024 ήταν ακόμα μια χρονιά ζέστης για τη Μεσόγειο, καθώς η κλιματική αλλαγή συνδυάστηκε με το φαινόμενο Ελ Νίνιο που συνεχίστηκε τους πρώτους μήνες του έτους.
Στις 15 Αυγούστου, η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του νερού ανέβηκε στο ιστορικό ρεκόρ των 28,90 Κελσίου, θερμοκρασία που θυμίζει τζακούζι.
Στο Ιόνιο η θερμοκρασία του νερού έφτασε τοπικά τους 29 βαθμούς, ενώ στο Αιγαίο το μελτέμι κράτησε τη θερμοκρασία στο κανονικό για την εποχή επίπεδο των 25 βαθμών.
Οι οικολογικές επιπτώσεις του θαλάσσιου καύσωνα θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημαντικές, δεδομένου ότι αρκετά είδη ψαριών, κοραλλιών, φυκών και θαλάσσιων φυτών μπορούν να επιζήσουν μόνο σε ένα στενό εύρος θερμοκρασιών.
Το 2022, ισχυρός θαλάσσιος καύσωνας ανέβασε τη θερμοκρασία του νερού σε ορισμένες περιοχές πάνω από τους 30 βαθμούς Κελσίου, ενώ στο σύνολο της Μεσογείου η μέση θερμοκρασία έφτασε τον περυσινό Ιούλιο στους 28,71°C.
Ως αποτέλεσμα, ολόκληρα δάση κοραλλιών απονεκρώθηκαν στη Μασσαλία, στην Ισπανία και τη Σαρδηνία, ενώ στην Ελλάδα επηρεάστηκαν οι καλλιέργειες μυδιών.
Η ζέστη ευνοεί επίσης τροπικά ξενικά είδη που εισβάλλουν στη Μεσόγειο από τη Διώρυγα του Σουέζ. «Από το 2022, οι θερμοκρασίες της επιφάνειας είναι υψηλές για μεγάλη περίοδο κατά ανώμαλο τρόπο, ακόμη και όταν λαμβάνουμε υπόψη την συνθήκη της κλιματικής αλλαγής», είχε δηλώσει παλαιότερα ο Μαρτίνεθ.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε πρόταση σχετικά με τις αλιευτικές δυνατότητες στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο το 2025. Η πρόταση προωθεί τη βιώσιμη διαχείριση των ιχθυαποθεμάτων στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο και υλοποιεί τις πολιτικές δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν με τη δήλωση MedFish4Ever και τη δήλωση της Σόφιας.
Οι εναπομένουσες αλιευτικές δυνατότητες θα προταθούν, αφού δημοσιευτούν τα αποτελέσματα της ετήσιας συνόδου της Γενικής Επιτροπής Αλιείας για τη Μεσόγειο (ΓΕΑΜ) και οι νέες επιστημονικές γνωμοδοτήσεις της Επιστημονικής, Τεχνικής και Οικονομικής Επιτροπής Αλιείας (ΕΤΟΕΑ) που αναμένονται στα μέσα Νοεμβρίου.
Για τη Δυτική Μεσόγειο, η πρόταση περιλαμβάνει όρια αλιευτικής προσπάθειας για τις μηχανότρατες και τα παραγαδιάρικα, όρια αλιευμάτων γαρίδας βαθέων υδάτων και μηχανισμό αντιστάθμισης για τις μηχανότρατες. Τα μέτρα αυτά συνάδουν με το πολυετές σχέδιο διαχείρισης (MAP) της Δυτικής Μεσογείου για τα βενθοπελαγικά αποθέματα, το οποίο, από τον Ιανουάριο του 2025 και κατόπιν μεταβατικής περιόδου πέντε ετών, θα αρχίσει να εφαρμόζει εύρη μέγιστης βιώσιμης απόδοσης (ΜΒΑ) —δηλαδή τη μέγιστη ποσότητα ιχθύων που μπορούν να εξαχθούν από τη θάλασσα χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η αναγέννηση και η μελλοντική παραγωγικότητα του αποθέματος.
