Κριτική του νέου μυθιστορήματος του Ηλείου Παύλου Ανδριά
Ο Παύλος Ανδριάς, Ηλείος δημοσιογράφος και συγγραφέας, επανέρχεται στη λογοτεχνία με το ένατο κατά σειρά μυθιστόρημά του «Ο άνθρωπος που μιλούσε με τα σύννεφα» από τις εκδόσεις Ίαμβος (2019) αφηγούμενος μια ιστορία μέσα από μια οξεία ρεαλιστική οπτική. Ένα βιβλίο που διαβάζεται ευχάριστα μέχρι την τελευταία σελίδα του και το οποίο, παράλληλα, μεταδίδει πολλά μηνύματα κρύβοντας βαθιά νοήματα για τη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα, παρόλο που η δράση του τοποθετείται αρκετά χρόνια πριν.
Ο συγγραφέας, άνθρωπος της σκληρής δουλειάς και της μάχιμης δημοσιογραφίας, αφήνοντας το χωριό του (τον Πλάτανο της Αρχαίας Ολυμπίας) μετά την αποφοίτησή του από το Λύκειο Πελοπίου και ερχόμενος στην Αθήνα για σπουδές και εργασία μαθαίνει -όπως όλοι μας μετά τη εφηβεία- πως η κοινωνική πραγματικότητα είναι κυνική και αμείλικτη. Έχοντας βιώσει τις δυσκολίες της ζωής, διαθέτει το ταλέντο να πλάσει για μια ακόμη φορά στο νέο του έργο ανάλογους ήρωες: αδίστακτους, άπληστους, καιροσκόπους, τύπους που κινούνται ανάμεσα στο νόμιμο και το παράνομο, το ηθικό και το ανήθικο.
Είναι χαρακτήρες ψυχικά αδύναμοι, που συνθλίβονται από τις νοσηρές σκέψεις και πράξεις τους. Δολοπλόκοι, εκμεταλλευτές, προδομένοι και ξοφλημένοι άνθρωποι που συνωμοτούν, φέρονται ατομιστικά και γι’ αυτό δεν πρέπει να τους εμπιστεύεσαι. Κάποτε προσπαθούν να ξεφύγουν και να ξεχάσουν. Μα σχεδόν πάντα είναι αργά για τους περισσότερους εκτός από λίγους -όπως ο ήρωας του βιβλίου- που στο τέλος καταφέρνουν να νικήσουν την άθλια πλευρά των συνανθρώπων τους και να βρουν την ευτυχία, αν υποθέσουμε πως υπάρχει στην αγάπη…
Ο ήρωας του μυθιστορήματος, ο Αλέξανδρος, είναι ένας νέος που θέλει να γευτεί τη γλυκιά ζωή και το εύκολο χρήμα στον παράδεισο της Αθήνας έχοντας ζήσει στα στενά όρια μιας μικρής και κλειστής κοινωνίας. Ξεκίνησε για να κατακτήσει τα όνειρά του με μόνα εφόδια τα νιάτα του και τη λαχτάρα για μια καλύτερη ζωή. Αγαπούσε τη μουσική, να πλάθει δικούς του κόσμους και να ταξιδεύει μέσα από αυτούς, παρασύροντας μαζί του όποιον είχε διάθεση να αφεθεί ελεύθερος…
Στο δρόμο της ζωής του για πολλά χρόνια μέχρι να ωριμάσει, παρακολουθεί το παράλογο θέατρο της κοινωνίας, του οποίου όμως είναι κι αυτός πρωταγωνιστής. Το χρήμα, το ποτό, οι γυναίκες και η πρόσκαιρη ηδονή, τα ναρκωτικά, ο τζόγος. Άνθρωποι που θέλουν να τον εκμεταλλευτούν ή να ακούσει τις ιστορίες τους μέσα από τη δουλειά του ή να τον κάνουν συμμέτοχο στις παρανομίες τους. Γυναίκες και άντρες με περίεργη άποψη για τον έρωτα, άτομα με απωθημένα που ζητούν επιβεβαίωση σε δωμάτια πολυτελών ξενοδοχείων και που μπορούν άνετα να σε παίξουν στο Χρηματιστήριο, για να κερδίσουν. Αναλύσεις χωρίς νόημα και απολογισμός μιας ανώφελα ξοδεμένης ζωής. Όμως, στο βάθος ο ήρωάς μας δεν επιθυμεί στ’ αλήθεια αυτή τη ζωή...
Αντί να συνεχίσουμε την αφήγηση και την ανάλυση, θα αφήσουμε τον αναγνώστη να απολαύσει μέσα από τις σελίδες του βιβλίου το ταξίδι του ήρωα προς την ωρίμανση και το πραγματικό νόημα της ζωής. Θα καταθέσουμε μόνο κάποιες αλήθειες που καταγράφονται στο βιβλίο, που συμπυκνώνουν τη φιλοσοφία και στάση ζωής κάποιων προσώπων και οι οποίες αποτέλεσαν πολύτιμο οδηγό του προς την αυτογνωσία.
Για παράδειγμα, πώς πετυχαίνει να είναι κανείς ευτυχισμένος; Ζώντας το δικό του όνειρο έχοντας ως οδηγό τις αρετές. Εκείνες, που αν ταυτιστείς μαζί τους, θα νιώσεις την ευτυχία να φωλιάζει στην ψυχή σου κι από αναλώσιμο προϊόν που ήσουνα μέχρι χτες, θα γίνεις ο ξεχωριστός, αυτός που θα υπάρχεις σε κάθε συζήτηση… Ή το πόσο σημαντικό είναι να θέτουμε στόχους και να αναζητάμε το νόημα της ζωής: για να γίνουμε δημιουργικοί, πρέπει να βάλουμε στόχους. Το αν είναι μικροί ή μεγάλοι, αυτό είναι το τελευταίο που μας απασχολεί. Εκείνο που πρωτεύει είναι να είμαστε καλοπροαίρετοι, καλοσυνάτοι και γήινοι… Και ευτυχώς στη ζωή μας πάντα υπάρχουν και οι άνθρωποι που θέλουν το καλό μας και είναι πρόθυμοι να μας συμπαρασταθούν, όπως η Νότα, μια ώριμη φιλόλογος, στο βιβλίο: γυρίζεις σπίτι, οπλίζεις με δύναμη τον εαυτό σου και συνεχίζεις. Τα ωραία έρχονται. Μην ξεχνάς πως κάθε άνθρωπος έχει το δικό του πεπρωμένο, μια άγραφη ιστορία, αόρατη μεν, αλλά μοναδική. Ζήσε το ταξίδι που ξεκίνησες και η τύχη θα σου χαμογελάσει.
Κλείνοντας, θα αναφερθούμε στον ιδιαίτερα πρωτότυπο τίτλο του μυθιστορήματος, ο οποίος συνοψίζει τη γοητεία της δουλειάς του Αλέξανδρου, πάλι μέσα από τα λόγια της Νότας: όπως τα σύννεφα, έτσι είναι και η ψυχή του ανθρώπου. Μια μάζα γεμάτη υδρατμούς από αισθήματα, που άλλες στιγμές θέλει να ξεσπάσει και άλλες να γαληνέψει και να ταξιδέψει. Πόσο σημαντικό και δημιουργικό θα ήταν να γινόσουν αυτός που θα είχε τη δυνατότητα να μιλάει με τα σύννεφα…
Γιώργος Αγγελόπουλος, ΜΔΕ φιλόλογος
