Η ζωή στην πόλη κάνει κακό στον ύπνο μας – Τι πρέπει να γίνει για να κοιμόμαστε καλύτερα

Η πορεία προς το μοντέλο μιας πόλης που δεν κοιμάται ποτέ, έχει ένα τίμημα: Οι πολίτες θα κοιμούνται λιγότερο και χειρότερα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο ύπνος, που συχνά υποτιμάται, είναι μια θεμελιώδης φυσιολογική διαδικασία για τη διατήρηση της καλής υγείας. Γνωρίζουμε ότι αν δεν κοιμόμαστε αρκετά, καταλήγουμε να αρρωσταίνουμε.

Πόσος ύπνος είναι αρκετός; Εξαρτάται από την ηλικία, αλλά ένα υγιές ενήλικο άτομο – κατά μέσο όρο – πρέπει να κοιμάται από 7 έως 9 ώρες την ημέρα, όπως αναφέρεται στην ισπανική έκδοση του The Conversation. Ο αριθμός των ωρών αυξάνεται όταν πρόκειται για παιδιά, τα οποία μπορεί να χρειάζονται από 9 έως και 16 ώρες την ημέρα.

Πότε πρέπει να κοιμόμαστε; Συνήθως κοιμόμαστε τη νύχτα με κάποιες διαφοροποιήσεις λόγω των διαφορετικών χρονοτύπων. Υπάρχουν άνθρωποι που τείνουν να κοιμούνται και να ξυπνούν αργότερα και εκείνοι που έχουν μια φυσική ικανότητα να σηκώνονται νωρίς και να κοιμούνται νωρίτερα.

Παρά τις ατομικές αυτές διαφορές, όμως, η νύχτα είναι η χρονική περίοδος που κοιμόμαστε βάσει της φυσιολογίας μας. Κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών, έχουμε εξελιχθεί οργανώνοντας τις φυσιολογικές μας διεργασίες χάρη στην εναλλαγή μεταξύ φωτός και σκότους. Ωστόσο, οι νύχτες έχουν αλλάξει πολύ από τότε που η χρήση του ηλεκτρικού φωτός διαδόθηκε ευρέως, δηλαδή μόλις πριν από ενάμιση αιώνα. Η νύχτα δεν είναι πλέον σκοτεινή σε πολλά αστικά περιβάλλοντα. Το φως, λοιπόν, επέτρεψε στους ανθρώπους να παρατείνουν την περίοδο δραστηριότητάς τους μέχρι τη… βαθιά νύχτα.

El exceso de luz y ruido nocturnos propio de las ciudades hace que durmamos menos y, como consecuencia, empeora nuestra salud.

¿Qué pueden hacer los ayuntamientos por proteger nuestro sueño? Lo analiza @bonmati_m, @UMU.https://t.co/U35OMnho8D @MADRID @bcn_ajuntament @AytoMurcia

— The Conversation ES (@Conversation_E) September 14, 2023

Το φως μάς κρατάει ξύπνιους

Το τεχνητό φως τη νύχτα μάς οδηγεί σε μια σειρά από προβλήματα υγείας. Πρώτα απ' όλα, μας κάνει να κοιμόμαστε λιγότερο. Υπάρχουν ήδη μελέτες που δείχνουν ότι οι ενήλικες και οι ηλικιωμένοι τείνουν να κοιμούνται λιγότερο όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο του τεχνητού φωτός στο περιβάλλον τη νύχτα. Έχει, επίσης, παρατηρηθεί ότι το τεχνητό φως τη νύχτα, τόσο σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς χώρους, μπορεί να αυξήσει τα προβλήματα ύπνου κατά 22%, σύμφωνα με μελέτη που έχει δημοσιευθεί στο Science Total Environment. Αυτό το φως είναι ο εχθρός του ύπνου επειδή μπερδεύει το ρολόι που τον ρυθμίζει: Μας λέει ότι είναι ημέρα και ότι δεν είναι ακόμα ώρα για ύπνο.

Η φωτορύπανση δεν μειώνει μόνο τις ώρες ύπνου, κάτι που θα ήταν σοβαρό από μόνο του, αλλά η υπερβολική χρήση τεχνητού φωτός τη νύχτα μπορεί να έχει και άλλες σοβαρές συνέπειες για την υγεία, σύμφωνα με μελέτη που έχει δημοσιευθεί στο Biological Rhythm Research. Μεταξύ αυτών, έχει περιγραφεί μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών και μεταβολικών διαταραχών (παχυσαρκία ή διαβήτης), διαταραχών της ψυχικής υγείας ή ακόμα και ορισμένων τύπων καρκίνου, όπως ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη ή του παχέος εντέρου. Ελεγχόμενες εργαστηριακές μελέτες δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για τo ότι βλάπτει το τεχνητό φως τη νύχτα.