Στη Μεσόγειο, η Επιτροπή προτείνει να συνεχιστεί η υλοποίηση του πολυετούς σχεδίου για τον κυνηγό —όπως συμφωνήθηκε στο πλαίσιο της ΓΕΑΜ το 2023— και να παραταθεί η σταδιακή μείωση των αλιευμάτων λυθρινιού και γαρίδας βαθέων υδάτων. Στην Αδριατική, η πρόταση περιλαμβάνει την εφαρμογή των πολυετών σχεδίων της ΓΕΑΜ για τα βενθοπελαγικά και τα μικρά πελαγικά αποθέματα. Στον Εύξεινο Πόντο, η πρόταση περιλαμβάνει όρια αλιευμάτων και ποσοστώσεις για την παπαλίνα και το καλκάνι.
Βάσει των ανωτέρω προτάσεων, καθώς και των επικείμενων προτάσεων της Επιτροπής, το Συμβούλιο θα ορίσει, στις 9 και 10 Δεκεμβρίου, την κατανομή των αλιευτικών δυνατοτήτων. Ο Κανονισμός θα αρχίσει να εφαρμόζεται την 1η Ιανουαρίου 2025.
Το νερό είναι το μόνο που επιτρέπεται στους επισκέπτες να καταναλώνουν μέσα στο τεράστιο σπήλαιο του Εθνικού Πάρκου Carlsbad Caverns στο Νέο Μεξικό. Όλα τα άλλα απαγορεύονται. Πρόσφατα, επισκέπτης του πάρκου έριξε κάτω μια σακούλα Cheetos και δημιούργησε... «τεράστιο αντίκτυπο» στο οικοσύστημα του σπηλαίου.
«Μπορεί μια πεταμένη σακούλα σνακ να φαίνεται ασήμαντη, αλλά για τη ζωή του σπηλαίου μπορεί να είναι καθοριστικό», ανέφερε το πάρκο στην ανάρτησή του σχετικά με τα σκουπίδια που βρέθηκαν στο Big Room.
«Το επεξεργασμένο καλαμπόκι, που μαλάκωσε από την υγρασία του σπηλαίου, αποτέλεσε το ιδανικό περιβάλλον για να φιλοξενήσει μικροβιακή ζωή και μύκητες. Οι γρύλοι του σπηλαίου, τα ακάρεα, οι αράχνες και οι μύγες σύντομα οργανώθηκαν σε έναν προσωρινό τροφικό ιστό, σκορπίζοντας τα θρεπτικά συστατικά στο σπήλαιο. Οι μύκητες εξαπλώνονται στις κοντινές επιφάνειες, καρποφορούν, πεθαίνουν και βρωμάνε. Και ο κύκλος συνεχίζεται».
Το πάρκο γνωστοποίησε ότι οι φύλακες αφιέρωσαν 20 λεπτά για να αφαιρέσουν προσεκτικά τις μούχλες και τα ξένα υπολείμματα από τις επιφάνειες στο εσωτερικό του σπηλαίου, σημειώνοντας ότι ενώ ορισμένα μέλη του οικοσυστήματος που αναδύθηκαν από τα σνακ αποτελούσαν κατοίκους του σπηλαίου «πολλά από τα μικρόβια και τις μούχλες δεν είναι».
«Μεγάλο ή μικρό, όλοι μας αφήνουμε ένα αντίκτυπο όπου κι αν πάμε. Ας αφήσουμε όλοι τον κόσμο καλύτερο από ό,τι τον βρήκαμε», είναι η έκκληση των υπευθύνων του πάρκου.
Στην ιστοσελίδα του πάρκου αναφέρεται ότι το φαγητό και τα ποτά, εκτός από σκέτο νερό, προσελκύουν τα ζώα στο σπήλαιο.
Η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Κυπριακό απασχόλησαν τη συζήτηση των υπουργών εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τον Τούρκο ομόλογό τους Χακάν Φιντάν, στο άτυπο συμβούλιο των αρμόδιων υπουργών που έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες.
Προσερχόμενος στο άτυπο συμβούλιο των υπουργών, ο ύπατος εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ ρωτήθηκε για το εάν συζήτησαν για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ωστόσο όπως είπε, συζήτησαν «ό,τι έχει σημασία για τις διμερείς μας σχέσεις και το γεωπολιτικό περιβάλλον», αλλά δεν αναφέρθηκαν στα εσωτερικά ζητήματα της Τουρκίας.
«Συζητήσαμε κυρίως για το πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις που επηρεάζουν και τους δύο μας και ειδικότερα τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και το πιο σημαντικό θέμα που επηρεάζει τη σχέση μας, που είναι το Κυπριακό» τόνισε ο Ζοζέπ Μπορέλ.
