The Tavros Project: Η 1η πολυκατοικία στην Ελλάδα που παράγει περισσότερη ενέργεια απ’ όση καταναλώνει

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου (ΕΙΠΑΚ), έχοντας μεγάλη εμπειρία σε παρόμοια έργα, υλοποιεί το δεύτερο πιλοτικό έργο «Passivistas: The Tavros Project» στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος RINNO, σε συνεργασία με τον Δήμο Μοσχάτου-Ταύρου και το ελληνικό γραφείο της Greenpeace.

Το πιλοτικό έργο αφορά την ενεργειακή αναβάθμιση πολυκατοικίας στον Ταύρο, σύμφωνα με τις αρχές του Παθητικού Κτιρίου. Το κτίριο θα λειτουργεί ως living lab με συνεχείς δραστηριότητες μη τυπικής εκπαίδευσης, δράσεις ενημέρωσης και επαγγελματικής κατάρτισης.

Ενεργειακή αναβάθμιση: Η σωστή κίνηση, τη σωστή στιγμή

Την τελευταία δεκαετία έχουν διενεργηθεί αρκετά προγράμματα κρατικής επιχορήγησης, ωστόσο δεν έχει καταστεί ακόμη δυνατή η αποτελεσματική ένταξη των πολυκατοικιών σε αυτά τα προγράμματα.

Τα κύρια ζητήματα, μεταξύ άλλων, είναι η αδυναμία των ιδιοκτητών των διαμερισμάτων να καταλήξουν σε συμφωνία για ένα ολιστικό σχέδιο ενεργειακής αναβάθμισης, οι περιορισμοί από την πολεοδομική νομοθεσία, η έλλειψη ευέλικτων χρηματοδοτικών εργαλείων και άλλων οικονομικών κινήτρων. Τέλος, σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι: η έλλειψη κατάρτισης των μηχανικών σχετικά με την ενεργειακή απόδοση στα κτίρια, το χάσμα μεταξύ της προσομοίωσης και της πραγματικής συμπεριφοράς των κτιρίων και η συνολική έλλειψη ενημέρωσης των πολιτών/χρηστών για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια.

Σε αυτό το πλαίσιο, γνωρίζοντας ότι τουλάχιστον το 80% των υφιστάμενων κτιρίων στα αστικά κέντρα θα εξακολουθούν να υπάρχουν το 2050, το ΕΙΠΑΚ πιστεύει ακράδαντα ότι είναι απαραίτητο να παρέμβει με μια σημαντική πρωτοβουλία, η οποία θα δημιουργήσει ένα αξιόπιστο σχέδιο δράσης και μια στρατηγική ριζικής ενεργειακής αναβάθμισης για τις πολυκατοικίες, προκειμένου να βελτιωθεί το υπάρχον κτιριακό απόθεμα και να συμβάλει στους στόχους της ανθρακικής ουδετερότητας έως το 2030. 

Ελαχιστοποίηση της απαίτησης θέρμανσης και ψύξης κατά 90%

Μια τυπική εργατική πολυκατοικία που κατασκευάστηκε τη δεκαετία του '70 για να φιλοξενεί πρόσφυγες, με έκταση περίπου 750 m2, ανακαινίστηκε ενεργειακά σύμφωνα με το Πρότυπο Παθητικού Κτιρίου. Οι στόχοι της ανακαίνισης ήταν η ελαχιστοποίηση της ζήτησης θέρμανσης και ψύξης κατά 90%, επιτυγχάνοντας παράλληλα τις καλύτερες δυνατές συνθήκες θερμικής άνεσης. Επιπλέον, με την εγκατάσταση ενός μικρού συστήματος ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η παραγωγή ενέργειας του κτιρίου θα ξεπεράσει την κατανάλωση του κτιρίου και θα γίνει ένα Κτίριο Θετικού Ενεργειακού Ισοζυγίου με τον απλούστερο τρόπο. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά, το αποτύπωμα άνθρακα του κτιρίου θα εξαλειφθεί και οι απαιτήσεις για κτίρια ανθρακικά ουδέτερα, που θα εφαρμοστούν από το 2030, θα καλυφθούν σήμερα χωρίς τεράστιες επενδύσεις σε Συστήματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας μεγάλης κλίμακας. 

