Οι περισσότεροι/ες από εμάς κυριολεκτικά “γονατίζουμε” μπροστά στην εικόνα χαριτωμένων μωρών – ανθρώπινων και μη. Όσο πιο γλυκούλι είναι ένα μικρό ζωάκι, τόσο περισσότερο νιώθουμε την ανάγκη να το φροντίσουμε και να το προστατεύσουμε. Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό; Τι έχουν τα νεαρά ζωάκια που τα κάνει τόσο ακαταμάχητα, που μας προκαλεί να τα ζουλήξουμε και να τα γεμίσουμε φιλιά (ακόμα κι όταν δεν ενδείκνυται);
Τι καθιστά ένα πλάσμα “γλυκούλι”;
Ο Αυστριανός ηθολόγος (ειδικός στη συμπεριφορά των ζώων) Konrad Lorenz δημοσίευσε ένα άρθρο το 1943, στο οποίο προσδιόρισε μια σειρά χαρακτηριστικών που απαρτίζουν αυτό που ονόμασε “βρεφικό σχήμα”. Τα χαρακτηριστικά που καθόρισε ως “χαριτωμένα” ήταν: μεγάλο κεφάλι σε σχέση με το σώμα, μέτωπο που προεξέχει, μεγάλα μάτια που βρίσκονται χαμηλά στο κεφάλι, μικρό στόμα και μύτη, στρογγυλά μάγουλα, κοντά και χοντρά άκρα, και αδέξιες κινήσεις.
Ο Lorenz υποστήριξε ότι η αντίδραση του εγκεφάλου μας στα χαριτωμένα πλάσματα είναι αποτέλεσμα εξελικτικής προσαρμογής. Βλέποντας κάτι χαριτωμένο, πυροδοτείται μέσα μας η ανάγκη να φροντίσουμε και να προστατέψουμε, κάτι που εγγυάται τη διαιώνιση και την επιβίωση των ειδών.
Σύμφωνα με έρευνες, τα χαρακτηριστικά του βρεφικού σχήματος μπορούμε να τα αναγνωρίσουμε και σε ζώα που ανήκουν σε διαφορετικά είδη από εμάς, γι’ αυτό και νιώθουμε τόσο έντονα συναισθήματα όταν αντικρίζουμε ένα γλυκό κουτάβι.
Επιπλέον, σύμφωνα με την υποψήφια διδάκτορα στη συμπεριφορική ανάλυση στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Όσλο, Kamilla Knutsen Steinnes, τα συναισθήματά μας δεν προκύπτουν μόνο από την πυροδότηση των φροντιστικών ενστίκτων μας.
“Παρότι σημαντικό σώμα έρευνας βρίσκει ότι η αντίδρασή μας στο χαριτωμένο μοιάζει να είναι βαθιά ριζωμένη στη γονεϊκή φροντίδα και στην επιβίωση των θηλαστικών, ένα όλο και μεγαλύτερο σώμα έρευνας προτείνει ότι φτάνει πέρα από τη φροντίδα”. Η Steinnes εξηγεί ότι όταν βλέπουμε κάτι γλυκούλι, αυτό πυροδοτεί ένα ευρύ φάσμα ισχυρών, κυρίως θετικών, συναισθημάτων. Ο εγκέφαλός μας διαθέτει έναν ιδιαίτερο, γρήγορο τρόπο να αντιδρά, με την ενεργοποίηση των περιοχών που συνδέονται με το συναίσθημα, την επιβράβευση, το κίνητρο, και την απόλαυση. Επομένως, η αντίδρασή μας στο χαριτωμένο προάγει την κοινωνική συμπεριφορά, την αλληλεπίδραση, και τον εξανθρωπισμό.
Ο Joshua Paul Dale, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Chuo του Τόκιο, εξηγεί: “Αναζητάμε το χαριτωμένο γιατί μας κάνει να νιώθουμε καλά! Η αντίληψη περί γλυκύτητας τραβά την προσοχή μας πολύ γρήγορα – σε 1/7ο του δευτερολέπτου – πυροδοτώντας την απόκριση του κογχομετωπιαίου φλοιού, του δικτύου απόλαυσης και επιβράβευσης του εγκεφάλου. Αυτή η γρήγορη νευρωνική δραστηριότητα φαίνεται ότι ακολουθείται από πιο αργές διαδικασίες εκτίμησης που εκμαιεύουν φροντιστική συμπεριφορά, μειώνουν την επιθετικότητα, και ενεργοποιούν δίκτυα που εμπλέκονται στο παιχνίδι, στην ενσυναίσθηση, και στο νοιάξιμο.”
Η Steinnes επισημαίνει ότι “Το χαριτωμένο μπορεί να πυροδοτήσει το kama muta (Σανσκριτικός όρος που αναφέρεται στην αίσθηση της συγκίνησης), την ενσυναίσθηση, την τρυφερότητα, την ενσυναισθητική ανησυχία, την φροντιστική αγάπη, το kawaii (όρος της Ιαπωνικής ποπ κουλτούρας που σημαίνει “γλυκούλι”, “αθώο”, “μικροσκοπικό”, ή “αξιολάτρευτο”), ή την “γλυκο-επιθετικότητα” (αυτό που νιώθουμε όταν θέλουμε να ζουλήξουμε ένα μωρό γατάκι, ή του λέμε “θα σε φάω!”).
Ο Dale συμφωνεί με την Steinnes στο ότι η αντίδρασή μας πηγαίνει πιο πέρα από την ανάγκη να φροντίσουμε, γράφοντας στο βιβλίο του ότι “το συναίσθημα του kawaii ενθαρρύνει τη σύνδεση, που είναι η κοινωνική συσχέτιση ως ευρύτερη έννοια από την φροντίδα. Αυτός είναι ο λόγος που όταν νιώθουμε ότι κάτι είναι γλυκούλι θέλουμε να το προσεγγίσουμε, ακόμα κι αν δεν έχουμε κάποια ιδιαίτερη ανάγκη να το προστατεύσουμε ή να το φροντίσουμε”.
Ανάγκη για μια απλή και ξένοιαστη ζωή
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βρίθουν από φωτογραφίες και βίντεο κατοικιδίων που παίρνουν μακάρια έναν υπνάκο, με συνοδεία από λεζάντες που δηλώνουν ότι οι κηδεμόνες τους προσπαθούν σκληρά για να τους παρέχουν μια ξένοιαστη ζωή.
Αυτό δεν είναι τυχαίο, όπως γράφει η Olivia Campbell στο National Geographic. Εξηγεί ότι μεγάλο μέρος της σύγχρονης τάσης μας να αναζητάμε το γλυκούλι και να μοιραζόμαστε βίντεο με χαριτωμένες συμπεριφορές πυροδοτείται από την ανάγκη να ξεφύγουμε από τα προβλήματα, ρομαντικοποιώντας την ιδέα μιας ανέφελης ζωής. Η Campbell καταλήγει ότι η καθημερινή ζωή των εξημερωμένων ζώων (είτε στο σπίτι είτε στην αιχμαλωσία) σημαίνει, σε κάθε ηλικία, μια ζωή γεμάτη ξεκούραση, χωρίες έγνοιες και προβλήματα.
Με πληροφορίες από National Geographic
Πηγή: Τopetmou.gr