Λίγοι είναι εκείνοι που γνωρίζουν πως στη Μεσόγειο διαβιούν φυσητήρες. Ακόμη λιγότεροι, όμως, γνωρίζουν τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι άγνωστοι «γίγαντες» των ελληνικών θαλασσών.
Οι 200 περίπου φυσητήρες που ζουν στα ελληνικά ύδατα έχουν βρει «καταφύγιο» στην Ελληνική Τάφρο, που με τα υποβρύχια φαράγγια της, περιλαμβάνει το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου.
Πρόκειται, όμως, για ένα είδος που απειλείται με εξαφάνιση και η μεγαλύτερη αιτία είναι για ακόμη μια φορά ανθρωπογενής. Για τις αιτίες αυτές, αλλά και για το πρόγραμμα «SAvE Whales», που εφαρμόζεται για την προστασία των φυσητήρων μιλά στο CNN Greece ο επιστημονικός υπεύθυνος και πρόεδρος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών «Πέλαγος», Δρ. Αλέξανδρος Φραντζής.
Τι περιλαμβάνει το σύστημα «SAvE Whales» και γιατί είναι σημαντικό;
Μιλώντας για το «SAvE Whales» ο βιολόγος-ωκεανογράφος σημειώνει, πως πρόκειται για ένα σύστημα, το οποίο θα «περιλαμβάνει υποβρύχιους ακουστικούς σταθμούς που εντοπίζουν και καταγράφουν την παρουσία φυσητήρων, από τους δικούς τους φυσικούς ήχους, που ονομάζονται κλικς».
Μετά από πολύ γρήγορη επεξεργασία των ακουστικών σημάτων από κάθε σταθμό, το σύστημα θα μεταδίδει την παρουσία ή και την ακριβή θέση τους στα μεγάλα διερχόμενα πλοία σε σχεδόν πραγματικό χρόνο, με σκοπό αυτά να ελαττώσουν την ταχύτητά τους ή και να αλλάξουν την πορεία τους έγκαιρα ώστε να αποφύγουν την σύγκρουση μαζί τους.
Οι συγκρούσεις με πλοία η μεγαλύτερη απειλή για τους φυσητήρες
Αυτές οι συγκρούσεις συνιστούν και την μεγαλύτερη απειλή για την επιβίωσή του ήδη μικρού πληθυσμού φυσητήρων «που αριθμεί πια 150-220 άτομα στην Ανατολική Μεσόγειο» καθώς όπως εξηγεί ο κ. Φραντζής, τα τελευταία 10-15 χρόνια έχει μειωθεί στο 75% του αρχικού πληθυσμού.
Υπ’ αυτό το πρίσμα, όπως συμπληρώνει ο ίδιος «η αποφυγή των συγκρούσεων με τους φυσητήρες είναι εξαιρετικά σημαντική για την επιβίωση του είδους στην Ανατολική Μεσόγειο και κατ' επέκταση σε όλη την Μεσόγειο».
«Οι συγκρούσεις με τα μεγάλα πλοία είναι μη βιώσιμη ανθρωπογενής πίεση, που θα εξαφανίσει τον πληθυσμό της Ανατολικής Μεσογείου αν δεν λάβουμε μέτρα» αναφέρει χαρακτηριστικά και προσθέτει «βέβαια δεν είναι η μοναδική αιτία ανθρωπογενούς θνησιμότητας και πίεσης στον πληθυσμό των φυσητήρων (αφού υπάρχει και η κατάποση πλαστικών, η ηχορύπανση από σεισμικές έρευνες για υδρογονάνθρακες, κλπ.)».
Με βάση αυτά τα δεδομένα, δημιουργήθηκε η αναγκαιότητα να μειωθούν δραστικά οι συγκρούσεις πλοίων με τους φυσητήρες. Στο πλαίσιο αυτό, δημιουργήθηκε η πρωτοβουλία του «SAvE Whales» (System for the Avoidance of collisions with Endangered Whales), η έρευνα και οι προκαταρκτικές ενέργειες της οποίας έχουν ήδη ξεκινήσει. Μέχρι στιγμής, το σύστημα «είχε ήδη εφαρμοστεί με επιτυχία σε πιλοτική φάση στην Νοτιοδυτική Κρήτη τα καλοκαίρια 2020 και 2021.