Καταγραφή εσωτερικής θερμοκρασίας, σχετικής υγρασίας και συγκέντρωσης CO2 για 2 χρόνια

Το Ελληνικό Ινστιτούτο Παθητικού Κτιρίου σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ) πραγματοποίησε τη μελέτη προσομοίωσης του ενεργειακού ισοζυγίου στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Έργου RINNO. Έχουν εγκατασταθεί προηγμένα συστήματα καταγραφής για τη μέτρηση της θερμικής άνεσης και της κατανάλωσης ενέργειας πριν από την ενεργειακή αναβάθμιση. Αυτά τα συστήματα θα παρακολουθούν την εσωτερική θερμοκρασία, τη σχετική υγρασία και τη συγκέντρωση CO2 για δύο χρόνια, ένα χρόνο πριν την ανακαίνιση και ένα χρόνο μετά την ανακαίνιση. Το έργο στοχεύει όχι μόνο στη δημιουργία ενός ενεργειακά αποδοτικού κτιρίου, αλλά και στην αύξηση της ποιότητας της θερμικής άνεσης στο καλύτερο δυνατό επίπεδο.

Η πολυκατοικία τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου και του Δήμου Μοσχάτου-Ταύρου για 5 χρόνια, με τη σύμφωνη γνώμη όλων των κατοίκων, οι οποίοι αποδέχονται και δεσμεύονται για όλες τις ενέργειες που απαιτούνται για το έργο. Τα αποτελέσματα του έργου θα χρησιμοποιηθούν από το ΕΙΠΑΚ για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας για την ανακαίνιση όλων των συγκροτημάτων πολυκατοικιών και κοινωνικών κατοικιών της ευρύτερης περιοχής Ταύρου – Μοσχάτου – Καλλιθέας – Δρουγουτίου. Τέλος, στοχεύει στη δημιουργία νέων καινοτόμων στρατηγικών χρηματοδότησης για την προσέλκυση επενδυτών και εταιρειών παροχής ενεργειακών υπηρεσιών, οι οποίες θα αναλάβουν να φέρουν έγκαιρα τα κτίρια της περιοχής στα πρότυπα nZEB, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας. 

Τι σημαίνει Παθητικό Κτίριο;

Το Παθητικό Κτίριο είναι ένα πρότυπο σχεδιασμού που επιτυγχάνει θερμική άνεση με ελάχιστη θέρμανση και ψύξη χρησιμοποιώντας 5 βασικές αρχές: Μόνωση, αεροστεγανότητα, κατάλληλο σχεδιασμό παραθύρων και πορτών, συστήματα αερισμού με ανάκτηση θερμότητας και ελαχιστοποίηση θερμογεφυρών. Η ιδέα ξεκίνησε από τη Γερμανία τη δεκαετία του 1990 και το 2022 έχει μελετηθεί και εφαρμοστεί με επιτυχία σε όλο τον κόσμο. Στην Ελλάδα, η ιδέα του Παθητικού Κτιρίου έχει αναπτυχθεί και εφαρμοστεί με επιτυχία από το 2010 μέσω του Ελληνικού Ινστιτούτου Παθητικού Κτιρίου. 

Τι προσφέρει ένα Παθητικό Σπίτι;

Διασφάλιση ποιότητας! Το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου θεωρείται το καλύτερο στον κόσμο, όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση διότι, μέσω μιας απαιτητικής διαδικασίας πιστοποίησης, επιτυγχάνεται συμφωνία μεταξύ της πραγματικής απόδοσης του κτιρίου και της μοντελοποίησης μέσω λογισμικών υπολογισμού ενεργειακού ισοζυγίου. Μετά τη διαδικασία πιστοποίησης και χρησιμοποιώντας το επικυρωμένο λογισμικό PHPP, το χάσμα απόδοσης μεταξύ θεωρίας και πράξης εξαλείφεται. Αυτό δίνει τη σιγουριά στο μηχανικό μελετητή να προβλέψει την ενεργειακή συμπεριφορά του κτιρίου με ακρίβεια.