Θόρυβος από την κυκλοφορία και τη νυχτερινή ζωή

Ένας από αυτούς τους παράγοντες που προκαλούν σύγχυση είναι ακριβώς ο θόρυβος. Το ηλεκτρικό φως έχει κάνει τις νύχτες θορυβώδεις, στερώντας μας την ησυχία που είναι απαραίτητη για να χαλαρώσουμε και να κοιμηθούμε. Ο θόρυβος που «τρυπώνει» στο σπίτι μας, μας βλάπτει οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας, είτε μας «ενοχλεί» είτε όχι. Αν, όμως, γίνεται τη νύχτα, παρεμποδίζει και τον ύπνο μας.

Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, η παρατεταμένη έκθεση στον περιβαλλοντικό θόρυβο συμβάλλει σε 48.000 νέες περιπτώσεις καρδιακών παθήσεων και 12.000 πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο στην Ευρώπη. Επιπλέον, 22 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από χρόνια δυσφορία και 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από σοβαρές χρόνιες διαταραχές του ύπνου. Υπολογίζεται ότι ένα εκατομμύριο χρόνια υγιούς ζωής χάνονται κάθε χρόνο λόγω των επιπτώσεων του θορύβου, συμπεριλαμβανομένων των ισχαιμικών καρδιακών παθήσεων και των διαταραχών του ύπνου, σύμφωνα με την έκθεση «Burden Of Disease From Environmental Noise – Quantification Of Healthy Life Years Lost In Europe» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Οι τελευταίες, μάλιστα, αντιπροσωπεύουν και το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης από ασθένειες που σχετίζονται με τον θόρυβο.

Οι αρνητικές συνέπειες του θορύβου της οδικής κυκλοφορίας είναι ευρέως αποδεδειγμένες. Ωστόσο, τη νύχτα στις πόλεις υπάρχουν και άλλες πηγές θορύβου που προκαλούν δυσφορία. Μία από τις σημαντικότερες είναι η νυχτερινή ζωή. Πράγματι, σε αρκετές πόλεις έχουν ήδη καταρτιστεί χάρτες θορύβου αναψυχής, αν και τα διορθωτικά μέτρα είναι συχνά ανεπαρκή, όπως επισημαίνει η μεταδιδακτορική ερευνήτρια και συνεργαζόμενη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Μούρθια, Μαρία Άνχελες Μπονματί Καριόν. Ακόμα, ο καθαρισμός των δρόμων, που συχνά γίνεται τη νύχτα μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες ή – έστω – νωρίς το πρωί, δημιουργεί ένα πρόσθετο πρόβλημα.

Τι πρέπει να κάνουν οι Αρχές για να βελτιωθεί ο ύπνος μας

Πολλά από τα προβλήματα που δυσκολεύουν τον ύπνο, θα μπορούσαν να επιλυθούν με μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση και ενσυναίσθηση εκ μέρους των πολιτών. Επιπλέον, χρειαζόμαστε ένα επαρκές νομικό πλαίσιο και, κυρίως, οι Αρχές να διασφαλίζουν αποτελεσματικά τη συμμόρφωση με αυτό.

Εκτός από τους εθνικούς κανονισμούς για τον θόρυβο, υπάρχουν δημοτικές αποφάσεις που ρυθμίζουν διάφορες πτυχές, οι οποίες και επηρεάζουν τον θόρυβο. Πώς θα μπορούσε ένα δημοτικό συμβούλιο να βοηθήσει τους πολίτες του να κοιμούνται καλύτερα; Κυρίως, πρέπει να αρχίσουμε από την παραδοχή ότι ο ύπνος, λόγω της στενής σύνδεσής του με την υγεία, θα πρέπει πάντα να υπερισχύει έναντι άλλων πτυχών, όπως ο ελεύθερος χρόνος.

Ως εκ τούτου, ορισμένες προτάσεις θα μπορούσαν να είναι οι εξής:

• Περιορισμός των ωρών χρήσης των μηχανημάτων για τον καθαρισμό των δρόμων, που κάνουν θόρυβο.

• Αντικατάσταση των οχημάτων των δημόσιων μεταφορών, που κάνουν θόρυβο, με ηλεκτρικά μοντέλα – τα ιδιωτικά οχήματα πρέπει επίσης να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς.

• Μείωση των ωρών χρήσης των τραπεζοκαθισμάτων σε κατοικημένες περιοχές, ενημερώνοντας τους υπεύθυνους για την ανάγκη να μην ενοχλούν τους υπόλοιπους γείτονες.

• Μείωση της επιτρεπόμενης έντασης σε χώρους με θόρυβο.

• Αποφυγή της διοργάνωσης εκδηλώσεων, που προκαλούν θόρυβο, σε περιοχές κοντά σε κατοικημένες κατοικίες, ιδίως τη νύχτα.

• Επανεξέταση της θέσης των φώτων του δρόμου και άλλων πηγών φωτός ώστε να μειωθεί γενικά η φωτορύπανση.