Η πλήρης εφαρμογή της του συστήματος, όπως διευκρινίζει ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Κητολογικών Ερευνών, εξαρτάται από τα αποτελέσματα που θα εξαχθούν εντός του 2024.
«Στόχος είναι να φτάσουμε στην πλήρη εγκατάσταση και λειτουργία του στην περιοχή Ταινάρου και Κυθήρων το 2028» συμπλήρωσε.
«Παράλληλα, εδώ και αρκετά χρόνια επιδιώκουμε να πείσουμε τις Ελληνικές αρχές για την μετακίνηση της ρότας των μεγαλων πλοίων πιο ανοιχτά από τις ακτές στην περιοχή της Ελληνικής Τάφρου. Ως τότε, σε συνεργασία με άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις (IFAW, OceanCare, WWF Ελλάς) έχουμε πείσει πολλές μεγάλες ναυτιλιακές εταιρείες να πλέουν σε πιο πελαγικά νερά, δεδομένου ότι το κόστος είναι αμελητέο» κατέληξε.
Αξίζει να σημειωθεί, πως η πρώτη ελληνόκτητη ναυτιλιακή εταιρεία ανακοίνωσε στις αρχές Αυγούστου πως άλλαξε τα δρομολόγια των πλοίων της με σκοπό να συμβάλλει στην επιβίωση του πληθυσμού των φυσητήρων της Ανατολικής Μεσογείου.
Νέο ρεκόρ κατέγραψε η μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας της Μεσογείου στα μέσα Αυγούστου φθάνοντας τους 28,9°C και ξεπερνώντας το ρεκόρ του προηγούμενου έτους, όπως ανακοίνωσε το βασικό κέντρο θαλασσίων ερευνών της Ισπανίας.
Σύμφωνα με το climatebook.gr οι υψηλότερες τιμές εντοπίζονται στις κεντρικές και ανατολικές περιοχές της λεκάνης της Μεσογείου. Η επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας σε αυτές τις περιοχές κυμαίνεται από 29°C - 31°C, ενώ οι αποκλίσεις από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα ξεπερνούν τοπικά τους 5°C στην Αδριατική θάλασσα και τους 2-4°C στα νοτιοανατολικά. Επιπλέον, υψηλές τιμές της θερμοκρασίας της θάλασσας παρατηρούνται και στο Ιόνιο πέλαγος με τη θερμοκρασία να φτάνει τοπικά και τους 29°C.
Όπως αναφέρει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο διδάκτωρ Φυσικής Ωκεανογραφίας και κύριος ερευνητής του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), Δημήτρης Βελαώρας μελέτες που έχουν εκπονηθεί από τη δεκαετία του 1980 κι έπειτα καταδεικνύουν ότι στο τμήμα του Αιγαίου αλλά και στην περιοχή ανατολικά της Κρήτης, «στην Λεβαντίνη δηλαδή», σημειώνεται ανά δεκαετία άνοδος της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας της τάξεως των 0,5 βαθμών.
«Η μόνιμη και διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας, είναι πιο έντονη στη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στο ανατολικό της κομμάτι δηλαδή από το Ιόνιο και ανατολικά. Το σύστημα Λεβαντίνης και Αιγαίου φαίνεται ότι έχει μία άνοδο της θερμοκρασίας στην επιφάνειά της περίπου 0,4 με 0,5 βαθμούς Κελσίου ανά δεκαετία. Στα χαμηλότερα στρώματα υπάρχει κι εκεί μία άνοδος, η οποία όμως είναι πολύ μικρότερη», εξηγεί ο κ. Βελαώρας.
Συχνότεροι και οι θαλάσσιοι καύσωνες
Παράλληλα όλο και συχνότεροι είναι οι θαλάσσιοι καύσωνες στη Μεσόγειο (Mediterranean Marine Heat Waves), φαινόμενο το οποίο ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Βελαώρα είναι σύντομης διάρκειας. Όπως επισημαίνει οι καύσωνες στην ατμόσφαιρα επιφέρουν επιπτώσεις στα πρώτα περίπου 10 μέτρα της επιφάνειας της θάλασσας αυξάνοντας τη θερμοκρασία της μέχρι 5 με 6 βαθμούς.
