Εθισμοί: Τα πασίγνωστα τρόφιμα που προκαλούν εξάρτηση

Ανακαλύψτε τα τρόφιμα από τα οποία μπορεί να εθιστούμε όπως συμβαίνει με τις «γνωστές» εξαρτήσεις από το αλκοόλ, τα ναρκωτικά ή τα τυχερά παιχνίδια. Ειδικοί από διαφορετικά μέρη του κόσμου προειδοποιούν σχετικά με την επικινδυνότητα αυτής της κατηγορίας τροφίμων, που βρίσκονται διαθέσιμα παντού και πάντα

Θα μπορούσαν ορισμένα τρόφιμα να ενταχθούν στην κατηγορία των εθιστικών ουσιών όπως π.χ. το αλκοόλ, η νικοτίνη και οι εξαρτησιογόνες ουσίες; Σύμφωνα με ερευνητές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βραζιλία και την Ισπανία, ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε σχετικά με τον εθισμό που προκαλούν τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Τα αποτελέσματα της έρευνάς τους δημοσιεύθηκαν στο British Medical Journal.

«Υπάρχει ερευνητική υποστήριξη και κλινική σημασία του εθισμού στα τρόφιμα. Αναγνωρίζοντας ότι ορισμένοι τύποι επεξεργασμένων τροφίμων έχουν τις ιδιότητες εθιστικών ουσιών, ίσως μπορέσουμε να συμβάλουμε στη βελτίωση της παγκόσμιας υγείας» δήλωσε η Ashley Gearhardt, αντίστοιχη συγγραφέας της ανάλυσης και καθηγήτρια ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν.

Όσον αφορά τη διατροφή, η πρόκληση έγκειται στο ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να σταματήσουν να τρέφονται, σύμφωνα με τη συν-συγγραφέα Alexandra DiFeliceantonio, αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας Συμπεριφορών Υγείας του Βιοϊατρικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Fralin και επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Ανθρώπινης Διατροφής, Τροφίμων και Άσκησης του Κολλεγίου Γεωπονίας και Επιστημών Ζωής στο Virginia Tech. Επομένως, θα πρέπει να καθοριστούν τα τρόφιμα που είναι πιο πιθανό να δημιουργήσουν σχέσεις εξάρτησης.

Πότε θεωρούνται εθιστικά τα τρόφιμα

Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, δεν είναι όλα τα τρόφιμα εθιστικά: «Τα περισσότερα τρόφιμα που θεωρούμε φυσικά ή ελάχιστα επεξεργασμένα παρέχουν ενέργεια με τη μορφή υδατανθράκων ή λίπους – αλλά όχι και τα δύο. Πολλά από τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έχουν υψηλότερα επίπεδα και των δύο συστατικών. Ο συνδυασμός αυτός έχει διαφορετική επίδραση στον εγκέφαλο» σημειώνει η δρ. DiFeliceantonio.

Οι ερευνητές έδωσαν το παράδειγμα ενός μήλου, ενός σολομού και μιας σοκολάτας. Το μήλο έχει αναλογία υδατανθράκων προς λίπος περίπου 1 προς 0, ενώ ο σολομός έχει αναλογία 0 προς 1. Αντίθετα, η μπάρα σοκολάτας έχει αναλογία υδατανθράκων προς λίπος 1 προς 1, γεγονός που φαίνεται να αυξάνει το εθιστικό δυναμικό ενός τροφίμου.

Τα βασικά συμπεράσματα της ανάλυσής τους περιλαμβάνουν:

• Καταναλωτικές συμπεριφορές γύρω από τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία είναι πλούσια σε εξευγενισμένους υδατάνθρακες και πρόσθετα λίπη, ενδεχομένως να πληρούν τις προδιαγραφές για τη διάγνωση της διαταραχής χρήσης ουσιών σε ορισμένα άτομα. Σε αυτές περιλαμβάνονται ο μικρότερος έλεγχος της πρόσληψης της τροφής, η έντονη επιθυμία, συμπτώματα στέρησης και συνεχή κατανάλωση παρά τις αρνητικές συνέπειες, όπως παχυσαρκία, διαταραχή υπερφαγίας, χειρότερη σωματική και ψυχική υγεία και χαμηλότερη ποιότητα ζωής.
• Σε μια ανασκόπηση 281 μελετών από 36 διαφορετικές χώρες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο εθισμός στα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα εκτιμάται ότι εμφανίζεται στο 14% των ενηλίκων και στο 12% των παιδιών. Σε ορισμένες χώρες ωστόσο, τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν απαραίτητη πηγή θερμίδων. Ακόμα και στις χώρες υψηλού εισοδήματος, διαφορετικοί παράγοντες θα μπορούσαν να περιορίσουν την πρόσβαση σε λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα. Από την άλλη, τα άτομα που αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια είναι πιο εξαρτημένα από τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα, άρα πιο πιθανό να εθιστούν σε αυτά τα τρόφιμα.
• Η κατηγοριοποίηση ορισμένων τροφίμων ως εθιστικά θα μπορούσε να οδηγήσει σε νέες προσεγγίσεις στον τομέα της κλινικής φροντίδας και της δημόσιας πολιτικής. Οι πολιτικές που εφαρμόζονται στη Χιλή και το Μεξικό – φόροι, επισήμανση και μάρκετινγκ – συνδέονται με μειώσεις στη θερμιδική πρόσληψη και στις αγορές τροφίμων με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά και αλάτι, για παράδειγμα.