Η κρίση βιοποικιλότητας, ο συνεχόμενα αυξανόμενος ρυθμός εξαφανίσεων ζώων και φυτών σε όλο τον πλανήτη είναι μια από τις σοβαρές παγκόσμιες περιβαλλοντικές προκλήσεις μαζί με την κλιματική κρίση.
Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση ομάδας επιστημόνων, στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Science», τα τελευταία 130.000 χρόνια, 610 είδη πουλιών έχουν εξαφανιστεί και οι ανθρώπινες δραστηριότητες σχετίζονται με τουλάχιστον 562 από αυτές, αντιπροσωπεύοντας το 92%.
Ενδεικτικό της παγκόσμιας κρίσης της βιοποικιλότητας είναι ότι 27% των εξαφανισμένων ειδών χάθηκαν τα τελευταία 500 χρόνια. Ενώ η επιστημονική ομάδα προβλέπει πως αν δεν παρθούν άμεσα αποτελεσματικά μέτρα προστασίας είναι πιθανόν να χαθούν περισσότερα από 1000 είδη τους επόμενους δύο αιώνες.
«Οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι η κύρια απειλή»
Όπως δήλωσε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του ΕΚΠΑ και Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΦΥΠΕΚΑ Κώστας Τριάντης, που συμμετείχε στην ερευνητική ομάδα: «Στην εργασία καταδεικνύουμε με τον πιο εμφατικό τρόπο ότι η βιοποικιλότητα του πλανήτη απειλείται και οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι η κύρια απειλή. Πέραν όμως από τον αριθμό των ειδών που χάνονται για πάντα, χάνουμε και άλλα δύο συστατικά στοιχεία της βιοποικιλότητας, την ξεχωριστή εξελικτική ιστορία κάθε είδους αλλά και τον ρόλο που επιτελεί εντός των οικοσυστημάτων».
Πολλά από τα εξαφανισμένα είδη δημιουργήθηκαν πριν εκατοντάδες χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια και η απώλεια τους διαγράφει τη μοναδική τους πορεία στον χρόνο. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι τα 610 εξαφανισμένα είδη αντιπροσωπεύουν συνολικά τρία δισεκατομμύρια χρόνια εξελικτικής ιστορίας. Παράλληλα, πολλά από τα είδη αυτά είχαν μοναδικές μορφές όπως το πασίγνωστο ντόντο, ενδημικό στο νησί του Μαυρικίου ή το «μεγάλο πουλί» της Μαδαγασκάρης που έφτανε ως και τα τρία μέτρα ύψος και ζύγιζε πάνω από 600 κιλά. 'Ανηκε στην οικογένεια Αιπυορνιθίδες, αλλιώς πουλιά ελέφαντες και όλα τα είδη της οικογένειας έχουν εξαφανιστεί. Επιπλέον, τα είδη επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες, κάποια είναι πτωματοφάγα που αφαιρούν νεκρούς οργανισμούς, άλλα περιορίζουν τα παράσιτα τρώγοντας έντομα και άλλα είναι σημαντικοί επικονιαστές. Όταν λοιπόν ένα είδος εξαφανίζεται, χάνεται και η λειτουργία του εντός των οικοσυστημάτων επηρεάζοντας την ίδια τη δομή τους.
Σύμφωνα πάντα με τον κ. Τριάντη: «Ένα από τα πιο σημαντικά βήματα για την αποτελεσματική προστασία των ειδών και την ανάσχεση της κρίσης βιοποικιλότητας είναι η αναγνώριση των ειδών που απειλούνται περισσότερο. Το προηγούμενο διάστημα ο ΟΦΥΠΕΚΑ υλοποίησε ένα έργο-σταθμό για την διατήρηση της βιοποικιλότητας της χώρας, αυτό του Κόκκινου Καταλόγου των Απειλούμενων Ειδών της Ελλάδας. Στο πλαίσιο του έργου, πάνω από 140 ειδικοί επιστήμονες, χρησιμοποιώντας τα αντικειμενικά κριτήρια που θέτει η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) αξιολογήσαν τον κίνδυνο εξαφάνισης χιλιάδων ειδών της χώρας μας. Με αυτόν τον τρόπο η χώρα έχει στα χέρια της ένα ισχυρό και διεθνώς αναγνωρισμένο εργαλείο για την επιλογή και ιεράρχηση των δράσεων προστασίας και διατήρησης σε εθνικό επίπεδο».
Ανάμεσα στα είδη που αξιολογήθηκαν, συμπεριλαμβάνονται και 336 είδη πουλιών τα οποία αξιολογήθηκαν από πέντε ειδικούς ορνιθολόγους. Από αυτά, τα 13 αξιολογήθηκαν ως «Κρισίμως Κινδυνεύοντα», δηλαδή τοποθετήθηκαν στην υψηλότερη Κατηγορία Κινδύνου καθιστώντας τα έτσι ως τα πλέον απειλούμενα είδη πουλιών της χώρας. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται ο Ασπροπάρης, ο Βασιλαετός και ο Θαλασσαετός .