«Όπως ακριβώς ο καύσωνας στην ατμόσφαιρα είναι ένα παροδικό φαινόμενο έτσι και στη θάλασσα. Δηλαδή θα αυξηθεί η θερμοκρασία και κάποια στιγμή θα αρχίσει να μειώνεται για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα. Το θέμα είναι ότι αυτοί οι θαλάσσιοι καύσωνες σημειώνονται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους καύσωνες στην ατμόσφαιρα. Και αυτό είναι ένα σοκ για το οικοσύστημα», υπογραμμίζει ο κ. Βελαώρας.
Ξενικά είδη από την Ερυθρά θάλασσα εισβάλλουν στη Μεσόγειο
Μία από τις βασικές συνέπειες της αύξησης της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας της Μεσογείου είναι η είσοδος ξενικών ειδών από την Ερυθρά Θάλασσα διαταράσσοντας και επηρεάζοντας ουσιαστικά όλο το οικοσύστημα.
«Μέχρι πρότινος τα είδη που ζούσαν στην Ερυθρά αν με κάποιο τρόπο μεταφέρονταν στη Μεσόγειο δεν θα μπορούσαν να ζήσουν γιατί το περιβάλλον ήταν πιο κρύο από το σύνηθες περιβάλλον που έχουν φτιαχτεί αυτά τα ζώα για να επιβιώνουν. Όμως με την άνοδο της θερμοκρασίας τα τελευταία χρόνια, θαλάσσια είδη περνάνε από την Ερυθρά στη Μεσόγειο και βρίσκουν περιβάλλον που μπορούν να αναπτυχθούν».
«Το πιο κλασικό παράδειγμα είναι το λεοντόψαρο και ο λαγοκέφαλος, όπως επίσης και κάποια είδη αχινών καθώς και ο σαρδελόγαυρος», επισημαίνει ο κ. Βελαώρας και προσθέτει ότι αν οι συνθήκες στη Μεσόγειο αρχίσουν «να πλησιάζουν» αυτές της Ερυθράς, η οποία έχει θερμοκρασία που μπορεί να φτάσεις έως τους 35 βαθμούς, τότε ό,τι ψάρι περνάει μέσα από τα πλοία, από το Σουέζ προς τη Μεσόγειο θα μπορεί να βρει ένα καλό ενδιαίτημα για να ζήσει».
«Η διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να δυσκολέψει την οξυγόνωση των βαθιών νερών»
Όπως επισημαίνει ο κ. Βελαώρας αφενός η διαρκής άνοδος της θερμοκρασίας επηρεάζει τα οικοσυστήματα, αφετέρου σε μεγάλη κλίμακα μπορεί να επηρεάσει και τη στρωμάτωση, δηλαδή, να δυσκολέψει την οξυγόνωση των βαθιών νερών. Αυτό, όπως εξηγεί, σημαίνει ότι δυσκολεύεται να μετακινηθεί το νερό από πάνω, κάτω, σε έναν ψυχρό χειμώνα κάτι που μπορεί να οδηγήσει μετά από κάποιες δεκαετίες στην μείωση του οξυγόνου. «Αν μειωθεί πάρα πολύ θα έχεις πρόβλημα πάλι στους οικοτόπους. Δηλαδή δεν θα μπορεί να συντηρηθεί ζωή στα βαθύτερα στρώματα. Υπάρχει κίνδυνος σε επόμενες δεκαετίες αν συνεχιστεί η άνοδος της θάλασσας αυτή η στρωμάτωση να γίνει πιο έντονη δηλαδή να είναι πιο δύσκολο τα επιφανειακά νερά να πάνε στον πάτο και να το οξυγονώσουν», αναφέρει.
Παράλληλα με την αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας παρατηρείται να αυξάνεται και η αλατότητα του νερού ενώ επιτείνεται και το φαινόμενο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, σε βαθμό ωστόσο που δεν είναι ακόμη ανησυχητικό.
«Για μένα το πιο κρίσιμο με την αύξηση της θερμοκρασίας είναι αυτό που συμβαίνει σε μεγάλη κλίμακα λόγω της κλιματικής αλλαγής, δηλαδή η άνοδος 0,5 βαθμούς ανά δεκαετία. Τα marine heat waves (οι θαλάσσιοι καύσωνες) είναι σημαντικά αλλά είναι πιο μικρής χρονικής κλίμακας επεισόδια, παρότι βέβαια μπορούν να φέρουν πολύ σημαντικές επιπτώσεις σε τοπική κλίμακα», υπογραμμίζει ο κ. Βελαώρας.
Copyright © 2011 - 2024 Ηλεία Live!.
