Ο νέος «περιβαλλοντικός» ρύπος δεν προέρχεται από φουγάρα εργοστασίων, ούτε από εξατμίσεις αυτοκινήτων - Ομάδα επιστήμονων απ' όλο τον κόσμο επισημαίνουν την ανάγκη αντιμετώπισης του αναδυόμενου «ρύπου» γνωστού ως data smog ή information pollution
Την αναγνώριση και αντιμετώπιση ενός νέου περιβαλλοντικού ρύπου ζητούν επιστήμονες με επιστολή τους στο Nature Human Behavior, κάνοντας λόγο για έναν τεράστιο κίνδυνο για την ψυχική υγεία και παγκόσμια οικονομία.
Πρόκειται φυσικά για την υπεραφθονία της πληροφόρησης, όπως μεταφράζεται στη γλώσσα μας το data smog (νέφος δεδομένων) ή information pollution (ρύπανση από πληροφορίες) για να αποτυπωθεί η ελαφρώς μεγαλύτερη βαρύτητα από τον όρο υπερπληροφόρηση, μια απειλή αθόρυβη -ακριβώς γιατί δεν γίνεται άμεσα αντιληπτή- και σχεδόν αναπόφευκτη, λόγω της ευκολίας πρόσβασης στο διαδίκτυο με τις smart συσκευές και τη γιγαντιαία δύναμη των social media.
Στην επιστολή επισημαίνεται η αδυναμία του ανθρώπου να διαχειριστεί τον όγκο πληροφοριών που δέχεται καθημερινά, να αξιολογήσει τα δεδομένα και να λάβει τις κατάλληλες αποφάσεις. «Μουδιασμένος» απέναντι στο χάος, μπορεί επιπλέον να εκδηλώσει «συμπτώματα» όπως ο περιορισμός των κοινωνικών δραστηριοτήτων, το αίσθημα του ανικανοποίητου από τη δουλειά, η απώλεια κινήτρων και η εν γένει αρνητική στάση ζωής.
Οι συνέπειες εκτείνονται πέρα από το συναισθηματικό και διανοητικό κόστος· σύμφωνα με τις εκτιμήσεις οικονομολόγων, αναμένεται να στοιχίσει έως και ένα τρισεκατομμύριο δολάρια στην παγκόσμια οικονομία.
Επικίνδυνη όσο οι ατμοσφαιρικοί ρύποι
Η ιδέα για τη διερεύνηση της πληροφοριακής υπερφόρτωσης προέκυψε προ δύο ετών, κατά τη συνάντηση μιας διεθνούς επιστημονικής ομάδας με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), στην οποία συμμετείχαν ερευνητές από το το Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας Δικτύων (Network Science and Technology Center – NeST) του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου Rensselaer στις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Πληροφορικής, Boleslaw Szymanski, Ph.D.
Οι επιστήμονες συγκρίνουν την πληροφοριακή υπερφόρτωση με άλλες ιστορικής σημασίας κοινωνικές αλλαγές: όπως η βιομηχανική επανάσταση προκάλεσε την ατμοσφαιρική ρύπανση με αποτέλεσμα τις δράσεις ακτιβιστών που συνέβαλαν στη λήψη νομικών και οικονομικών μέτρων για τον περιορισμό της, έτσι και η δημοσίευση με ανοικτή πρόσβαση δημιουργεί την ανάγκη ποιοτικού ελέγχου των αμέτρητων ερευνών.
Οι ειδήμονες εντοπίζουν τρία τουλάχιστον επίπεδα στις πληροφορίες και αποφάσεις στο πλαίσιο πληροφοριακής υπερφόρτωσης· ατομικό επίπεδο, ομαδικό επίπεδο και ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο μεταξύ ατόμων, ομάδων και παρόχων πληροφόρησης. Όπως εξηγούν, τα επίπεδα αυτά δεν λειτουργούν ανεξάρτητα, η ροή των πληροφοριών μεταξύ των αποδεκτών της πληροφορίας μπορεί να επιφέρει απότομη αλλαγή. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρουν την ομαδική εργασία: η πληροφοριακή υπερφόρτωση σε ένα μέλος της ομάδας μπορεί εμποδίσει την απόδοση όλης της ομάδας. «Πρόκειται για πολύπλοκο πρόβλημα» επισημαίνουν.
«Ζητάμε ανάληψη δράσης στο πεδίο της επιστήμης, της εκπαίδευσης και της νομοθεσίας. Χρειαζόμαστε περαιτέρω διεπιστημονική έρευνα σχετικά με την πληροφοριακή υπερφόρτωση. Η οικολογία της ενημέρωσης πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία. Πρέπει επίσης να ξεκινήσουμε τη συζήτηση σχετικά με τις νομοθετικές δυνατότητες, παρόμοια με τη νομοθεσία για την καθαρή ατμόσφαιρα στο Ηνωμένο Βασίλειο πριν από δεκαετίες» σχολίασε ο Szymanski.
«Η υπερφόρτωση πληροφοριών μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις. Ξεκινά με τη διάβρωση της συναισθηματικής μας υγείας, της απόδοσης στην εργασίας και το αίσθημα ικανοποίησης από τη ζωή, επηρεάζοντας σε επόμενο στάδιο ομάδες και εν τέλει ολόκληρες κοινωνίες. Ευελπιστώ ότι η επιστολή του Δρ Szymanski, που συνυπέγραψε με συναδέλφους του από όλο τον κόσμο, θα ευαισθητοποιήσει το κοινό για το πρόβλημα και θα επιτρέψει τη μελέτη και εφαρμογή λύσεων» δήλωσε ο Curt Breneman, Ph.D., κοσμήτορας της Σχολής Επιστημών του Rensselaer.
Την επιστολή συνυπογράφουν ερευνητές και επιστήμονες από:
το Πολυτεχνείο της Βαρσοβίας, το Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών Leibniz, το Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ, το Πανεπιστήμιο του Γουλβερχάμπτον, το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan, το το Τεχνολογικό Ινστιτούτο Technion του Ισραήλ, το Πανεπιστήμιο Modul στη Βιέννη, το
Πρακτορείο Τύπου της Σλοβενίας, το Πολυτεχνείο του Βρότσουαφ και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας.