Βασικά στοιχειά από το έργο “Passivistas: Project Παπάγου”, το έργο που υλοποιήθηκε το 2015

Μια μονοκατοικία 150m2 στην περιοχή Παπάγου, κατασκευής 1965, αναβαθμίστηκε ενεργειακά σύμφωνα με το πρότυπο του Παθητικού Κτιρίου το 2015. Το κτίριο χρειαζόταν 3,5 τόνους πετρελαίου για θέρμανση και κόστιζε περίπου 3.500€, ενώ η εσωτερική θερμοκρασία τον χειμώνα ήταν από 15℃ έως 18 ℃. Μετά την ανακαίνιση η απαίτηση θέρμανσης και ψύξης είναι 10 φορές μικρότερη, ενώ η ποιότητα εσωτερικού αέρα βρίσκεται σε άριστα επίπεδα.

Χωρίς Χάσμα Απόδοσης

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα ενός Παθητικού Κτιρίου είναι η εξάλειψη του χάσματος απόδοσης μεταξύ της θεωρητικής μελέτης και της μετρούμενης πραγματικής κατανάλωσης. Στα παρακάτω διαγράμματα για την ενέργεια θέρμανσης και ψύξης η θεωρητική και η πραγματική μετρούμενη κατανάλωση είναι παρόμοια, καθώς λαμβάνονται μέσες τιμές από μετρήσεις 7 ετών.

Συνθήκες Εσωτερικού Χώρου

Ένα Παθητικό Κτίριο διατηρεί ετήσια εσωτερική θερμοκρασία μεταξύ 20℃ και 25℃, σχετική υγρασία μεταξύ 35-55% και συγκέντρωση CO2 κάτω από 1000ppm. Το εύρος θερμοκρασίας είναι πάντα μεταξύ 20℃ και 25℃ ανεξάρτητα από την εξωτερική θερμοκρασία.

Ανεξαρτησία από το ενεργειακό κόστος

Το κόστος ενέργειας θέρμανσης και ψύξης είναι συνολικά 150€ για ολόκληρο το κτίριο σε μία μέση μέτρηση 7 ετών. 

Στοχεύοντας να δημιουργηθεί ένα από τα πιο ενεργειακά αποδοτικά κτίρια στην Ελλάδα

Το έργο “Passivistas: Τhe Τavros project” στοχεύει στη δημιουργία ενός από τα καλύτερα κτίρια στην Ελλάδα, όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση, αλλά φιλοδοξεί επίσης να έχει αντίκτυπο σε τρεις θεμελιώδεις πυλώνες. Κατά τη φάση κατασκευής αλλά και για τα πέντε επόμενα χρόνια το έργο θα είναι ένα ζωντανό παράδειγμα σχετικά με περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές πτυχές που περιλαμβάνονται στο κτίριο.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΛΟΓΙΚΑ

Η απαίτηση θέρμανσης του κτιρίου προβλέπεται να μειωθεί κατά 90% σε σύγκριση με την κατάσταση πριν από την ανακαίνιση ενώ θα θερμαίνεται μόνο με ηλεκτρική ενέργεια. Η απαίτηση θέρμανσης πριν την ανακαίνιση έχει υπολογιστεί με συνθήκες εσωτερικού αέρα από 20 έως 25 βαθμούς Κελσίου.

Η παραγωγή ενέργειας των ηλιακών συλλεκτών αναμένεται να υπερβαίνει τη συνολική ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία του κτιρίου, με αποτέλεσμα να τροφοδοτεί το δίκτυο με περισσότερη καθαρή ενέργεια σε σύγκριση με τη χρήση του. 

Εκτιμάται ότι οι ισοδύναμες εκπομπές CO2 θα μειωθούν σχεδόν κατά 80%. Το όφελος της παραγόμενης ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά θα οδηγήσει σε εξισορρόπηση του ισοζυγίου εκπομπών CO2, πράγμα που σημαίνει ότι το ανθρακικό αποτύπωμα του κτιρίου θα είναι μηδενικό. 

ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ

Ποιότητα ζωής

Το εγχείρημα θα επηρεάσει θετικά τους χρήστες του κτιρίου, των οποίων η ποιότητα ζωής πρόκειται να βελτιωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η ενεργειακή φτώχεια, που πλήττει μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων στην Ελλάδα, δεν θα αποτελεί πλέον πρόβλημα καθώς το κτίριο θα λειτουργεί συνεχώς μεταξύ 20 και 25 °C, ρυθμίζοντας ταυτόχρονα τη σχετική υγρασία (35-55%) και τα επίπεδα CO2 (κάτω από 1000 ppm) οδηγώντας σε μια κορυφαία ποιότητα αέρα στους εσωτερικούς χώρους.

Ζωντανό Εργαστήριο

Το κτίριο θα λειτουργεί ως ζωντανό εργαστήριο για κτίρια υψηλής ενεργειακής απόδοσης για τα επόμενα πέντε χρόνια. Με τη συγκατάθεση των χρηστών, θα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικές επισκέψεις και επίδειξη καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ανακαίνισης και λειτουργίας για διαφορετικούς ενδιαφερόμενους, συμπεριλαμβανομένων φοιτητών, μηχανικών, εμπόρων και του ευρύτερου κοινού, με στόχο τη διάδοση και την έμπνευση για παρόμοια έργα σε όλη την Ελλάδα.

250 Παρόμοια Κτίρια

Το κτίριο αυτό βρίσκεται σε μια περιοχή με περισσότερα από 250 παρόμοια κτίρια, το έργο είναι το τέλειο παράδειγμα ενός γρήγορου και οικονομικά αποδοτικού έργου ανακαίνισης και, μέσω της επανάληψης, ο δήμος και όλες οι σχετικές αρχές μπορούν να δημιουργήσουν ένα βιώσιμο πλαίσιο για την ανακαίνιση των κτιρίων παρέχοντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε περισσότερους από 4500 πολίτες. 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ

Οι χρήστες του κτιρίου πρόκειται να επηρεαστούν άμεσα οικονομικά από αυτό το έργο. H εξοικονόμηση ενέργειας που θα προκύψει θα τους εξασφαλίσει ένα πρόσθετο εισόδημα που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Ενώ σε όλη την Ευρώπη το ενεργειακό κόστος έχει αυξηθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες, οι χρήστες δεν θα επηρεάζονται πλέον από τις τιμές της ενέργειας καθώς η συνολική ενέργεια καλύπτεται από τα συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που είναι εγκατεστημένα στο κτίριο.

Εκτός από το ίδιο το κτίριο, ολόκληρη η περιοχή έχει μελετηθεί σε μια προσπάθεια να αποκαλυφθούν οι τεράστιες δυνατότητες για ενδιαφερόμενους φορείς του κατασκευαστικού κλάδου και τους παρόχους ενέργειας.
Στόχος είναι η δημιουργία μιας βιώσιμης επενδυτικής στρατηγικής, στην οποία θα εμπλακούν σημαντικοί νέοι παίκτες όπως οι πάροχοι ενέργειας και οι εταιρείες ενεργειακών υπηρεσιών, και η οποία θα μπορεί να εφαρμοστεί επαναλαμβανόμενα σε όλη την Ελλάδα.

Στο παρακάτω γράφημα μπορείτε να δείτε το κόστος ενέργειας για την πολυκατοικία σε τρία διαφορετικά σενάρια.

Σενάριο 1: Το ενεργειακό κόστος ενώ το μη ανακαινισμένο κτίριο έχει εσωτερική θερμοκρασία από 20 έως 25 βαθμούς.

Σενάριο 2: Το ενεργειακό κόστος ενώ η εσωτερική θερμοκρασία στο μη ανακαινισμένο κτίριο είναι από 16 έως 28 βαθμούς.

Σενάριο 3: Το ενεργειακό κόστος μετά την ανακαίνιση ενώ η εσωτερική θερμοκρασία είναι από 20 έως 25 βαθμούς. 

Πηγή: tavros.passivistas.com